Seçimlerde sol aday zafere yakın
Şili, Devlet Başkanı Pinera’nın yolsuzlukları nedeniyle istifasının istendiği bir atmosferde seçimlere gidiyor. 21 Kasım’da yapılacak seçimde solun adayı Gabriel Boric anketlere göre yüzde 26,5’le ilk sırada yer alıyor.
DIŞ HABERLER SERVİSİ
Şili halkı 21 Kasım’da devlet başkanlığı seçimleri için oy kullanacak. Seçimlerde 2022-2026 döneminin cumhurbaşkanı, Temsilciler Meclisi’nin 155 üyesi ve Senato’nun 50 üyesinden 27’si belirlenecek. Yedi adayın yer aldığı seçimlerde sol aday Gabriel Boric’e dönük umutlar yüksek. Ülke aynı zamanda sağcı Devlet Başkanı Sebastian Pinera hakkında geçen hafta Pandora belgelerinde ortaya çıkan skandallarından ötürü soruşturma başlatıldığı bir atmosferde sandığa gidecek. Seçim sonuçları diktatör Augusto Pinochet anayasasına karşı verilen mücadele sonucu 15 Mayıs’ta halkın oylarıyla belirlenen komisyonun yeni bir anayasa taslağı hazırladığı süreci de etkileyecek. İlk turda herhangi bir adayın yüzde 50 oya ulaşamaması halinde 19 Aralık’ta ikinci tur seçimler düzenlenecek.
SOL İTTİFAKIN ADAYI SEÇİMLERDE GÜÇLÜ
Ülkede solun büyük bir kısmı 21 Kasım seçimlerine Temsilciler Meclisi üyesi Gabriel Boric liderliğindeki Onurunu Onayla (Apruebo Dignidad) ittifakıyla devlet başkanlığı seçimlerine katılacak. Kongre’deki sol kanat Geniş Cephe bloğu, Eşitlik Partisi ve Şili Digno partilerinin seçimler için oluşturduğu söz konusu ittifaka Şili Komünist Partisi (PCC) mesafeli yaklaştığını açıkladı. PCC lideri Guillermo Teillier, "Boric’in adaylığını desteklemek için Apruebo Dignidad ittifakıyla formüller üzerinde çalışmaya devam ediyoruz" açıklaması yaptı. Boric’in geçen yıl Nikaragua ve Venezuela’da ilerici yönetimlerle ilgili "otokratik" yorumu yapması ve Recoleta bölgesindeki belediye başkanlığı yarışında PCC’nin adayına karşı yarışması sol partiler arasında anlaşmazlıklara yol açmıştı.
Ülkede 2011-2012 yıllarına damga vuran öğrenci eylemlerinde ücretsiz eğitim talebi için yürüttüğü mücadeleyle öne çıkan 35 yaşındaki Boric, seçilmesi halinde ülkenin en genç cumhurbaşkanı unvanına da sahip olacak. Boric’in seçim kampanyasında öne çıkan vaadi sağlık başta olmak üzere kamu hizmetlerine devlet bütçelerinin artırılması yönünde. Aynı zamanda şirketlerin vergi oranlarının artması ve sigorta şirketlerinin insafına terk edilen emeklilik sistemi ile ilgili kamusal planlamaların uygulanması hedeflerini açıklayan Boric, protestoculara uyguladığı şiddetle kötü bir sicile sahip emniyette reformlar yapacağını ve iklim krizine karşı da yeşil yatırımları destekleyeceğini belirtti.
SOLUN OYLARI İÇİN ÜÇ İSİM DAHA ADAY
Hıristiyan Demokrat Parti senatörü Yasna Provoste de solun oylarına talip bir diğer aday. Ülkede "merkez sol" olarak kabul edilen Yeni Sosyal Pak koalisyonunda yapılan adaylık oylamasında Radikal Parti’den Carlos Maldonado ve Sosyalist Parti’den Paula Narváez’i geride bırakarak aday seçilen 51 yaşındaki Provoste, her ne kadar kamucu politikaları dile getirse de solun evrensel politikalarından uzak bir isim. Provoste, sol rakibi Boric gibi şirketlerin kontrolündeki emeklilik sistemine karşı çıkıyor ancak bunun reformlarla düzenleneceğini savunuyor. Yurtseverler Birliği’nden Eduardo Artés Brichetti ve İlerici Parti’den Marco Enríquez-Ominami de seçimlerde yarışacak diğer sol adaylar.
SAĞCILAR SEÇİMDE OY KAYBEDEBİLİR
Seçimlerde öne çıkan sağ adaylar ise iktidar cephesini oluşturan Haydi Şili’nin (Chile Vamos) bileşeni olan "Şili, Daha Fazlasını Yapabiliriz" grubundan Sebastián Sichel ve aşırı sağcı Cumhuriyetçi Parti’den Jose Antonio Kast. 2017 seçimlerini bağımsız aday olarak kazanan Devlet Başkanı Sebastian Pinera tarafından sosyal kalkınma bakanı olarak atanan ve adaylığı için görevi bırakan Sichel, serbest piyasa ekonomisini güçlendirmeyi, bakanlık sayısını 24’ten 18’e indirmeyi savunuyor. 2017 devlet başkanlığı seçimlerinde dördüncü olan Kast ise Pinochet anayasasını ve protestolara karşı polis gücünü güçlendirmek gerektiğini savunuyor, göçmen ve kürtaj karşıtı politikaları destekliyor. Halkın Partisi adayı Franco Aldo Parisi de devlet başkanlığı seçimlerine katılan diğer sağ aday oldu.
Ülkede geçen ay açıklanan seçim anketleri ikinci turun kaçınılmaz olacağı yönünde. Anketlere göre, solun güçlü adayı Boric yüzde 26,5, aşırı sağcı Kast yüzde 18’le ilk iki sırayı paylaşırken Devlet Başkanı Pinera’ya yakın olan diğer sağ aday Sichel yüzde 12 oy desteğine sahip.
EŞİTSİZLİK BÜYÜDÜ HALK YOKSULLAŞTI
21 Kasım seçimleri pandemi dönemi yoksulluğa sürüklenen milyonlarca yurttaş için kritik önemde. Şili dünyanın en zengin 30 ülkesi arasında olsa da toplumsal adaletsizlik düzeyi yüksek. Ülkenin en zengin yüzde 1’lik kesimi, ulusal gelirin yüzde 33’ünü alıyor. Ülkenin en zengin ve en yoksul kesimleri arasındaki gelir makası, OECD ortalamasından yüzde 65 daha fazla. Pandemi dönemi yoksulluk oranı yüzde 8,1’den yüzde 12,2’ye yükseldi. İlk ve orta öğretime ayrılan kamu bütçesi ise OECD listesinde sona yerleşiyor. Ulusal gelirin yalnızca yüzde 0,5’i ilk ve orta öğretime harcanıyor.