Süt üreticilerinin maliyet yükü ağır
Süt üretim maliyeti çiğ sütün litre alış fiyatı olan 8,5 liranın üzerine çıktı. Süt üreticileri de maliyetin açıklanan rakamlardan da yüksek olduğunu söylüyor. Küçük üreticiler zararına üretim yapmayı sürdürüyor.
Berkay SAĞOL
Süt üretiminin en önemli göstergelerinden birisi toplanan inek sütü miktarı. Ekim 2022’de 726 bin ton inek sütü toplandı. Bu oran Şubat 2017’den görülen 703 bin tondan sonra görülen en düşük miktar oldu. Toplanan inek sütü miktarı Eylül 2022’de 751 bin ton; Ekim 2021’de ise 803 bin tondu. Böylece toplanan inek sütü miktarı önceki aya göre yüzde 3,4; geçen yılın aynı ayına göre ise yüzde 9,6 geriledi.
İçme sütü üretimi de Ekim 2022’de bir önceki aya göre yüzde 16; geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 24 düştü. Ekim 2022’de 104 bin ton olan içme sütü üretimi eylül ayında 123 bin ton; Ekim 2021’de ise 137 bin ton seviyesindeydi. İçme sütü üretimi ekim ayında 2019 başından bu yana en düşük ikinci seviyeyi gördü.
Çiğ sütün satış fiyatı 14 Ekim 2022’de litre 8,5 liraya yükseltildikten sonra zam yapılmadı. Ulusal Süt Konseyi’nin, aralık ayına ait bölgelere göre 1 litre çiğ süt maliyet tablosunu yayınlamasıyla, süt üreticisinin zararına üretim yaptığı resmen kanıtlandı. Aralık ayında çiğ süt üretim maliyeti, 15 Ekim’den itibaren uygulanan 8,5 lira olan fiyatın üstüne çıkarak 8,74 lira oldu. Üreticiler ise zararın daha da fazla olduğunu söylüyor.
Afyonkarahisar’ın Dazkırı İlçesinde aile tarımı şeklinde süt üreticiliği yapan Bülent Toker, “Yemin kilosu, saman ve silajı hesaplayınca bu maliyet çiğ sütün litre fiyatını her türlü geçiyor. Üretici litre başına sürekli zarar ediyor. İnekler birbirini yiyor. Bir tane inek satıyoruz saman ve yem alıyoruz. 1 litre süt satınca 1,5 kilo yem bile alamıyoruz. Bir ineğin günde en az 9 kilogram yem yemesi lazım ki verimli bir şekilde süt alabilelim. Aslında maliyet 10 liranın bile üzerinde” dedi. Toker, şunları aktardı: “Bu maliyet hesabının içinde bizim emeğimiz hesaba bile katılmıyor. Haftanın her günü çalışıyoruz ama sütten para kazanamıyoruz. İşçilik maliyetini hiçbir zaman hesaba katmadığımız için biz küçük üretici olarak ayakta kalıyoruz. Çevre köylerde tamamen ineklerini satanlar oldu. Üreticinin artık dayanacak gücü kalmadı. Bazen aldığımız yemler de yetmiyor. Darı gibi alternatif yem vermeye çalışıyoruz ki daha da zarar etmeyelim. Sağmal mal 10-12’nin altına düşünce yemi bile karşılamıyor. Küçük üreticinin de mallarının çok azalmaması gerekiyor.”
Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Başkanı İsa Coşkun, kırmızı ette girdi maliyetlerinin yükselmesi nedeniyle son iki yıldır dişi hayvan kesiminin devam ettiğini, bu durumun, şimdi süt arzını, gelecekte de besi sığırcılığını olumsuz etkileyeceğine işaret etti.