SYRIZA ne istiyor?

SYRIZA’nın niteliğinden, sosyalizmle ilişkisine, kapitalizme bakışından Avrupa Birliği karşısındaki tutumuna kadar birçok konuda Avrupa’nın her yerinde hararetli tartışmalar yapılıyor. Oysa SYRIZA kendisi, daha az içerik tartışıyor, daha çok iktidara gelirse somut yapacaklarını anlatıyor. Yunanistan’daki sorun ne ve bu sorunları SYRIZA nasıl çözecek? Seçim günü hatırlatmaları: 

SYRIZA seçim programı 4 ana başlıktan oluşuyor: 

1.Ülkedeki insani krizle mücadele: SYRIZA, 300.000 haneye parasız elektrik verecek. İhtiyacı olana gıda yardımı yapılacak. Her gün artan evsizlik önlenecek. Evsizlere metrekare başına 3 avro kira yardımı yapılacak ve boş evler evsizlere açılacak. Emekli aylığı 700 avrodan daha düşük olanlara yılda 700 avro ikramiye verilecek.    

2. Özel borç batağındakilere yardım: Kriz döneminde Yunan yurttaşları ağır borç altına girdi. SYRIZA’ya göre, ödeyemeyecek durumda olanların borcu, yeniden ödeme yapabilecek duruma gelinceye kadar dondurulacak. Kredi kuruluşlarının ve bankaların buralardan doğacak zararları Banka İstikrar Fonu’ndan karşılanacak. Avrupa Birliği bu parayı Yunanistan’da Avrupa bankalarının korunması için vermişti ve hala 10 milyar avroluk bir fon olduğu belirtiliyor.

3. Devletin yeniden yapılandırılması: Bu maddede bakanlıkların 18’den 10’a düşürülmesi veya yolsuzluk/vergi kaçırma ile mücadele gibi maddeler var. SYRIZA, on yıllardır Yunanistan’ı yöneten partilerin bu sistemin bir parçası olduğunu vurguluyor ve diğer partilerin yolsuzlukla mücadele etmeyeceğini inandırıcı bir dille anlatıyor.

4. Ekonominin canlandırılması ve işçi haklarının güçlendirilmesi: Ülkede tüketim talebinin artması için ücretlerdeki düşüş durdurulacak. Krizde 586 avroya indirilen asgari ücret 750 avroya çıkarılacak. Sendikalar güçlendirilecek toplu sözleşme sistemi yaygınlaştırılacak. Kriz döneminde, ücretleri düşürmek için sendikaların toplu sözleşme hakkı kısıtlanmıştı. Ücretlerin düşürülmesi yerine SYRIZA ekonomide canlılık için yeni yatırımlar, daha iyi yasalar, daha az bürokrasi ve yolsuzlukla mücadele yoluyla üretimin artmasını savunuyor.

Seçim sonucu ne olur? 

Bütün anketler SYRIZA’nın önde olduğunu gösteriyor. SYRIZA %35’lerde görülürken Yeni Demokrasi %29, Pasok %5 oranlarında gibi. Ancak Pasok bölündü ve yeni kurulan Kidiso da %2,5larda oy alırsa bu son iki parti de %3 barajını geçemeyip meclis dışı kalacak. Aşırı sağcı Altın Şafak, Yunan Komünist Partisi (KKE), sol liberal Potami de Meclise girecek gibi görülüyor. Elbette bunlar kamuoyu yoklamaları ve sonucu Pazar akşamı hep birlikte göreceğiz.

SYRIZA’nın tek başına iktidar olabilmesi için 151 milletvekilinden oluşan salt çoğunluğu elde etmesi gerekiyor. Bu sayıya ulaşması çok büyük sürpriz değil. Geçen seçimde iktidara bir hayli yaklaşan SYRIZA’nın, başarısız olan son koalisyona tepki oylarını da alıp salt çoğunluğu yakalaması olasılıklar arasında. Salt çoğunluk sağlanamazsa, SYRIZA lideri Alexis Tsipras 3 gün içinde koalisyon hükümeti kurmak zorunda. Başaramazsa görev 2.güçlü partiye devrediliyor. Kimse başaramazsa 1 ay içinde seçim yenileniyor.  

Yunanistan’ın sorunu neydi? 

