Size küçük bir liste sunayım:

All Hell Loose Let - The World at War 1939-45 (Kızılca Kıyamet - Dünya Savaşta 1939-45) Max Hastings

To Hell and Back - Europe, 1914-1949 (Cehenneme Gidiş ve Dönüş - Avrupa 1914-1949) Ian Kershaw

-Buchenwald: Hell on a Hilltop - Murder, Torture and Medical Experiments in the Nazis’ Worst Concentration Camp (Buchenwald: Cehennemin Doruğu - En Korkunç Nazi Toplama Kampında Cinayet, İşkence ve Tıbbi Deneyler), Flint Whitlock

-Crucible of the Hell - Okinawa: The Last Great Battle of the Second World War (Cehennem Kazanı - Okinava - İkinci Dünya Savaşı’nın Son Büyük Çatışması), Saul David

-Spectator in Hell - A British Soldier’s Story of Imprisonment in Auschwitz (Cehennemi Seyretmek - Auschwitz’de Tutuklu Bulunan Bir İngiliz Askerinin Öyküsü), Colin Rushton

-Hell in a Very Small Place - The Siege of Dien Bien Phu (Çok Küçük Bir Yerde Cehennem - Dien Bien Phu Kuşatması), Bernard B. Fall

-Doctors from Hell - The Horrific Account of Nazi Experiments on Humans (Cehennemden Gelen Doktorlar - İnsanlar Üzerinde Yapılan Korkunç Nazi Deneyleri), Vivien Spitz

-A Small Corner of Hell - Dispatches from Chechnya (Cehennemin Bir Köşesi - Çeçenistan’dan Raporlar), Anna Politkovskaya

-A Frozen Hell - The Russo-Finnish Winter War of 1939-1940 (Donmuş Bir Cehennem - Rus-Fin Kış Savaşı 1939-1940) William R. Trotter

-To Hell and Back - The Last Train from Hiroshima (Cehenneme Gidiş ve Dönüş, Hiroşima’dan Kalkan Son Tren), Charles R. Pellegrino

-Monte Cassino - Ten Armies in Hell (Monte Cassino Savaşı - Cehennemde On Ordu), Peter Caddick-Adams

-Concrete Hell - Urban Warfare from Stalingrad to Iraq (Beton Cehennem - Stalingrad’dan Irak’a, Kent Çatışmaları), Louis A. DiMarco

-The Gothic Line - Canada’s Month of Hell in World War II İtaly (Gotik Hat - Kanada’nın 2. Dünya Savaşı’nda İtalya’da Yaşadığı Cehennem Ayı), Mark Zuehlke

-Descent into Hell: The Fall of Singapore - Pudu and Changi - The Thai Burma Railway (Cehenneme İniş: Singapur’un Düşmesi - Pudu ve Changi - Tayland Burma Demiryolu) Peter Brune

-To Hell and Back - The Classic Memoir of World War II by America’s Most Decorated Soldier (Cehenneme Gidip Geldim - Amerika’nın En Çok Madalya Alan Askerinin 2. Dünya Savaşı Anıları) Audie Murphy

-One Square Mile of Hell - The Battle for Tarawa (2,5 km² Bir Cehennem - Tarawa Çatışması), John Wukowits

-Hell in the Pacific - The Battle for Iwo Jima (Pasifik Cehennemi - İwo Jima Çatışması), Gordon Rottman-Derrick Wright

-Flying into the Flames of Hell (Cehennem Alevlerine Uçmak - İngiliz Savaş Pilotlarının 2. Dünya Savaşı Anıları), Martin W. Bowman

-When God Made Hell - The British Invasion of Mesopotamia and the Creation of Iraq, 1914-1921 (Tanrı Cehennemi Yarattığında - İngilizlerin Mezopotamya’yı İşgali ve Irak’ın Doğuşu, 1914-1921), Charles Townshend

-White Hell - The German Army Faces the Russian Winter (Beyaz Cehennem - Rus Kışı Karşısında Alman Ordusu), Gordon Rottman

-Peleliu 1944 - The Forgotten Corner of Hell (Peleliu 1944 - Cehennemin Unutulmuş Köşesi), Gordon Rottman

-Fromelles and Pozières - In the Trenches of Hell (Cehennem Siperlerinde - Fromelles ve Pozières) Peter Fitzsimons

-To Hell and Back - The Banned Account of Gallipoli (Cehenneme Gidip Geldim - Yasaklanan Gelibolu Anıları), Sydney Loch

Yer darlığı nedeniyle istediklerimin yarısını bile yazamadığım bu listedeki kitaplar, 20. yüzyılı biçimlendiren savaşlarla ilgili. Bu konuyla ilgili binlerce kitap yazıldı ama ben Putin, Biden, RTE gibi isimlere bir liste önerecek olsam, ortak özellikleri adlarında ‘hell’ (cehennem) olan kitaplardan oluşan bu liste olurdu. İşe yarayacağından değil tabii, sadece tarihe bir not düşmek için...

Cehennem kavramı tarih boyunca kötü şeylerden, özellikle savaştan söz ederken en sık kullanılan metaforlardandır. Ama tarihin şimdi bulunduğumuz anında savaş, cehenneme baskın çıktı, tüm kötülüklerin metaforu olarak kullanılabilir hale geldi. Çünkü cephedeki insanın şansı, cehennemde bir kar tanesinin şansıyla karşılaştırılabilir ancak.