Şiddetle iç içe çalışıyorlar işyerinde gülmek bile yasak
Tekstil atölyelerinde düşük ücretle çalışan kadınların gülmeleri yasak, sürekli fiziksel ve psikolojik şiddete uğruyorlar, gece vardiyalarına gidip gelmeleri güvenli değil
MAHİR BAĞIŞ
İstanbul Üniversitesi Araştırma Görevlisi Burak Acar ve bir grup araştırmacı tarafından yapılan “Tekstil ve Hazır Giyim Atölyelerinde Çalışan Genç Yetişkin Kadın İşçilerin Çalışma Koşulları” isimli rapor, kadın işçilerin yaşadığı sorunları ortaya koyuyor.
Birleşik Metal İş Sendikası'nın dergisinde yayımlanan araştırma, İstanbul ve Bursa illerinde tekstil ve hazır giyim atölyelerinde çalışan 18-30 yaş arasındaki kadınların çalışma yaşamına ilişkin birçok bulguyu içeriyor. Kadınlar, tekstil sektöründeki olumsuz çalışma koşullarına rağmen gerek yoksulluktan gerekse eğitimsiz olduklarından dolayı çalışmak zorunda kaldıklarını belirtiyor.
Araştırmaya göre, tekstil ve hazır giyim atölyelerinde çalışan kadınların sıklıkla ifade ettikleri problemler şöyle sıralanıyor:
"Maaşların düşük olması ya da geç ödenmesi, uzun çalışma saatleri, vardiyalı çalışma, sürekli ayakta veya sürekli oturarak çalışma mecburiyeti, ustabaşı şiddeti."
FARKLI ÜCRET
Araştırma sırasında görüşülen bir işçi bordroda yazılı olan ücret ile eline geçen arasında fark olduğunu belirterek “Maaşı düşük verebiliyorlar, geç verebiliyorlar ya da 'biz paranı yatıracağız hesabına ama şu kadarını geri vereceksin' dedikleri oluyor” diye anlatıyor yaşadıklarını.
KARANLIKTA SOKAKTAYIZ
Araştırmada, atölyelerdeki çalışma saatlerinin genellikle 08.30-19.00 olarak belirlenmesinin yarattığı uzun çalışma sorunundan da yakınan kadın işçiler, "Bütün sosyal ve aile yaşamımızı alt üst ediyor. Gündüz sürekli çalışıyorsun, geriye üç saatin kalıyor. Üç saatte yemek mi yapacaksın, bulaşık mı yıkayacaksın? Kendine zaman ayırman zaten imkânsız” diyor. Vardiyalı çalışmanın kadınlar açısından yarattığı güvenlik sorununu bir kadın işçi “Tekstilde genelde gece vardiyası da oluyor. Gece 11.00’de durağa çıkıyorsun, sabah çalışsan 07.00’de yine karanlıkta evden çıkmak zorunda kalıyorsun” ifadelerini kullanıyor.
USTABAŞI ŞİDDETİ
Araştırmaya göre, atölyelerde ustabaşıları mesai saatleri dışında iş dışında hiçbir şeyle meşgul olunmasına izin vermiyor. Böyle bir durumda fiziksel ve sözel şiddete maruz bırakıldıklarını anlatan kadın işçiler, “Telefona bakamıyorsun, arkadaşınla konuşamıyorsun, namaza çıkmak için bile acele etmek zorunda kalıyorsun. Birkaç dakika ara vermek istiyorsun izin yok, sıkıla sıkıla çalışmaya devam ediyorsun” dedi.
MAKAS BATIRDI
Bir kadın işçi çalışmaya başladığı ilk günlerde ustabaşından gördüğü şiddeti şu sözlerle anlatıyor: “İlk başladığında paydos sırasında bile oturmak yasak. Ben de beş dakika oturmuştum, usta çağırmış duymamışım. Tekrar çağırdı ‘bir dakika’ diye cevap verdim. Yaptığım işin tam olmasına rağmen kalkmadığım için makası elime batırdı. Sonra öylece eve gittim, babamla dayım iş yerine geldi. Beni savunmak için gittiler ama usta, ‘İş başında telefonla uğraşıyordu, ben de uzaktan makası attım eline geleceğini tahmin etmemiştim’ diye yalan söyleyince bana tepki gösterdiler.”