Sözde esnaf bankası

Havva Gümüşkaya

Halkbank Davası Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Biden görüşmesindeki kritik konuların başında geliyor. Halkbank, ABD'nin İran'a yönelik ekonomik yaptırımlarını, toplamı yaklaşık 20 milyar dolara varan operasyonlarla delmekle suçlanıyor. Son yıllarda adı bu davayla anılan kamu bankasının misyonu esasen esnafa ve küçük işletmelere finansman desteğinde bulunmak. Ancak ismi milyar dolarlık operasyonlarla anılan banka, yurtiçinde misyonundan giderek uzaklaşıyor.

Yaklaşık bir buçuk senedir salgın nedeniyle bir açılıp bir kapanan küçük işletmeler en zorlu dönemini yaşıyor. Küçük orta büyük işletmelerin (KOBİ) kamu bankalarına olan borcu geçen yılın nisan ayına göre yüzde 17,5 oranında arttı. Geçen yıl kamu bankalarında 394,1 milyar lira düzeyinde olan KOBİ kredileri, bu yılın aynı döneminde 463,2 milyar liraya ulaştı. Özel ve kamu bankalarının KOBİ kredileri toplamı ise 881,9 milyar lira düzeyinde.

Halkbank’ın KOBİ'lere, esnaf ve sanatkârlara kullandırdığı KOBİ kredilerindeki büyüklüğü ise yaklaşık 200 milyar TL civarında.

KOBİ kredilerinin bankanın toplam krediler içerisindeki payı yıllar içerisinde azaldı. Bankanın denetim raporlarında yer alan kredi detaylarında dikkat çekici bilgiler yer alıyor. 2021 yılının ilk çeyreğine ilişkin açıklanan denetim raporunda bankanın toplam kredi hacminin 404,1 milyar liraya ulaştığı görülüyor. Fakat bu kredilerin 71,4 milyar TL’si ihtisas kredilerine ayrılırken geriye kalan 327,2 milyar lirası ihtisas dışı kredilerden oluşuyor. Başka bir ifadeyle esnafa kullandırılan kredi, toplam kredinin sadece yüzde 17,7’sine denk geliyor.

Bankanın ihtisas dışı kredilerine bakıldığında ise yılın ilk çeyreğinde 194 milyar lira ile en fazla kredi açılan kalemi, işletme kredileri oluşturuyor. İşletme kredilerini sırasıyla tüketici kredileri ve ihracat kredileri takip ediyor.

16 YIL ÖNCE KREDİNİN YÜZDE 64’Ü ESNAFAYDI

Bankanın 2005 yılının ilk çeyreğine ilişkin denetim raporunda ise toplam kredi hacmi 4,3 milyar lira. Ancak bu dönemde bankanın esnafa yaptığı finansal destek toplam krediler içerisinde çok geniş bir alana sahip. 2005 yılının ilk çeyreğinde bankanın ihtisas kredisi miktarı toplam kredinin yüzde 64,3’üne denk geliyor. Aradan geçen 16 yılda esnafa ve küçük işletmelere yapılan destek yüzde 64,3’ten yüzde 17,7’ye düşmüş durumda.

sozde-esnaf-bankasi-887364-1.