Sömürüye uçuş
Pilotların yüzde 80’i yorgun uçuyor. Ülkedeki pilotlar Avrupalı meslektaşların ortalama her ay 5 saat daha fazla çalışıyor. Uzmanlar bu durumun yeni olmadığını ve bu şekilde uçuşların hataya yol açacağını söyledi.
Asena TUNCA
İstanbul-Male-Kolombo uçuşunu gerçekleştiren uçağın kaptan pilotunun, geçen günlerde uçuş emniyetini riske edebilecek usulsüz görev emrini CİMER’e şikâyet etmesi ‘yorgun pilotları’ akıllara getirdi.
Pandemide azalan pilot sayısı ve havacılık şirketlerinin kâr etme çabası pilotları yoruyor. Havacılık Tıbbi Derneği’nin paylaştığı anket sonuçlarına göre pilotların yüzde 80’i yorgun uçuyor. Üstelik bu durum sadece Türkiye’ye özgü değil. Buna rağmen Türkiye’deki pilotlar Avrupa’daki meslektaşlarından ortalama her ay 5 saat daha fazla uçuş gerçekleştiriyor.
Araştırmacı ve Eski Kaptan Pilot Engin Aksüt, “Aslında bu yorgunluk yeni değil. 2013 yılında yapılan ankette de benzer sonuçlar çıkmıştı. Türkiye’de pilotların bu kadar yorulmasının sebebi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün (SHGM) liyakatsiz insanların talimatlarıyla hareket etmesidir” diye konuştu.
KANATLAR PİLOTUN SIRTINDA
“Avrupa sivil havacılığında akşam 11’den sonra uçuş yok. Gelgelelim Türkiye’de gece 3’te bile uçuş yapılabiliyor. Avrupa meydanlarında uygulanan sistemin 24 saat uçuş yapılan Türkiye’ye olduğu gibi getirilmesinin bir sonucu olarak pilotlar yoruluyor” diye ekleyen Aksüt, “SHGM’nin yazdığı uçuş talimatı tamamen yorgunluk talimatı. Pilotların dinlenme süresi çok kısıtlı. SHGM’nin yaptıkları uçuş emniyetini riske atmaktır. Şu an sektörde havacılıkla ilgisi olmayan insanlar yöneticilik yapıyor. Ancak uçuş emniyeti süreklilik gerektiren bir iştir. Pilotun yorgunluğu kas yorgunluğu değil, beyin yorgunluğudur. Yorgun beyin, pilottan beklenen etkili karar verme mekanizmasını yavaşlatır. Yalnızca pilotun değil, yolcunun ve uçağın düşmesi halinde düştüğü şehirde yerde yaşayan insanların da hayatını tehlikeye atar” ifadelerini kullandı.
Hava Sen Genel Başkanı Kaptan pilot Seçim Seçkin Koçak ise “Şirketlerin ellerinde pilot sayıları, sefer sayıları ve uçak sayılarını düzenleyen programlar vardır. Uçuş sayısına göre gereken pilot sayısı hesaplanır. Normalleşme süreci öngörülenden hızlı olunca şirketler zorlanmaya başladı. Programlarını maksimuma göre ayarladılar” dedi.
Koçak ayrıca, “Zihinsel yorgunluk durumunda pilotun kenara çekip dinlenme durumu yok. Uçuş devam etmek zorunda. Türkiye’de Avrupa hava meydanlarında uygulanan program uygulanıyor. Avrupa’da, Türkiye’de olduğu gibi gece uçuşu yok. Böyle olunca da kaptanın dinlenme süresi elinden alınmış oluyor” diye ekledi.
Koçak, “Türkiye’de havacılığı taksi şoförlüğü olarak görüyorum. Pilotları taksi şoförlerine benzettiler. Bir sefer bitmeden diğeri başlıyor. Öte yandan sendikalaşmayı engelliyorlar ve havacılıkla alakası olmayan insanlar yönetimde. Pilotun muhatap olacağı biri de yok. Bu işler siyaset dışıdır. Türkiye’nin Türkiye’deki uçuş sistemine uygun bir planlamaya, havacılık eğitimine, teknisyenliğine ve üretimine ihtiyacı var” diye konuştu.
SADECE PİLOTLARI İLGİLENDİRMİYOR
Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç, “Yorgunluğun doğrudan ve dolaylı biçimde etkilediği kazalar, sadece uçuş ekiplerinin değil milyonlarca uçak yolcusunun da can güvenliğini ilgilendirir.
Bu nedenle asla görmezden gelinmemeli. Maalesef dünya çapında operasyonlarına devam etmekte olan havayolu şirketlerinde ve ülkemizde son derece önemli konu yok sayılmaktadır” dedi.
Anket verilerinin pilotların yüzde 80 ‘inin yorgun olduğunu göstermesini üzüntüyle hatırlatan Çetingüç sözlerini şöyle noktaladı: “Yorgun pilotların oranı yüzde 80 değil de yüzde 50 olsaydı bu yine çok tehlikeli bir tablo olacaktı. Her iki pilottan birinin yorgun olması çok kritik bir durumdur. Şirketlerin kâr odaklı politikaları hem pilotu hem de yolcuları tehlikeye atıyor.”
SÖMÜRÜ DÜZENİ VAR
İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Gökhan Turan, “Bir pilot kaldırdığı uçakla geri dönüyor. Günde 4 kere uçuş yapan pilot var. Uçuşlar dolmuş seferine döndü” dedi.
“Uçuş mesafeleri ve sefer sayıları dikkate alınmalı. Uyku dinlenememek dışında yetersiz beslenmenin de bir sonucudur. Birçok sorun var. Pilotun, yolcunun, uçağın düşmesi halinde düştüğü yerdeki insanların sağlığı birbirinden ayrı düşünülmemeli” diyen Turan, “Üzeri örtülü bir sömürü düzeni var. Türkiye’de o kadar çok havalimanı var ki, çalışanı sömürmedikleri sürece çarklarını döndüremezler” diye konuştu.
Turan, “Pilotların meslek hastalıkları görmezden geliniyor. Yorgunluk tazminatı almaları engelleniyor. Havacılık 2-3 kurum üzerinden yürüyor ve sendikal hareket engelleniyor. Sivil havacılık emekçileri muhatap bulamıyor” ifadelerini kullandı.
THY PİLOT ARIYOR
Türk Hava Yolları’nın (THY) hali hazırda 386 uçaklık modern filosunda görevli 5 bin 525 pilotu bulunuyor. Şirket, “Ailemize yeni üyeler arıyoruz” diyerek büyüme hedefleri doğrultusunda deneyimli kaptan pilot ve 2’nci pilot istihdam edeceğini duyurdu.
THY Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Bolat, "Dünyayı ektisi altına alan yüksek enflasyon seviyeleri, ciddi maliyet artışlarına sebep oldu. Yükselen akaryakıt maliyetlerine rağmen yılın ilk altı ayında 737 milyon dolar net kar elde ettik" diye konuşmuştu.
Ayrıca THY pandemi döneminde çalışanlara ‘ücretsiz izin teklifi’ yapmış, personeline yazı göndermişti.