Sorunlu yollar teslim alındı, parası tam ödendi: Rant karşısında insan yaşamı teferruat

Nurcan Gökdemir

Sıklıkla “karayollarında yolsuzluk yol oldu” eleştirilerine konu olan yol inşaatlarında, şirketlerin karşısında insan yaşamının önemsenmediğinin yeni bir örneği ortaya çıktı. Karayolları Genel Müdürlüğü, güvenlik sorunları bulunan yolları şirketlerden, üstelik tam ödeme yaparak teslim aldı. Bu yollar arasında Manisa Gölmarmara’da 13’ü kadın 15 tarım işçisinin yaşamını yitirdiği kazanın yaşandığı yol da bulunuyor.

Karayolları 2’nci (İzmir) ve 4’üncü (Ankara) Bölge Müdürlüklerinin güvenlikle ilgili performans ölçümleri yapılmayan veya ölçümleri olumsuz çıkan yol inşaatlarında şirketlere ödemelerini aksatmadan yaptığı belirlendi. Bu bölge müdürlüklerinin bazı işlerinde de yolun güvenli olmasını sağlayacak kriterlere ihale şartnamelerinde yer verilmediği görüldü.

Yol Üstyapısı Performans Kriterleri ve Ödeme Koşulları Şartnamesi’nde, yolu kullananların doğrudan temas ettikleri ve kalitesinden doğrudan etkilendikleri yol üstyapısına ilişkin gerekli kriterler ve performansa bağlı ödeme koşulları düzenleniyor. Yeni yapılan yola ilişkin performans değerleri Düzgünsüzlük (IRI) ve Sürtünme Direnci (SN) ölçüm değerleri ile ifade ediliyor.

Düzgünsüzlük sürüş kalitesini ve araç dinamiğini etkileyen yüzeyin durumunu, sürtünme direnci de yol yüzeyi ile araç tekerleği arasındaki kaymaya karşı gösterilen direnci gösteriyor.

Sayıştay denetçilerinin Karayolları 4’üncü (Ankara) Bölge Müdürlüğü’nde yaptığı denetimlerde, ihale edilen işlerde ihale dokümanı kapsamında performans kriterlerine tam olarak yer verilmediği saptandı. Bazı ihalelerde sadece düzgünsüzlük testi yapıldığı, sürtünme direnci kriterine yer verilen ihalelerde ise ölçüm yapılmadan ödemelerin gerçekleştirildiği tespit edildi.

Kamuoyunun kamu ihalelerinde sıklıkla gördüğü isimler bu ihalelerin de bazılarında yüklenici oldu. Maliyetin çok altında teklif vererek aldıkları ve yapımı yılan hikâyesine dönen yolların maliyeti sonuçta sözleşmedeki rakamın çok üstüne çıktı, ancak işler gereği gibi yapılmadı.

SABIKALI YOL DA VAR

Manisa'da çoğu kadın 15 tarım işçisinin yaşamını yitirdiği yolun da aralarında olduğu bu yollarla ilgili Sayıştay denetçilerinin tespitleri şöyle:

Ankara-Kırıkkale-Delice Ayrımı Devlet Yolu İkmal İnşaatı işinde 10 cm sıkışmış kalınlıkta bitümlü sıcak karışım yapılması birim fiyat tarifinin ödeme bölümünde düzgünsüzlük ve sürtünme direnci test sonuçlarına göre birim fiyatın ya belirli bir kesinti ile ödeneceği ya da yolun tekrar yaptırılıp/pürüzlendirileceği düzenlenmesine rağmen, sürtünme direncine ilişkin herhangi bir test yapılmadan sözleşme bedeli yükleniciye ödenmiştir.

Karayolları 2’nci (İzmir) Bölge Müdürlüğünce ihale edilen Salihli-Gölmarmara Akhisar Yolu, Milas-Yatağan Yolu ve Uşak - Sivaslı - (Denizli-Çardak) Yolu işlerinde performans kriterlerinden düzgünsüzlük testine ihale dokümanında yer verildiği, yapılan imalatlar hakedişe bağlanırken bazı kesimlerde bu test yapılmadan ödeme yapıldığı, bazı kesimlerde ise test sonuçları eksik ödemeyi veya yolun yeniden yapılmasını gerektirirken tam ödeme yapıldığı görülmüştür.

BAHANE ÇOK

Karayolları Genel Müdürlüğü, müteahhitlerin yurttaşların canını riske atabilecek nitelikte iş yapması, işlerin yeniden yapılmasının istenmemesi, üstelik müteahhitlere kesintisiz ödemelerin aktarılması tespitlerine karşı çeşitli yanıtlar verdi.

Genel Müdürlük, “pandemi süreci ve ödenek yetersizliği nedeniyle aşınma tabakasının aynı dönemde yapılamamasından dolayı düzgünsüzlük testinin gerçekleştirilemediği, sürtünme direncini ölçecek cihazın yalnızca Genel Müdürlükte olması sebebiyle bu ölçümün yapılmadığı” gibi gerekçeler ileri sürdü.