TCDD’nin 2019 hedefi: Daha az yatırım daha çok borçlanma

NURCAN GÖKDEMİR nurcangokdemir@birgun.net @nurcangokdemir

AKP iktidarlarının politikaları sonucu iflasa sürüklenen ve sonuçta birbiri ardına özelleştirilerek elden çıkartılan kamu iktisadi teşekküllerinin finansman ihtiyacı büyüyor. KİT’lerin 2019 yılı “Yol Haritası” niteliğindeki mali plana göre, KİT’ler daha az yatırım yapacak daha çok borçlanacak.

Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklarının 2019 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programı’na göre uygulayacakları strateji ve yöntemlerine ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete’de yayımlandı. Karar, özelleştirmeye gerekçe oluşturan finansman krizinin özellikle satışın gözdesi kurumlar açısından daha da büyüdüğünü gösterdi.

AKP döneminde çıkartılan yasayla yapısı değiştirilen ve hizmet anlayışı kamusallıktan çıkartılan TCDD’nin 2018 yılında 7.5 milyar lira olan yatırım hedefi bu yıl 3.9 milyara düşürüldü. Geçen yılki 9.5 milyarlık borçlanma gereği 7.1 milyara geriledi ancak yatırım tutarı ile oranlandığında aradaki makas daha da büyüdü.

KİT’lerin finansman krizi
Üçü hisselerinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ait olan 25 kamu KİT’in 2019 yılı yatırım hedefi 13.85 milyar TL, borçlanma gereği 14.39 milyar TL, toplam faiz dışı fazlası 153.8 milyon TL olarak belirlendi. Geçen yıl 20 milyar olan toplam yatırım hedefinin gerisine düşüldü.

Yatırım hedefleri esas alındığında en büyük KİT 3.9 milyar TL ile TCDD olurken, bunu 3.7 milyar TL ile BOTAŞ, 1.9 milyar TL ile TEİAŞ izledi. Ancak TCDD 7.1 milyar TL’lik borçlanma gereği ile yine ilk sırada yer aldı. TCDD’nin ardından 4.5 milyar TL ile BOTAŞ ve 2.1 milyar TL ile de TPAO sıralandı.

2019 yılında kamu işletmelerinin, ülke kaynaklarını etkin ve verimli kullanmak suretiyle işletmecilik faaliyetlerini yerine getirmelerini ve kendi değerlerini azami düzeye çıkartmalarını sağlayacak strateji ve yöntemlerin belirlenmesi amaçlanıyor.

Karar, Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'ye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ile bağlı ortaklıklarını, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'a tabi olup sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ait olan işletmeci kuruluşları kapsarken, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu ile sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ait olan veya Sayıştayca denetlenen diğer işletmeleri kararın bazı hükümleri bağlıyor.

Tüm işletmecilik faaliyetlerinde verimliliği ve karlılığı artıracak tedbirler alması, etkin insan kaynağı politikası izleyeceği belirtilen KİT’lerin istihdam stratejileri de belirlendi.

Buna göre, KİT'ler teşebbüs içi nakil yoluyla gereksinimini karşılayamazsa 2018 yılında ayrılan personel sayısının en fazla yüzde 75’i kadar açıktan veya naklen atama yoluyla personel istihdam edebilecek. 2018 yılında ayrılan personel sayısının en fazla yüzde 10’u kadar personel de özelleştirme sonucu açıkta kalan personelden yönetim kurulu kararıyla atanacak.

Kamu teşebbüsleri sadece mevsimlik işlerde veya kampanya işlerinde geçici işçi çalıştırabilecek.