Sokak hareketleri ne otorite tanıdı ne diktatör
Tarih boyunca otoriter rejimler, hukuksuz uygulamalar, baskıcı kararlar sokaktaki direnişle yenilgiye uğradı. Son bir yılda bile dünyanın dört yanında sokak hareketleri birçok otoriter rejimi tarihin çöplüğüne yolladı, baskıcı yönetimlere geri adım attırdı.
Dış Haberler
Uluslararası konjonktürün de rüzgârı arkasından esen Saray, emperyalist güçlerin yaktığı yeşil ışıkla operasyon düğmesine bastı. AKP, iktidarda olduğu 20 yıldan fazla sürede devlet aygıtının tüm unsurlarını dönüştürerek, tüm muhalif sesleri bastırma girişimleriyle kendi sürekliliğini garanti altına alma çabası içinde.
Türkiye, giderek otoriterleşen Saray rejiminin baskı ve susturma politikalarına karşı son günlerde büyük bir isyana sahne oluyor. Yalnızca muhalefete yönelik operasyona karşı değil, insanlar kendilerini yok sayan Saray’ın karşısına kendilerinin özne olduğunu göstermek için de sokağa çıkıyor.
Her ne kadar tutuklamalarla, şiddetle halkı umutsuzluğa sürüklese de unutulmaması gereken şey, halkın gücünün karşısında hiçbir gücün duramayacağı. Saray her ne kadar halkın seçim gücünü elinden alsa da otoriter rejimlerin yıkılan otoriter rejimlerin çöplüğüyle dolu olan tarih gösterdi ki değişim sokaktan geliyor.
Son bir yılda dünyanın dört bir yanında baskıcı, otoriter yönetimleri deviren, sarayları yıkan, değişimi yaratan sokak hareketlerini topladık.
SIRBİSTAN: ÖĞRENCİLERİN ÖFKESİ HÜKÜMETİ SARSTI
Sırbistan'da 1 Kasım’da Novi Sad kentindeki tren istasyonunda beton sundurmanın çökmesi, aslında 2012’den bu yana gücü elinde bulunduran Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve ona sadık koalisyon hükümetlerine karşı biriken öfkede bardağı taşıran son damla oldu. 15 kişinin öldüğü facia sonrası öğrencilerin liderliğinde başlayan ve hala süren eylemler, hükümeti sarstı.
Üniversite kampüslerinden liselere ve sokaklara öğrencilerin, işçilerin öfkesi Başbakan Milos Vucevic ve bakanları götürse de dinmedi, sivil itaatsizlik yoğunlaştı. Şimdi giderek büyüyen öfke ülkeyi, doğayı neoliberal politikalarla yabancı şirketlere peşkeş çeken Vucic’in giderek otoriterleşen iktidarına yöneldi. Politize olarak sistemin aksaklıklarının farkına varan öğrencilerin mevcut hareketi sosyal sınıflar arasında dayanışmayı teşvik ediyor. Kısa dönemli siyasi sonuçlarından bağımsız, daha geniş bir sosyal değişim için büyük bir potansiyel taşıyor.
İRAN: KADINLARIN DİRENİŞİ SÜRÜYOR
İran'da zorunlu başörtüsü kuralını ihlal ettiği gerekçesiyle Eylül 2022'de gözaltına alınan Mahsa Amini'nin katledilmesiyle başlayan eylemler yaklaşık 4 aydan fazla sürdü. Yüzlerce kişinin katledildiği eylemler bir süre sonra yatışsa da İran'da kadınlar kamuya açık alanlarda başörtülerini çıkararak protestolarını sürdürdü. Hükümet, başörtüsü yasağını genişletmekte ısrar etse de kadınların direnişi Tahran’a geri adım attırdı. 72 maddelik “Tesettür yasası” askıya alındı.
ÇİFTÇİLER AVRUPA’YI SARSTI
Avrupa Birliği’nin (AB) tarım politikalarına karşı çiftçi ayaklanmaları Avrupa’yı sarstı. Artan maliyetler, AB’nin küçük çiftçileri zarara uğratan ortak tarım politikaları, Ukrayna’dan gelen ürünlere tanınan ayrıcalıklar, yerel üretime darbe vuran anlaşmalar çiftçileri isyan ettirdi. Birçok hükümet Avrupa tarım sektörünün büyük bir krizle karşı karşıya olduğunu kabul ederek söz konusu uygulamalarda değişikliğe gitti.
YUNANİSTAN: KABİNEYİ YERİNDEN ETTİ
Yunanistan’da 2023’te iki çoğu üniversite öğrencisi 57 kişinin yaşamını yitirdiği tren kazasına ve iki yıldır gelmeyen adalete yönelik tepkiler, muhafazakâr hükümette birçok bakanı koltuğundan eden kabine değişikliğine yol açtı. Toplumun birçok kesimi adalet talebiyle protestolarını sürdürüyor.
BANGLADEŞ: GENÇLER GELECEĞİ KAZANDI
Güney Asya ülkesi Bangladeş’te ülkeyi 15 yıldır giderek otoriterleşen bir şekilde yöneten Başbakan Şey Hasina’nın yönetimi, öğrencilerin başlattığı protestoların ardından devrildi. Milyonlarca öğrenci, kamuda işe alımlarda kota ayrılmasını adaletsiz bularak liyakate dayalı bir sistem talep etti. Zamanla ülkedeki derin ekonomik eşitsizlik ve baskıcı rejime karşı öfke büyüdü, protestolar Hasina ve partisi Avami Birliği’nin devrilmesine yönelik bir halk ayaklanmasına dönüştü.
Polis şiddeti artarken binlerce kişinin tutuklandığı bu süreçte 300’den fazla protestocunun ölmesi öfkeyi daha da körükledi. 5 Ağustos’ta Hasina istifa ederek askeri bir uçakla Hindistan’a kaçtı. Gençler, şimdi siyasette gerçek söz sahibi olma fırsatını yakaladı.
KENYA: Z KUŞAĞI GERİ ADIM ATTIRDI
Doğu Afrika ülkesi Kenya’da hâlihazırda geçim sıkıntısı çeken halk, kamu borçlarını sırtına yüklemek isteyen hükümete geri adım attırdı. Ülkede çoğunlukla “Z kuşağı” gençlerin başını çektiği eylemciler, iğneden ipliğe her şeye ağır vergiler getiren reform girişimine karşı haftalarca sokağa indi. Onlarca kişinin yaşamını yitirdiği protestoları “ne pahasına olursa olsun” bastırma sözü veren Devlet Başkanı William Ruto, daha sonra geri adım atsa da öfke dinmedi. Protestolar, Ruto’nun istifa etmesi talebiyle günlerce sürdü.
SRİ LANKA: İKİ SENE SONRA CEZA KESİLDİ
Sri Lanka’da Mayıs 2022’de derin ekonomik kriz ve Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa’nın “aile” yönetimine karşı başlayan protestolar her ne kadar kısa sürede sonuç veremese de halk, cezayı iki sene sonra sandıkta kesti. Eylül 2024’te ikinci tura kalan cumhurbaşkanlığı seçiminde Marksist-Leninist aday Anura Kumara Dissanayake yüzde 55,89 ile birinci çıktı. Seçimin ardından ülkede yeni bir dönem başladı, ancak Dissanayake milyonlarca insanı yoksulluktan kurtarma gibi zorlu görevlerle karşı karşıya.
