Sosyal medya düzenlemesi Meclis’te: ‘Oldubitti’ye getirilemez

Yaren Çolak

AKP, sosyal medya kuruluşlarına yeni yükümlülükler ve yaptırımlar getiren yasal düzenlemeyi TBMM tatile girmeden yasalaştırma kararı aldı. TBMM Başkanlığı'na sunulan teklifin yarın Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülmesi bekleniyor. 'Almanya modeli' örnek alınarak hazırlandığı iddia edilen ve MHP'nin de görüşü alınarak büyük ölçüde son biçimi verilen teklif 11 maddeden oluşuyor.

Muhalefet ile uzmanların karşı çıktığı düzenlemeye ilişkin konuşan CHP Genel Başkan Yardımcısı Yunus Emre, “Sosyal medya düzenlemesi Türkiye’deki genel demokrasi sorunlarından bağımsız düşünülemez” derken, HDP Milletvekili Mehmet Rüştü Tiryaki ise “Düzenlemeye karşı Meclis’te kararlı bir muhalefet sergileyeceğiz” ifadelerini kullandı.

YASAKÇI ARAYIŞA KILIF

“Türkiye’de iktidarın yayıncılık üzerinde büyük baskıları, yayın kuruluşlarına yüksek cezaları, gazetecileri hapse atarak yıldırma çabaları var” diyen CHP’li Emre, “İfade hürriyetindeki sorunlar, medyadaki sorunlar, uygulanan baskı ve kısıtlamalarla alternatif bir bilgiye erişim noktası olarak sosyal medya öne çıktı. İnsanlar sosyal medyayı kullanarak bilgiye erişmek istiyor. İktidar bilgi ile ilgili denetimini zorlaştıran sosyal medyayı etkisiz kılmak için birçok otoriter rejimde bildiğimiz gibi o mecrayı denetim altına almaya çalışıyor” dedi. Emre sözlerini şöyle sürdürdü: “Bir oldubitti ile Cumhurbaşkanlığı sarayında hazırlanan teklif Meclis’e getirilip yasaklamayı amaçlıyorlar. AKP’nin kamuoyundan bu girişimi kaçırma yaklaşımı var o yüzden biz CHP olarak kamuoyunu özellikle gençleri bilgilendireceğiz. Yani bir yurttaş duyarlılığı oluşturacağız. Eğer Batıdan örnek alacaklarsa kamu yayıncılığının tarafsızlığını, basın özgürlüğünü, sosyal medyada ki bilgilerin doğruluğunu kontrolüne örnek alsınlar. Yasakçı arayışlara kılıf bulmak yerine bunlara baksınlar.”

Yunus Emre​

ELİMİZDEN GELENİ YAPACAĞIZ

“Muhalif basını sindirmek için gazeteleri kapatan AKP, şimdi de sosyal medyayı kontrol altına alma girişiminde bulunuyor” diyen HDP’li Tiryaki ise, “İlk önce TBMM’de bir komisyon kuracağız dediler fakat anlaşıldı ki amaç o değilmiş. Amaçları sosyal medyayı kontrol altına almakmış. Düzenlemenin bir kaç önemli başlığı var; bir tanesi, temsilci bulundurma konusu diğeri, vergi gelirlerinden pay almayı istemeleri. Bunlar tartışılabilecek anlaşılabilecek şeyler. Ama bunların ötesinde yayın hakkında haber olan kişi temsilciliğe başvuracak ve eğer 48 saat içinde kaldırılmazsa çok büyük para cezaları kesilecek, bu para cezaları katlanarak büyüyecek ve sonra yayın daraltma süreci başlatılacak. Düzenlemeye karşı Meclis’te kararlı bir muhalefet sergileyeceğiz, güçlü bir kamuoyu oluşturacağız. HDP olarak elimizden geleni yapacağız” açıklaması yaptı.

Mehmet R. Tiryaki

***

Almanya örneği baz alınamaz

“Almanya, Avrupa Birliği içinde de bu gibi konularda özel bir yere sahip” diyen Dijital hukuk alanında uzman Avukat Burçak Ünsal ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Çünkü Almanya tarihinin savaş suçları geçmişi var. Diğer Avrupa ülkelerine göre çok daha hassas. Hala içinde demokrasiye temel hak ve insan haklarına hatta insan hayatına kastedebilecek bu gibi unsurları içinde bulunduran ve bu unsurların internette etkilerini yüksek bir şekilde hissedebildikleri bir ortam. Bu sebeple Almanya hem bu şekildeki kendi ulusal hassasiyeti hem de kişilik haklarına olan düşkünlüğü bakımından böyle bir düzenlemeye gitmiş vaziyette. Fakat Almanya içinde de bir çok kişi çıkartılan kanunun amacını aştığını ve değiştirilebileceğini düşünüyor.Almanya ile Türkiye’deki düzenleme arasında farklar da var.

Burçak Ünsal

Türkiye’de bu sosyal medya 1 milyon üye veya ziyaretçi şartı aranırken Almanya’da 2 milyon ziyaretçi şartı aranıyor. Almanya’da bağımsız bir panel nezdinde itiraz hakkı tanınırken, bizde bütün bakanlıkların önce erişim engelleme kararı verip daha sonra mahkemeye gitme gerekliliği söz konusu.
Adli para cezası var, bu cezalar çok ağır ve ödenmezse burada ki sorumlu müdürler hapis cezasıyla muhatap olabilir. Müstehcenlik kavramı var, bu kavramın sınırı belli değil. Biz uygulamada ilginç müstehcenlik suçlamalarıyla karşı karşıya kalıyoruz. Bu da düzenlemenin amacının ötesinde kullanılabilme ihtimalini akıllara getiriyor. Bundan da önemlisi düzenlemenin bütün kamunun menfaatini gerektiren temel hak ve hürriyetleri orantısız bir biçimde kısıtlar nitelikte olduğunu görüyoruz.”

***

Teklif ne getiriyor?

Teklife göre tüm sosyal mecralar “sosyal ağ” olarak tanımlanırken, teklifte yer alan düzenlemeler şöyle:

♦ Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt içi veya yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları, Türkiye’de temsilci bulundurmak zorunda olacak.

♦ Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılarının internet trafiği önce yüzde 50, daha sonra yüzde 95’e kadar daraltılacak.

♦ Sosyal ağ sağlayıcıları, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırmak zorunda olacak. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyenler ile erişim engelleme veya içerik çıkarılması kararlarının uygulanmasına ilişkin rapor bildirimi yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere para cezası verilmesi öngörülüyor.

♦ Olumsuz içerikler nedeniyle kişilerin de sosyal ağ sağlayıcılarına içerik kaldırılması ya da erişim engellenmesi başvurusu yapabilmelerinin yolu açılıyor.

♦ Bu başvurulara belli bir sürede yanıt verilmesi zorunlu tutuluyor ve yanıt verilmemesi halinde de yine para cezası verilebilecek.