Taliban masası bataklık olur
Ankara, Afganistan’ın tamamını ele geçiren Taliban’ın mesajlarını olumlu karşıladı. Saray yönetiminin Kabil ısrarını değerlendiren uzmanlar ise Taliban’ın değişmeyeceğini, ABD’yle de Taliban’la da iş tutulmayacağını vurguluyor.
Melisa AY
Taliban’ın Afganistan’ın tamamına yakınını ele geçirmesinin ardından Saray yönetiminin Kabil Havaalanı’nı yönetme hevesi kursağında kaldı. Ülkedeki kaos ve belirsizlik sürerken bölgede güç savaşı veren pek çok aktör, rejimi değiştireceğini ilan eden Taliban’a karşı konum almayı bekliyor. Afganistan’da beş yüzden fazla askeri bulunan Ankara ise Kabil ısrarından hâlâ vazgeçmiş değil.
Uzmanlar, Ankara’nın Kabil konusundaki ısrarının yanı sıra Taliban ile kuracağı muhtemel ilişkiyi ve olasılıkları BirGün’e değerlendirdi.
Taliban değişmez zaman kazanıyor
“Taliban’ın, Taliban olmaya devam ettiğini düşünüyorum. Sadece şu sırada dünyaya daha yumuşak bir geçiş yapmaya hazır olduğu imajı yaratma politikası güdüyor” diyen Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: “Türkiye’nin havalimanında 650 tane askeri var. Bunun yanında yaklaşık 550 kişilik de farklı görevlerdeki askeri personel var. Afganistan’ın farklı yerlerinde mahsur kalan birçok Türkiye vatandaşı mevcut. Türkiye’nin tahliye edebildiği kişiler bu insanların çok çok az bir kısmını oluşturuyor. Tüm bunlar göz önüne alınınca, orada Türkiye bin 200 askerle ne yapabileceğini zannediyor merak ediyorum. Taliban’ı mı durduracak? Mümkün değil. Amerika kaçtı, herkes kaçtı” ifadelerini kullandı.
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker
Taliban’ın burada ulusal bir hükümet kurmak istediği yönündeki açıklamalarını hatırlatan Özülker, “Afgan halkının temsil edilmesi için çabalayacaklarını söylüyorlar. Bunu yaparlar mı, bu sözü tutarlar mı bilmiyorum ama her halükarda kesin olan şey, Taliban’ın yabancı asker istemediği. Müslüman Kardeşliği, tarihi bağ argümanları Taliban’ın Türkiye’ye ayrı bir tolerans göstermesini sağlamayacak” diye konuştu.
Arabuluculuk bile yapılamaz
Özülker sözlerini şöyle sürdürdü: “Şu anda herkes havalimanının içine sıkışmış durumda. Türkiye büyükelçiliği çalışanları dahi havalimanının içinde görevlerini yapmaya çalışıyor. Bu koşullar altında Kabil’in gerçek anlamda düştüğünü ama şimdilik Amerikalılarla yapılan anlaşma sebebiyle Taliban’ın sabırlı göründüğünü göz önünde bulundurmak lazım. Amerika, Taliban’la Afganistan’da çekilişi sırasında sorun çıkartmamasıyla ilgili anlaştı. ABD buradan topyekun çekildikten sonra Türkiye’nin oradaki mevcudiyetinin ne kadar riskli olabileceğini düşünmesi gerekiyor. Türkiye’nin oradaki varlığının arabuluculuk amacı varsa bunu da sağlanabileceğini zannetmiyorum. Türkiye’nin esas düşünmesi gereken mesele göçtür. Türkiye’nin artık Taliban’a rağmen bir şey yapma ihtimali yoktur. Türkiye ne Taliban’a ne ABD’ye güvenebilir. Taliban’a güvenmek yapılabilecek en büyük hatalardan biri olur. Taliban’ın ılımlı açıklamaları insanları yanıltmasın. Taliban değişmedi, mutlak gücü elde edince de Talibanlık yapmaya devam edecek. “
Doç. Dr. Salih Bıçakçı - Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi
Tüm dünya ‘bekle gör’ politikası uyguluyor
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Salih Bıçakçı ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Şu anda tüm dünya bekle ve gör politikası uyguluyor, çünkü gelecek için belirsiz bir durum söz konusu. Taliban için kimse kötü bir mesaj vermek istemiyor. Çünkü herkes ne olacağını görmek istiyor. Çin, Rusya, Pakistan ve Hindistan da bir yandan olumlu mesaj veriyor ve uzlaşmaya varmak istiyor. Önümüzdeki süreçte Taliban’ın nasıl davranacağı, nasıl anlaşmalar yapacağına dair net hiçbir bilgimiz yok. Taliban hükümeti bile henüz kurulmadı, kurulduktan sonra tanınacak mı bütün bunların hepsi belirsiz. Türkiye’nin de Kabil Havalimanı’nda istekli olduğu ortada. Ancak bu isteğini Afganistan’dan dolayı mı yoksa Amerika ile iletişimde kalmak için mi sürdürüldüğü de net değil.”
***
ABD, Ankara’yı teşvik edecektir
Ankara’nın Afganistan krizinde rol alması için ABD tarafından teşvik edileceğini belirten Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Kasım Han’ın değerlendirmesi ise şöyle:
Doç. Dr. Ahmet Kasım Han - Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi
“Afganistan’ın dünyayla tek bağlantısı şu anda Kabil Havalimanı. Dolayısıyla bu havalimanının açık kalmasında hem uluslararası toplumun hem de dolaylı olarak Türkiye’nin faydası var. Mesele, havalimanının bu fonksiyonu bittikten sonra Türkiye hâlâ orada kalacak mı kalmayacak mı meselesi. Mesele Taliban’ın açıklamalarının olumlu niteliği değil, bu açıklamaları hayata nasıl taşıyacağı. Orada da ciddi sorunlar olduğu ortada. Yani Taliban'ın bugünkü söyledikleri bir yana, yarın neyi uygulayıp neyi uygulamayacağı noktasında ciddi soru işaretleri var. O soru işaretlerini de ciddiye almak gerekir. Taliban'ın bugün açıkladığı şekliyle meseleyi götürebileceğini hiç zannetmiyorum. Ankara, Taliban’la masaya oturabilir, zaten Türkiye’nin Afganistan Barış Görüşmeleri’nde oynaması planlanan rol hem Taliban’la hem de o zamanki Kabil hükümetiyle bir araya gelip bunların arasında bir arabulucu, kolaylaştırıcı bir rol oynamasıydı. Bugünden itibaren bence uluslararası toplum, özellikle de ABD, Türkiye’yi bu konuşmaların bir yerinde olmaya teşvik edecektir. Ama Türkiye’nin yapabilir olduğu her şeyi yapması tabii ki gerekmiyor.”