Tarihi hamama sürgün
Sular altında kalacak olan Hasankeyf’teki tarihi eserlerden Artuklu Hamamı taşındı. Arkeolog Nağış “O yapı, Hasankeyf içerisinde değerli ve anlamlı” dedi
DEMET SARGIN sargindemet@gmail.com @demetsrgn
Batman’ın Hasankeyf ilçesinde, Ilısu Barajı ve HES’ler nedeniyle sular altında kalacak olan tarihi eserlerden Artuklu Hamamı taşındı. Tarihsel bağlamından koparılan eser bir metaya dönüşmüş oldu.
12. yüzyılın ortalarında, Artuklular döneminde inşa edilen eserin taşıma işlemini Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) gerçekleştirdi. 1500 ton ağırlığındaki hamam 256 tekerlekli “SPMT” adı verilen özel bir araç taşındı. Hamam mevcut konumundan 3 kilometre uzaklıktaki Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı’na götürüldü. Hasankeyf’i sular altında bırakacak projeler sebebiyle 12 Mayıs 2017’de de 550 yıllık Zeynel Bey Türbesi aynı yere taşınmıştı.
Bakanlığın başarı olarak sunduğu olayı BirGün’e yorumlayan Arkeolog Murat Nağış, dünya genelinde arkeolojik talanın ve doğa talanının hızla arttığını söyledi. Hasankeyf’in de arkeolojik açıdan hala dinamik bir bölge olduğunu ve alanda çalışmaların yürütüldüğünü ama bunun söz konusu barajla baltalandığını anlatan Nağış, şöyle konuştu: “Arkeolojik bir eseri kendi ortamından kopartırsanız, o eserin arkeolojik bir tarafı kalmaz. Artık sadece güzel bir nesne halini alır. Bağlamından tamamen kopar. Tarihselliğini yitirir. Bu Artuklu Hamamı için de tam olarak böyle. O yapı, Hasankeyf içerisinde değerli ve anlamlı. Oradan çıktığı anda sadece meta olur.”
Taşınan buluntunun arkeolojik değerden çıkarak sadece ‘bilgi’ halini aldığını vurgulayan Nağış, şöyle devam etti: “Hasankeyf çok önemli tarihsel ve arkeolojik alandı. Devlet bunu asla önemsemedi. Defalarca buranın sular altında kalmasının ne anlama geleceğini anlattık. Sonuna kadar karşı çıktılar söylediklerimize. Uluslararası anlamda da projeye karşı çıkıldı ama kimse meselenin doğayla olan ilişkisini, toplumsal durumunu, bilimsel gerekliliği önemsemedi ve projeye başladılar. Durum oldukça üzücü.”
Taşınacak tek eser değil
Öte yandan Batman Valisi Ahmet Deniz, yaptığı açıklamada tarihi hamamın yanı sıra altı tarihi eserin daha taşınacağı bilgisini vererek “Hasankeyf gerçek anlamda tarihi kimliğini koruyacak” dedi. Alınan bilgi kapsamında 1407 yılında yaptırılan Sultan Süleyman Koç Cami’nin de Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı’na taşınılacağı öğrenildi.