Sistemin faturası eczacıya kesildi
İlaç Takip Sistemi’nde yaşanan sorunlar nedeniyle eczacılar mağdur. İlaç sektörü paydaşlarının farklı altyapılar kullanması nedeniyle sistemde entegre sorunu yaşandığını belirten eczacılar “Cezası da bize fatura ediliyor” diyor.
Sibel BAHÇETEPE
İlaç sahteciliğini ve ilaç sektöründe kayıt dışılığı önlemesi amacıyla 2010 yılında hayata geçirilen İlaç Takip Sistemi’nde (İTS) yaşanan sorunların bedeli eczacıya ödetiliyor. Sistemde kuruluşundan bu yana iyileştirmeler yapıldığı ancak ilaç sektöründeki paydaşların farklı altyapılar kullanmasından ve sistemle tam entegre olmamaları yüzünden sorun yaşadıklarını belirten eczacılar "Farklı altyapı kullanan kurum ve kuruluşlar yüzünden bazı ilaçlar satıldığı halde eczane stoklarında gözüküyor, bunun hesabı eczacıdan soruluyor. Eczacı, sistem sorunları nedeniyle para cezaları ile karşı karşıya. Sistemde iyileştirmeler yapılmalı” dediler.
Türkiye'de ilaç ambalajlarına karekod basılması 1 Ekim 2009’da mecburi hale getirildi. Buna bağlı olarak, Sağlık Bakanlığı ilaç kaçakçılığı ve sahteciliğini önlemek için 2010 yılından itibaren İTS’yi devreye soktu. O günden itibaren bir takım iyileştirmeler yapılmış olmasına karşın zaman zaman sorunlar gündeme geldi.
SATILAN İLAÇLAR STOKTA
BirGün’e değerlendirme yapan Tüm Eczacı İşverenler Sendikası (TEİS) Genel Başkanı eczacı Nurten Saydan, İTS’deki aksaklıklar nedeniyle yüzde yüz stok tutarlılığı yapılmadığından eczacıların mağduriyet yaşadığını söyledi. Saydan “Farklı altyapı kullanan kurum ve kuruluşlar yüzünden bazı ilaçlar satıldığı halde eczane stoklarında gözükmekte ve bunun hesabı eczacıdan sorulmaktadır” dedi. Sağlık Bakanlığı tarafından İTS ile yerli, ithal bütün ilaçlara, kutu bazında karekod kaydı yapıldığını, yani her ilacın kutusunun aynı vatandaş gibi TC kimlik numarası bulunduğunu anımsatan Saydan “Bu sistem sayesinde, bir ilacın üretim aşamasından hastaya ulaşıncaya kadar her aşaması; hangi eczanede kaç adet bulunduğu, hangi hastaya ne kadar verildiği gibi ilaçla ilgili tüm bilgiler sisteme kaydedilerek veri tabanında saklanır. Geçiş süresindeki bütün sıkıntılarına rağmen 12 yıldır eczanelerimizde kullanmaktayız” diye konuştu. Saydan, özetle şunları söyledi:
“Ancak her yeni sistemde olduğu gibi İTS’de bazı altyapı ve entegrasyon sorunları nedeniyle eczacılar problemler yaşamaktadır. Örneğin aynı ilacın farklı barkodları olması nedeniyle SGK Medula sisteminden düşülen ilaç stoku, eczane programlarından düşülememekte, İTS’ye göre halen eczane stokunda gözükmektedir. İlaç firmalarının, ecza depolarının, SGK Medula sisteminin ve eczane programlarının farklı farklı veri tabanları kullanmaları, İTS ile tam entegre olamamaları, arada askıda kalan, İTS’den düşülemeyen karekodların olmasına neden olmakta ve bu yüzden de gerçek stokla İlaç Takip Sistemi’ndeki stoklar neredeyse hiçbir eczanede birebir uyumlu olamamaktadır. İTS bir takım sistemsel sorunlar yüzünden eczanelerdeki stoklarda tutarsızlıklar oluşmasını engelleyemediği için mevcut sistem amacını aşarak, sadece eczaneye ağır yaptırımlar ve sorumluluklar yükleyen bir sisteme dönüşmektedir. Eczane rafında mevcut bazı ilaçlara TİTCK tarafından resmi bir duyuru yapılmadan İTS üstünden ‘satış yasağı’ getirildiğini reçeteyi girdiğimizde öğreniyoruz. Satış yasağı getirilen ilaçların depolara iadesi yapılamamakta, satış blokajının kalkması uzun sürmekte, hatta bazı ilaçların miadları bile dolduğu için eczacılar kendilerinden kaynaklı olmayan bu durum yüzünden maddi olarak kayba uğramaktadır. Eczacılar, İTS’den kaynaklı sorunlara çözüm bekliyor.”
Nurten Saydan, Eczacı, Tüm Eczacı İşverenler Sendikası (TEİS) Genel Başkanı
PARA CEZALARI KESİLİYOR
TEİS Basın Sözcüsü eczacı Kadir Sedat Sofugil ise bir ilacın birden fazla barkodunun olduğuna dikkat çekerek “Barkod farklı olunca karekodlar da farklı oluyor. Eczanelerde kullanılan ve reçete onay sistemi olarak bilinen Medula Provizyon Sistemi’ne o ilacı okuttuğumuz zaman, sistemden ilacın bilgisini alıyor ve ‘bu ilaç İTS’ye kayıtlı, sen bunu sattın’ diyor ve eczane stoğundan düşüyor. Ama İTS’de eşleşmiyor ve o ilaç Sağlık Bakanlığı’na göre hala bende görünüyor. Altyapılardaki uyumsuzluk nedeniyle sıkıntı yaşanıyor. Çünkü İTS farklı veri tabanı kullanıyor, SGK farklı veri tabanı kullanıyor, ilaç firmaları farklı veri tabanı kullanıyor, eczanelerde de farklı farklı eczane programları var ve hepsinin veri tabanı farklı. Böyle olunca çakışmalar oluyor” dedi. Bu durumlarda bir kutu ilaç başına eczacıya ortalama 400 TL ceza kesildiğini kaydeden Sofugil, şunları kaydetti: “Şöyle ki bir ilacı SGK’ye satmışız ve eczanemizden düşmüş. Ama İTS’de bu ilaç halen üzerimizde görünüyor ve miyadı da dolmuş görünüyor. Bakanlık da diyor ki ‘sen son kullanma tarihi geçmiş ürün kullanıyorsun, bu ilacı bana getir.’ Ama o ilaç fiziki olarak elimde yok, çünkü satmışım. Bunun üzerine bir kutu ilaçtan 400 TL gibi bir ceza kesiliyor. Böyle 10 kutu olsa eczacıya maliyeti 4 bin. Burada eczacının bir kabahatı yokken cezalandırılıyor. Medula ve eczane programlarıyla İTS’nin alt yapısının birbirine tam uyumlu olmaması nedeniyle bu sorunlar yaşanıyor. Sistemin iyileştirilmesini istiyoruz.”
Kadir Sedat Sofugil, Eczacı, TEİS Basın Sözcüsü