TCDD’nin hesabı şaştı

Burcu Cansu

TCDD’yi inceleyen Sayıştay denetçileri hesap hataları nedeniyle yol açılan milyonluk zararlardan ölümlü kazalara neden olan sinyalizasyon sisteminin olmayışına kadar çok sayıda önemli tespitte bulundu.

Sayıştay’ın TCDD’nin 2018 yılı denetim raporunda, YHT ve hızlı tren işletmeciliği yapılan demiryolu hatlarında sinyalizasyon çalışması devam eden kısımlardaki eksik işlerin tamamlanmadığı tespitlerine yer verildi. Raporda, 2018 sonunda “Ankara-İstanbul Hızlı Tren Projesinin Ankara-Sincan, Pamukova-Sapanca ve Dil İskelesi-Gebze kısımlarında, Konya-Karaman demiryolu hattında” sinyalizasyonun Avrupa Tren Kontrol Seviyesi’ne göre sıfır olduğu belirtildi. Raporda, sinyalizasyonu sıfır seviyesinde olan hatlardaki kazalarda can kaybının meydana geldiği, yaklaşık 100 milyon TL maddi hasar oluştuğu ve iki yüksek hızlı tren setinin kullanılamadığının altı çizildi.

Sürekli ölümlü kazalarla gündeme gelen işletmede, yılda en az bir kez yapılması gereken iç kontrolün yapılmadığı, iç denetçinin atanmadığı da vurgulandı.

ZARAR ÜSTÜNE ZARAR

Raporda, TCDD sermayesinin 2017 yılında 5 milyar TL’ye yükseltildiği, 2018 yılında ise herhangi bir sermaye artırımına gidilmediği belirtildi. Şirketin faaliyetleri sonucunda 2.5 milyar TL zarar oluştuğu kaydedildi. Raporda, kurumu zarar ettirdiği belirtilen şu tespitler yapıldı:

Dokuz yıl önceki kurdan hesaplandı: TCDD Genel Müdürlüğü, döviz cinsinden şüpheli hale gelmiş alacağı için NTMK-EAST METALS S.A. Ortak Girişimi’ne 31.12.2018 tarihli değerlemeye esas alınacak döviz kuru yerine, 28.04.2009 tarihli döviz kuru üzerinden değerleme yaptı. Değerleme sonucunda 72 milyon 458 bin 585 TL kur farkı oluştu.

Geç ödeme yapıldı: TCDD Taşımacılık AŞ gelir tablosunda yer alan 4 milyon 93 bin 542 TL finansman giderleri yanlış kaydedildi. Bu tutarın vergi faizi, vergi gecikme zammı, SGK gecikme zammı gibi unsurlardan oluştuğu görüldü.
Zarar tahsil edilmedi: Sincan-Ankara-Kayaş hattının yeniden inşa edilmesi projesi imalat çalışmaları kapsamında kullanılan yük platformu ile Ankara-Konya seferini yapan 80001 nolu YHT Setinin 03.11.2017 tarihinde çarpışması sonrasında trenin birinci vagonunda meydana gelen hasarın onarılması işleri için TCDD Taşımacılık AŞ tarafından 1 milyon 104 bin Euro tamir bedeli ödendi. Hasar gören YHT’nin onarım süresi boyunca işletilmemesi sebebiyle ortaya çıkan işletme zararı ilgililerden tahsil edilmedi.

GİDER BÜTÇESİ AŞILDI

2018 yılında hizmet alımı işleri kapsamında 135 milyon TL harcama yapıldı. 22.9 milyonu temizlik, 13.8 milyonu koruma ve güvenlik, 4.2 milyonu TL’si taşıt ve araç kiralama, 28 milyonu yemek ve 66.3 milyon TL’si de diğer hizmet alımlarından oluştu. Şirketin 2018 yılı giderleri toplam 2.8 milyar TL öngörülmesine karşın 3 milyar TL tutarında gerçekleşti.

PROTOKOL YOK

TCDD Taşımacılık AŞ, Tüdemsaş, Tülomsaş ve Tüvasaş’a sipariş edilen ve edilecek lokomotif, yolcu vagonu, yük vagonu yapım, modernizasyon, onarım ve revizyon işleri için herhangi bir protokol düzenlenmedi. TCDD Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen fiyat üzerinden ödeme yapıldı.