Şi’nin Körfez açılımı

Dış Haberler

ABD’nin etki alanlarında güç devşirmeye çalışan Çin’in gözü Güney Amerika ve Afrika’nın ardından Ortadoğu’da. Arap Birliği Eğitim, Kültür ve Bilim Örgütü’ne göre Çin-Arap ülkeleri arasındaki ticaret son 17 yılda yaklaşık 10 kat artarken Pekin, ABD’nin sadık müttefikleri Körfez ülkeleriyle ilişkileri daha da ilerletme niyetinde.

Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da dün başlayan üç günlük Çin-Arap Ülkeleri Zirvesi ile Çin-Körfez İşbirliği Örgütü Zirvesi, ilişkilerde yeni bir dönemin kapısını arayalabilir. Zirvelerin Washington-Riyad ilişkilerinde OPEC+ krizinin yaşandığı ve Batı’nın Rus petrolüne tavan fiyat uyguladığı bir zamanda gerçekleşmesi dikkat çekti. Üçüncü dönemine geçen aylarda başlayan Çin Devlet Başkanı Şi Cinping de zirve kapsamında Riyad’a gitti.

STRATEJİK ORTAKLIK

Çin Dışişleri Bakanlığı, Şi’nin ziyareti öncesinde Pekin’in Arap ülkeleriyle ilişkilerini inceleyen bir rapor yayımladı. ‘Yeni Dönemde Çin-Arap İşbirliği’ başlıklı raporda, Arap dünyası, Çin’in stratejik ortaklıklarının yoğunlaştığı bir bölge olarak tanımlandı.

Çin’in Suudi Arabistan ziyaretinin, “Çin-Arap devletleri topluluğu” inşa etmek için bir fırsat olarak değerlendirileceği kaydedilen raporda ayrıca, Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin teşvik edilmesi, Arap ülkelerinden Çin pazarına petrol dışı ürünlerin ihracatının artırılması, petrol ve doğalgaz benzeri sektörlerde Çin-Arap yatırım işbirliğinin desteklenmesi gibi çeşitli işbirliği alanları sıralandı.

BAĞLAR GÜÇLENDİRİLECEK

Financial Times gazetesi de Şi’nin, Kral Salman bin Abdülaziz ve Veliaht Prens Muhammed bin Salman ile görüşeceğini, ayrıca Arap ve Körfez liderleriyle iki ayrı zirveye katılacağını yazdı. Haberde, iki ülkenin serbest ticaretten nükleer enerjiye kadar uzanan bir işbirliği anlaşması imzalayabileceği belirtildi.

Suudi Arabistan resmi devlet ajansında (SPA) ziyaretin amacı, “Suudi Arabistan ve Çin’i birbirine bağlayan tarihsel ilişkileri ve seçkin stratejik ortaklığı güçlendirmek” olarak tanımlandı. Ayrıca, Kral Salman ve Şi’nin Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın da katılacağı Suudi Arabistan-Çin zirvesine başkanlık edeceği kaydedildi.

Bir süredir ABD ile petrol üretimi konusunda anlaşmazlığa düşen Suudi Arabistan, Çin’in en büyük ham petrol tedarikçisi konumunda. Ayrıca Çin, Riyad’ın en büyük ticaret ortağı. Reuters’a konuşan Eurasia Group Ortadoğu ve Kuzey Afrika Başkanı Ayham Kamel, “Riyad, artık vazgeçilmez bir ekonomik ortak olarak Pekin’e göre stratejik hesaplamalar yapıyor” dedi. Kamel ayrıca, gelişen Çin-Suudi Arabistan ilişkilerinin, Washington ile Riyad arasındaki çatlağı büyütme riski taşıdığını söyledi.

Suudi Arabistan’ın Çin büyükelçisi de China Daily’de yazdığı yazıda, Şi’nin 2016’da yaptığı Suudi Arabistan ziyareti sonrası ikili ilişkilerin tüm alanlarda büyüdüğünü belirtirken Riyad’ın 2030 Vizyonu ile Çin’in Kuşak Yol İnisiyatifi arasındaki uyuma dikkat çekti.

***

TİCARET KATLANARAK ARTIYOR

İki taraf arasındaki ticaret hacmi, Çin-Arap İşbirliği Forumu’nun kurulduğu 2004’te 36,7 milyar dolar iken, 2021’de 330 milyar dolara yükseldi. Son ekonomik verilere göre, Suudi Arabistan ile Çin arasındaki ticaret hacmi 2022’nin ilk 10 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 37,4 artarak 97 milyar doları aştı. Ayrıca bu dönemde Suudi Arabistan’ın Çin’e ihracatı yüzde 45 artışla 66 milyar doları, Çin’in Suudi Arabistan’a ihracatı ise yüzde 23,3 artışla 30 milyar doları aştı.

***

OPEC+ GERİLİMİ

Ukrayna savaşının ardından başlayan enerji krizi büyürken Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı ülkelerden oluşan OPEC+ grubuna da sıçradı. ABD’nin üretimi artırma baskısına Suudi Arabistan, BAE gibi gibi geleneksel müttefikleri itiraz etti. OPEC, 5 Ekim’de Avusturya’nın başkenti Viyana’da düzenlenen toplantıda günlük petrol üretimini 2 milyon varil azaltma kararı aldı. Bu durum Washington’ın tepkisini çekti.