Seçim müjdeleri

Havva GÜMÜŞKAYA

İktidar, açıkladığı müjdeli haberlerle seçim startını verdi. Açıklanan her yeni paket ile ‘seçim ekonomisi’ kavramının kullanımı popülerleşiyor. TV ve gazetelerde seçim ekonomisinin uygulanmaya başladığı ifade ediliyor. Seçim ekonomisi kısaca siyasal iktidarın, şu sıralar erkene alınacağı gündemde olan seçimlerde yeniden iktidar olabilmek için ekonominin araçlarını kullanması ve yönlendirmesi olarak ifade ediliyor. Yüksek enflasyona karşın faizlerin artırılmaması, kredi paketleri, para arzının artırılması gibi uygulamalar hızlanıyor. Son dönemde vergi cezalarının affedilmesi, memur maaş ve emekli maaşlarının artırılması, asgari ücret, tarımsal destekler iktidarın seçim hazırlığına son sürat başladığını da kanıtlıyor.

Seçim atmosferi ısınırken enflasyonda düşüş ve satın alma gücünde bir artış algısını yaratmaya çalışan iktidar, zincir marketlerdeki fiyat baskısından düşük faizli kredi kampanyalarına birçok ‘müjde’ duyurmaya başladı.

Görünen o ki haftalık kabine toplantılarının ardından milyonları ilgilendiren birçok düzenleme seçim hazırlığı olarak hayata geçirilecek. Yaz aylarında yavaş yavaş etkisini gösteren ancak yeni yıl itibarıyla hız kazanan ‘müjde’ açıklamalarına mercek tuttuk.

***

1. TOKİ’nin sosyal konut projesi

Seçim startına ilişkin hamle eylül ayında TOKİ’nin sosyal konut projesi ile yapıldı. Büyük makyajlarla sunulan projenin özellikle dar gelirlilerin konut hayalini gerçekleştireceği öne sürüldü. İlk görünüşte çok avantajlı görünse de taksit oranlarının sabit olmaması ve anahtar teslimlerinin ne yapılacağına dair belirsizlikler kafaları karıştırdı. Buna rağmen 2 yılda 250 bin sosyal konut projesine milyonlarca yurttaş başvurdu.

2. Öğrenim kredisi borçları

Yİ-ÜFE’ye endeksli olan öğrenim kredisi faizleri tepkilere neden oldu. Öğrenciler ve muhalefet partileri KYK borçlarına getirilen faizlere tepki gösterirken, AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 18 Temmuz’daki kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, KYK öğrenim kredilerinin geri ödemelerinin enflasyon ve faiz farkı olmaksızın, anapara miktarında olacağını duyurdu. Erdoğan, öğrenim kredisi alan 3 milyon 157 bin gencin bulunduğunu ve bu uygulamayla “26 milyar liralık yükün kaldırılacağını” söyledi.

3. Borçların silinmesi

Borç silme hamlesi ise 2 bin lira ve altındaki borçlar için geldi. Erdoğan, 5 Eylül’deki kabine toplantısının ardından, “15 Ağustos 2022’den önce icra takibi başlatılmış 2 bin lira ve altındaki alacakların gider gösterilerek vergiden düşürülebilmesini ve tasfiyesini sağlıyoruz. İcra takibine konu yaklaşık 10 milyon dosya ve yaklaşık 5,5 milyon vatandaşımız icra takibinden kurtulmuş olacaktır” açıklamasında bulundu.

4. EYT düzenlemesi

Kuşkusuz en büyük seçim hamlesi emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) yönelik düzenleme oldu. EYT düzenlemesine daha önce karşı çıkan hükümet seçimin yaklaşmasıyla emeklilik şartlarını kabul etti. Milyonlarca kişiyi ilgilendiren düzenlemenin Meclis’te görüşülmesi beklenirken, çalışmalarına hız veren hükümet ilk EYT maaşını seçime yetiştirmeye çalışıyor. AKP Grubu Başkanvekili Bülent Turan, EYT düzenlemesindeki takvimle ilgili ‘’EYT çalışmalarımızın şubatın ortalarına kadar geçmesini umut ediyorum. En geç mart ayında maaşlar yatacak diye düşünüyorum’’ dedi.

