Şili’de diktatör Pinochet’in anayasasından kurtulmak amacıyla yapılan halk oylamasıyla hazırlanmasına karar verilen yeni anayasa, yine bir halk oylamasıyla reddedildi. Şili’de seçmen, yüzde 61,3’le bu anayasaya “hayır” dedi. Şili Devlet Başkanı Boriç, anayasayı değiştirme konusundaki kararlılığını yineleyerek bu konuda kongreye görev düştüğünü söyledi.

Şili’de hazırlanan yeni anayasaya ret

Şili’de yazılan yeni anayasanın yürürlüğe konulup konulmayacağına ilişkin yapılan referandumda, yüzde 38,1’lik “evet” oyuna karşılık yüzde 61,9 oranında "hayır" oyu çıktı. Sandıkların yüzde 98,43’ü açıldı.

2020’nin ekim yayında yapılan referandumda, Şili halkının yaklaşık yüzde 80’i yeni anayasanın hazırlanmasını ve bu anayasanın oluşturulacak eşit temsile dayalı bir meclis tarafından yazılmasını kabul etmişlerdi. 2021’deki belediye seçimlerinde yeni anayasayı yazacak heyet de halkın oylarıyla seçilmişti.

Ancak dün gerçekleşen referandumda, hazırlanan yeni anayasanın yürürlüğe konulması tercih edilmedi. Böylece, diktatör Augusto Pinochet döneminde hazırlanan ve bazı bölümleri değiştirilen anayasa şimdilik yürürlükte kaldı.

YENİ ANAYASADA HANGİ DEĞİŞİKLİKLER VARDI?

Şili’de hazırlanan yeni anayasa, ülkedeki 11 yerli topluluğun tanınarak Şili’nin “çok uluslu ülke” olarak tanımlanması, cumhurbaşkanı adayı olma yaşının 35’ten 30’a düşürülmesi, cinsiyet eşitliği, Senatonun kaldırılması ve yerine Bölgeler Meclisi kurulması, su kriziyle mücadele için su kaynaklarına “sahiplenilemez” statüsü verilmesi ve Ulusal Sular Ajansı kurulmasının da aralarında bulunduğu 388 maddeden oluşuyordu.

Reuters’e konuşan ve 2020'deki referandumda anayasanın değişmesinden yana tutum almasına karşın bu referandumda 85 yaşındaki annesiyle birlikte “hayır” diyen 54 yaşındaki seçmen Rosemarie Williamson, “çokulusluluk” ve “emeklilik” ile ilgili değişikliklere katılmadığını dile getirdi.

Sonuçların ardından açıklamalarda bulunan Şili Devlet Başkanı Gabriel Boriç, anayasayı değiştirme konusundaki kararlılığını yineledi. Ülke kongresinin öncü bir rol oynayacağını ifade eden Boriç, meclis başkanları ve siyasi liderlerle görüşmelerde bulunacak. Boriç, Şili'nin geniş halk desteği alan bir anayasa için bir yol bulacağını söyledi.

MEVCUT ANAYASA EŞİTSİZLİĞİN TEMEL KAYNAĞI

Şili’de Ekim 2019’da başlayan ve “sosyal patlama” adı verilen hükümet karşıtı gösterilerde, anayasanın yeniden yazılması halkın başlıca isteklerindendi.

Pinochet döneminde yazılan Şili anayasası, halkın geniş kesimleri tarafından “diktatörlük rejiminin mirası” ve “eşitsizliğin temel kaynağı” olarak değerlendiriliyor.

Anayasaya, Pinochet eliyle yapılan özelleştirmeler ve özelleştirme teşvikleri nedeniyle yeterli sağlık, eğitim ve emeklilik imkanı sağlamayan ekonomik sistemi koruması nedeniyle karşı çıkılıyor.