Dünya Yolsuzlukla Mücadele Günü, AKP döneminde ülkeyi dört bir taraftan saran yolsuzluk ağını bir kez daha akıllara getirdi. Sadece bu yıl içerisinde Türkiye yolsuzlukla ilgili birçok uluslararası raporda dibi gördü.

Son 20 yılda yolsuzluk normalleştirildi
Fotoğraf: AA

Umut SERDAROĞLU

AKP iktidarı her alanda olduğu gibi yolsuzlukla mücadelede de ülkeyi en dibe çekti. Her gün yeni bir yolsuzluk haberi patlak verirken, Sayıştay raporları ve benzer raporlara yansıyan yolsuzluklar, ortaya çıkan felaketin büyüklüğünü gösterdi.

9 Aralık Dünya Yolsuzlukla Mücadele Günü tekrardan Türkiye’deki yolsuzluk ağını akıllara getirdi. Yolsuzluk Algı Endeksi’nde son 10 yılın dibinde yer alan Türkiye’de iktidar yolsuzlukla mücadele girişiminde bulunmadığı gibi bu tür önerilere de kulağını kapattı.

Kasım ayı içerisinde CHP ve İYİ Parti tarafından Meclis’e sunulan yolsuzluk önergeleri her zaman olduğu gibi yine AKP ve MHP oyları ile reddedildi.

CHP’nin kamu ihalelerindeki yolsuzluk ve rüşvetle mücadele için atılacak adımların belirlenmesi önerisi ile İYİ Parti’nin yolsuzluk iddialarının araştırılması ve yolsuzluğu önleme konusunda gerekli önlemlerin alınması amacıyla verdiği önerge iktidar tarafından kabul görmedi.

10 YILIN DİBİNDE

İktidarın görmezden geldiği yolsuzluk alanında Türkiye 2021 verilerinde son 10 yılın dibinde yer aldı. Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin her yıl paylaştığı uzmanların, sivil toplum örgütlerinin ve iş dünyası temsilcilerinin kamu kesimindeki yolsuzluğa dair algılarını yansıtan ‘Yolsuzluk Algı Endeksi'nde 180 ülke arasında 96’ıncı Sırada yer aldı. 2021 yılında 38 puan alan Türkiye, 2013 yılından itibaren 12 puan kaybederek 43 sıra birden düştü. Sonuçlara göre Türkiye, son 10 yıl içerisinde en çok puan kaybeden ülkeler arasında yer aldı. Türkiye’nin önünde ise Kolombiya, Kuveyt, Tanzanya gibi ülkeler bulunuyor.

Türkiye, Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile karşılaştırıldığında, 27 üye ülkeden de düşük puan alarak Bulgaristan'ın ardından sonuncu sıraya yerleşti. 38 OECD ülkesi arasında 37’inci sırada yer alan Türkiye, G20 ülkeleri arasında ise sondan üçüncü sırada yer aldı.

Yine bu yıl içinde Uluslararası Şeffaflık Örgütü tarafından yayımlanan Yolsuzluğun İhracı Raporu’nda ise Türkiye’nin, “Yolsuzluğun ihracına karşı uyguladığı yaptırım seviyesi” “Az uygulayanlar/Hiç Uygulamayanlar” arasında yer aldığı görüldü.

RÜŞVETLE SAVAŞILMIYOR

Yolsuzlukla savaşılmadığı gibi rüşvete yönelik herhangi bir adım atılmadığı da OECD verilerine yansıdı. OECD Rüşvet Çalışma Grubu, Türkiye'nin 2014'teki 3’üncü aşama değerlendirmesinden bu yana yurt dışı merkezli kişi ve kuruluşlardan gelen rüşvetle mücadele için kilit alanlarda göze çarpan eksiklikleri giderememesinden ciddi şekilde endişe duyduğunu açıkladı.

Çalışma grubu özellikle kamu kuruluşlarında rüşveti engellemek, ihbarcıların korunması ve kovuşturma bağımsızlığı yolunda Mart 2023'e kadar Türkiye'nin acil gelişim raporu hazırlamasını, bu arada OECD'nin ek önlemleri uygulamaya alabileceğini de bildirdi. Açıklamada “Türkiye'nin, tüzel kişilerin yabancı rüşvet, ihbarcıların korunması ve kovuşturma bağımsızlığına ilişkin sorumluluklarına ilişkin uzun süredir devam eden tavsiyelere ilişkin olarak devam eden eylemsizliği ve Türkiye'nin yabancı rüşvet yasalarını uygulamaması, OECD Rüşvet Çalışma Grubu'nun yüksek düzeyli bir heyet göndermesine yol açtı” denildi.

TÜRKİYE GRİ LSİTEDE

Türkiye’deki yolsuzluklar uluslararası mecralarda da sıkça yer alırken bu tür yolsuzluklar birçok uluslararası rapora girmeye devam etti. Ekim ayında Fransa’nın başkenti Paris’te Uluslararası Mali Eylem Görev Gücü tarafından gerçekleştirilen toplantının ardından ise Türkiye, 'kara para aklama' ve 'terörizmin finansmanı' ile mücadele konusunda 'yeterince çaba göstermeyen' ülkelerin bulunduğu ‘gri liste’ye alındı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ise Türkiye’nin ‘kara listede olmadığını’ öne sürdü.

HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ YERLERDE

Ülkede yolsuzluğun artarak devam etmesinin en büyük sebeplerinden biri olarak hukukun üstünlüğünün Türkiye’deki durumu gösteriliyor. Dünya Adalet Projesi (WJP), 2022 Hukukun Üstünlüğü Endeksi raporuna göre Türkiye Hukukun üstünlüğü Endeksi’nde 140 ülke arasında 116’ncı sırada yer aldı.

Raporda, “Hesap verilebilirliği, yasaların adil bir şekilde uygulanması ve insan haklarının koruması için gereken kurumsal mekanizmalar zayıflıyor” denildi.