Sıfır konutları alan kalmadı
Bir yanda yüksek faizler diğer yanda yoksullaşan halk kesimleri kredili konut satışlarının rekor seviyede düşmesine neden oldu. İpotekli konut satışları yüzde 56 oranında düşerken sıfır evler ise artık satılmıyor.
Ozan GÜNDOĞDU
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) konut satış istatistiklerini yayımladı. Buna göre nisan ayında konut satışında geçen yıla göre yüzde 124’lük rekor artış yaşanarak 95 bin 863 konut satıldı. Bu satışların 17 bin 514’ü ipotekli yani konut kredisi kullanarak, geri kalan 78 bin 349’u ise büyük ölçüde peşin olmak üzere diğer finansman yöntemleriyle gerçekleşti.
Faize duyarlılık arttı
AKP dönemiyle birlikte halkın ev sahibi olma yönteminin konut kredileri olduğu biliniyor. Daha önce konut kooperatifleri veya emekli ikramiyeleriyle ev sahibi olan kesimler, son yıllarda giderek yaygınlaşan biçimde konut kredileriyle ev sahibi oluyor. Kooperatif yöntemiyle veya emekli ikramiyesiyle ev sahibi olmak ise artık nadiren rastlanan bir durum. Piyasaya pompalanan konut kredileri nedeniyle konut fiyatlarının yükselmesi nedeniyle emekli ikramiyeleri ev almaya yetmiyor. Bu nedenle ücretli kesimler için artık ev sahibi olmanın neredeyse tek yolu konut kredileri.
Ancak faizlerin yüksek seyretmesi konut kredilerine olan talebi ve dolayısıyla inşaat sektörünü olumsuz etkiliyor. Böylece inşaat gibi büyük bir sektör faize eskisinden çok daha duyarlı hale geliyor. Faizler yükseldiğinde hem borçlarını yapılandırmak zorunda oldukları için hem de konut talebi azaldığı için müteahhitler zor duruma düşüyor.
İpotekliler satılmıyor
Türkiye de yüzde 19’luk politika faizi ile bu alanda OECD ülkeleri içinde en yüksek faize sahip ülke konumunda. Bu durum konut sektörüne de darbe vuruyor. TÜİK’in verileri de durumu doğrular nitelikte. Geçen yıl ocak-nisan 146 bin 387 ipotekli konut satışının gerçekleştiği ülkede bu yılın aynı dönemindeki ipotekli konut satışı adedi 64 bin 730. Önceki yıla göre ipotekli konut satışlarındaki azalma yüzde 56.
İlk el ev alan yok
Üstelik satılan ipotekli konutların çoğu da müteahhitlerden satın alınan sıfır konutlar değil, ikinci el konutlar. Ocak-Nisan döneminde satılan 64 bin 730 ipotekli konutun sadece 17 bin 799 adedi ilk el konut. Bu haliyle verilerin yayımlanmaya başladığı 2013’ten bu yana ilk el ipotekli konut satışının daha kötü olduğu bir dönem daha yok. Daha önce politika faizinin yüzde 8 gibi düşük seviyede olduğu 2017’nin ilk 4 ayında ilk el ipotekli konut satışı 71 bin 309’a kadar çıkmıştı.
Ancak ilk el ipotekli konut satışının bu denli düşmesinin en önemli nedeni yüksek faizler olsa da tek nedeni bu değil. Daha önce politika faizinin yüzde 24 olduğu 2019’un ilk 4 ayında ilk el ipotekli konut satışı 24 bin 853 adet olarak gerçekleşmişti. Bu haliyle politika faizinin 5 puan daha düşük olduğu 2021’in aynı döneminde bu sayıya ulaşılamadı. Bu gelişmede pandeminin yarattığı teknik zorluklar ve faiz düşük de olsa alım gücünü yitiren geniş halk kesimleri bulunuyor.