Erdoğan, 16 Kasım 2019’da yaptığı açıklamada ‘’Tutturmuş erken emeklilik, İskandinav ülkelerinin çoğu bu yöntemle battı. Niye erken emeklilik, ne zaman emekli olacaksa o zaman olsun. Hak ettiği parayı alsın. Bu hesap yanlış hesaptır, seçim kaybetsek de ben bu işte yokum” diye konuşmuştu.

5. Maaş zamları

Seçim telaşına kapılan iktidar, maaş zamları sınavına girdi. Asgari ücretin yüzde 54’lük zamla 8 bin 500 liraya çıkarılması yetersiz bulundu. Daha ilk aydan açlık sınırının altına düşeceği konuşulan asgari ücrete yıl ortasında ikinci zam kapısı açık bırakıldı. Ayrıca enflasyonun yüzde 64 olarak açıklanması memur ve emekli maaşlarının zam oranının da düşmesine neden oldu. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan, enflasyon farkına bir de refah payı ekleyerek zam oranını ilk olarak yüzde 25 olduğunu açıkladı. Tepkiler ise gecikmedi. Yüzde 25’lik zamla ortalama emekli maaşları asgarin çok altında kaldı. 24 saat sonra geçmeden AKP’li Cumhurbaşkanı yüzde 25’lik zamma bir de 5 puan seçim farkı ekledi. Böylece memur ve emeklilerin zam oranı yüzde 30’a çıkarılmış oldu. Enflasyon karşısında düşük kalan bu zamma ilişkin de seçim öncesi ara zam gündemde.

6. Fiyat kontrolü

İktidar, zincir marketlerle gerilimi sıcak tutuyor, "Enflasyon düşüşe geçti’, alım gücü artıyor." kampanyasıyla seçime girmeye hazırlanıyor. Bu nedenle de zincir marketler aracılığıyla fiyatları kontrol etmeye çalışıyor. Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un market genel müdürleri ile bir araya gelerek ‘fahiş fiyat artışlarına’ izin vermeyeceklerini açıklamasıyla birçok market indirim ve fiyat sabitleme kararı aldı.

7. Çiftçilere destek

Birçok müjde açıklayan Erdoğan, çiftçileri de unutmadı. Çiftçi Destek Kredisi, Tarımsal KOBİ kredisi ve Tarım borç transferi kredisi olmak üzere verilecek kredilerin limitleri 250 bin liradan 15 milyon liraya kadar çıkıyor. Vadeler ise 36 aydan 120 ay arasında değişecek. BDDK’nin son verilerine göre tarım sektörünün bankalara olan borcu 301,6 milyar lirayı buldu. Bu borcun 2,9 milyar lirası ise ödemediği için takibe alınan kredilerden oluşuyor. Böylece Erdoğan borç batağındaki çiftçilere bir kez daha borçlanmayı ‘müjde’ olarak sundu.

8. Konut kredisi paketi

Seçim yaklaştıkça kamu bankaları aracılığıyla düşük faizli kredi muslukları açılmaya başladı bile. İktidar, orta gelir grubunda olanlara yönelik yeni bir konut finansman modelini geçen hafta açıkladı. İlk kredi kampanyası sıfır konutlar için yüzde 0,69 faiz oranlarıyla olacak. Düşük faiz oranlarına rağmen konut fiyatlarının yüksekliği nedeniyle taksit tutarları ilk yıllarda Hazine desteği ile düşük tutulacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, "İkinci el konutları vatandaşlarımızın alabilmesi için de çalışmalar yapacağız" diyerek kampanyaların devam edeceğinin sinyallerini verdi.

9. Köprü ve otoyol ücretleri

Son müjde ise önceki akşam geldi. Erdoğan, Kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada köprü ve otoyol ücretlerine yılsonuna kadar zam yapılmayacağını duyurdu. Geçen yıl yılın ilk günü zamlı yeni tarifeler uygulanmaya başlarken bu yıl her hangi bir açıklama gelmemesi fiyatların sabit kalacağı beklentisini yaratmıştı. Boğaz köprüleri geçi ücreti geçen yıl 13,25 liradan yüzde 25’lik zamla 16,50’ye yükseltilmişti.