Yunanistan, 2008 krizinden sonra 2009’da mali piyasaların baskısı altına girdi. Ağır borç yükü altında olan ülkeye kredi vermek isteyen kuruluşlar yüksek faiz istedi. Daha fazla borçlandıkça daha fazla borç faizi arttı. Bu kısır döngü sonunda Yunanistan 2010 ‘da borç alamaz hale geldi. Ülke iflasın eşiğine gelince, her şeyden önce Almanya ve Fransa bankaları bu krizden etkileneceği için Avrupa Birliği, Avrupa Merkez Bankası ve IMF Troykası, Yunanistan’a 230 milyar avro borç verme kararı aldı. Karşılığında da kamu harcamalarının kısılması,10 binlerce kamu personelinin işte atılması, özelleştirme, ücretlerin düşürülmesi, sendikasızlaştırma ve ekonomin yeniden yapılandırılması şartı koydu.  Hükümet bunu kabul etti. Kriz daha da derinleşti.  SYRIZA, yaptırımlar yumuşatılmazsa Troyka’yı tanımayacağını söylüyor.
Önemli: Troyka ile yapılan anlaşma Şubat sonunda bitiyor. Yeni anlaşmayı yeni hükümetin yapması gerekiyor. Avrupa Birliği’ne göre yeni anlaşma şart.

Yunanistan birden bire niye seçime gidiyor? Daha yeni seçim olmadı mı? 

Pasok ve Nea Dimokratia (ND) partilerinden oluşan koalisyon 2014 sonuna doğru işlerin iyi gittiğini ve Troykaya ihtiyaç olmadığını açıkladı. Ancak Troyka, Yunanistan’ın üzerine düşen görevi yerine getirmediğini açıkladı ve kredinin 2015’te ödenmesi gereken kısmını ödemeyeceğini bildirdi. Troyka Yunan hükümetinden 2 milyar avronun üzerinde daha bir tasarruf yapmasını istedi. Anlaşma olmayınca Troyka, Yunanistan değerlendirmesini 2 ay erteleyeceğini ve hükümeti kurtaracak cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 2 ay öne alınmasını istedi. Cumhurbaşkanlığı seçilemeyince ama parlamento feshedilmiş ve erken seçime gidilmiş oldu.      

Avrupa Birliği, AB üyesi ülkeler Yunanistan seçimlerinde taraf mı?

Hem de nasıl!  Hepsi canla başla “SYRIZA gelmesin” diye uğraşıyor.

SYRIZA hangi siyasi – ekonomik sistemi değiştirmek istiyor?

Yunanistan savaş sonrası batıda bir ülkenin uygulayabileceği en sıkı kemer sıkma politikası uyguladı. Sonuçta tüm çalışanlar ortalama olarak ücretlerinin üçte birini kaybetti. Özel sektörde çalışanların en az üçte biri küçülmüş maaşlarını bile alamıyor. İnsanlar sağlık, beslenme ve barınma giderlerini karşılayamıyor. Kamu harcamaları %40, özel sektör harcamaları %70 düştü. Bütün bunlara rağmen devlet borçları arttı. İşsizlik oranı %26, genç işsizler oranı %50.

SYRIZA, sadece Yunanistan’da değil bütün Avrupa’da benzer sorunların yaşandığını ileri sürüyor ve Alman Başbakan Merkel’ın savunduğu bu “kemer sıkma ve rekabet edebilir hale gelme” politikasının terk edileceğini bildiriyor. Sadece SYRIZA değil Avrupa’daki diğer sol parti ve hareketler de benzer politikayı savunuyor. Özellikle Avrupa Sol platformu üyesi partiler ve İspanya’daki Podemos’u burada sayabiliriz.  

Avrupa ekonomi politikalarını sadece SYRIZA değiştirmek istemiyor. ABD ve neoliberal ekonomistler de Avrupa ekonomi politikalarının değiştirilmesini istiyor. Ancak onlar, Merkel ve yandaşlarının müdahalesini yeterli bulmuyor, daha fazla acı reçete öneriyor. Yine dünya çapında bağımsız veya sol ekonomistler de Avrupa ekonomik sisteminin değiştirilmesini, Yunanistan’ın bu sistemi yıkmasını savunuyor.

SYRIZA, Euro’dan çıkmak istiyor mu?

Hayır. Birçok kez vurguladığı gibi SYRIZA bu riske girmek istemiyor. Almanya başta olmak üzere bazı ülkeler, Yunanistan’ın Euro’dan çıkmasının “katlanılabilir bir şey” olduğunu açıkladı.  

SYRIZA, iktidara gelirse Avrupa Komisyonu Yunanistan’ı Euro’dan atabilir mi?

Hayır, doğrudan atamaz. Ama SYRIZA işbirliği yapmaz, Yunanistan borcunu ödeyemez duruma gelirse, Almanya da isterse Yunanistan Euro’dan atılabilir. (Grexit) SYRIZA, Avrupa ile bu biçiyle ilişki sürdürmeyeceğini açıklarken, ilişkiyi tamamen koparmayı savunmuyor.