Taşkömüründe tüm yük işçide
Sayıştay’ın “personel yetersizliği, iş güvenliğini tehdit edecek boyutlara geldi” değerlendirmesinin haklılığı resmi verilerle ortaya konuldu.
Mustafa BİLDİRCİN
AKP iktidarında giderek daha da azalan KİT’lere yapılan yatırımlar, çok sayıda kurumu batağa sapladı. Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK), yatırımsızlıktan en çok etkilenen kurumların arasında yer aldı. Çalışan sayısı azalan kurum, asli görevlerini yapamaz duruma getirildi. TTK’nin sektördeki payı, madenlerin haraç mezat özel şirketlere devredilmesi ile azaldı. TTK’nin satılabilir fiili üretimi, 2002’ye göre 2021 sonu itibarıyla 1 milyon 374 bin 367 ton azaldı.
2021 yılında TBMM’de gerçekleştirilen ve TTK’nin mali verilerinin görüşüldüğü KİT Komisyonu Toplantısı’na Sayıştay temsilcisinin sözleri damgasını vurdu. Temsilci, TTK’nin personel sayısının yetersizliğine dikkati çekerek, “İş güvenliğini tehdit edecek boyutlara geldi” dedi.
İŞYÜKÜ ARTTI
TTK’nin 2002-2021 dönemini kapsayan üretim verileri ile 2022-2024 dönemine yönelik projeksiyonu da dramatik tabloyu bir kez daha gözler önüne serdi. 2002 yılında 11 bin 761’i yeraltında olmak üzere toplam 15 bin 761 işçi ile 3 milyon 246 bin 630 ton kömür üretimine imza atan TTK’nin işçi sayısı yarı yarıya azalsa da işçi başına düşen üretim miktarının arttığı belirlendi. 2002’de üretilen toplam kömürün işçi başına oranı 205 ton olarak hesaplandı.
Yatırımsızlık ve kötü yönetim nedeniyle Türkiye’nin kömür ihtiyacını karşılamaktan giderek uzaklaşan kurumun, yıllar itibarıyla üretim ve işçi sayıları ise şöyle gerçekleşti:
•2002: 3,2 milyon ton üretim, 15 bin 761 işçi–İşçi başına 205 ton
•2005: 2,6 milyon ton üretim, 11 bin 249 işçi–İşçi başına 233 ton
•2009: 2,8 milyon ton üretim, 10 bin 979 işçi–İşçi başına 258 ton
•2014: 2 milyon ton üretim, 9 bin 171 işçi–İşçi başına 227 ton
•2021: 1,8 milyon ton üretim, 7 bin 602 işçi–İşçi başına 241 ton
DENGE BOZULDU
Yatırımsızlık nedeniyle taşkömüründe Türkiye’nin üretim ve ithalat dengesi de altüst oldu. 2010 yılında 21 bin 33 ton taşkömürü ithal edilirken bu 2021 yılında 36 bin 189 tona kadar fırladı. Taşkömüründe üretim ve ithalat oranları yıllara göre şöyle:
•2015: 1 milyon 434 bin ton üretim, 27 milyon 15 bin ton ithalat
•2017: 1 milyon 234 bin ton üretim, 36 milyon 632 bin ton ithalat
•2019: 1 milyon 206 bin ton üretim, 38 milyon 300 bin ton ithalat
•2020: 1 milyon 77 bin ton üretim, 39 milyon 800 bin ton ithalat
•2021: 1 milyon 236 bin ton üretim, 36 milyon 189 bin ton ithalat