Tehdit, şantaj, tatbikat.. Ateşle oynamayın
Almanya’nın arabuluculuğu da tansiyonu düşürmedi, D.Akdeniz’de sular iyice ısınıyor. Fransa, İtalya, Yunanistan ve G.Kıbrıs ortak tatbikat başlattı. Atina, İyon Denizi’ndeki karasularının 12 mile çıkarılacağını açıkladı. Milli Savunma Bakanlığı ise ABD ile Doğu Akdeniz’de ortak eğitim icra edildiğini açıklarken Erdoğan, “Ege’de, Akdeniz’de, Karadeniz’de hakkımız olanı alırız, bedeli neyse yaparız” dedi. AB Bakanları bugün toplanıyor, NATO diyalog çağrısı yaptı.
POLİTİKA SERVİSİ
Yunanistan ile Türkiye arasında ipleri geren Doğu Akdeniz’deki etkinlik mücadelesinde karşılıklı restleşmeler, tehditler ve suçlamalar devam ediyor. Tansiyonu düşürmek için devreye giren ve önceki gün günübirlik Dışişleri Bakanı Heiko Mass’ı Atina ve Ankara’ya gönderen Almanya’nın çabaları da sonuç vermedi. Atina ve Ankara’daki temaslarının ardından her iki tarafa “ateşle oynamayın, operasyonlara son verin” uyarısında bulunan Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas’ın sözlerinin üzerinden yirmi dört saat geçmeden Doğu Akdeniz’de gerilimi yeniden tırmandı.
Ankara-Atina arasında gerilimin tırmandığı bir dönemde ABD ile Girit Adası’nın güneyinde ortak askeri tatbikat düzenleyen Yunanistan bu kez de Güney Kıbrıs, Fransa ve İtalya ile aynı bölgede üç gün sürecek ortak tatbikatlar başlattı. Fransa ordusunun üç savaş uçağı ve helikopter yüklü bir fırkateynle katıldığı tatbikat cuma gününe kadar sürecek.
Yunanistan Savunma Bakanlığı tatbikatın Doğu Akdeniz’de uluslararası hukukun üstünlüğünün sağlanmasını amaçladığını iddia ederken BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin imzacı olmayan ülkeler için bile bağlayıcı nitelikte olduğunu savundu.
Fransa Savunma Bakanı Florence Parly da ortak tatbikat konusunda Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Doğu Akdeniz bir gerginlik bölgesine dönüştü” ifadesini kullanarak uluslararası hukuka saygı gösterilmesi gerektiğini belirtti.
ATİNA’DAN KARASULARI ÇIKIŞI
Türkiye ile Doğu Akdeniz krizine koşut, İtalya ile İyon Denizi’ndeki deniz yetki alanlarının sınırlarını belirleyerek aralarında Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) anlaşması imzalayan Yunanistan’dan karasularını genişletme hamlesi geldi. “Türkiye tahrik ediyor, bunlar sonlandırılırsa diyalog devam eder” diyen Yunanistan Başbakanı Konstantin Miçotakis, Mısır ve İtalya ile imzalanan deniz yetki alanlarını sınırlandırma anlaşmalarının görüşüldüğü parlamentoda yaptığı konuşmada “Yunanistan’ın batı sınırındaki (İyon Denizi) karasularını 6 milden 12 mile genişletmeyi planlıyoruz. Pasif politika anlayışımızı artık terk ediyoruz” ifadelerini kullandı.
BEDELİ NEYSE ÖDENİR
Milli Savunma Bakanlığı, Barbaros ve Burgazada fırkateynleri ile ABD muhribi Winston S.Churchill’in Doğu Akdeniz’de eğitim icra ettiğini açıklarken AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan sert sözler. Malazgirt Zaferinin 949. Yıl Dönümü Kutlama Programı’nda konuşan Erdoğan, “Türkiye, Akdeniz’de de Ege’de, Karadeniz’de hakkı olanı alacaktır. Yaparız diyorsak yaparız ve bedelini de öderiz. Varsa bedel ödeme pahasına karşımıza çıkmak isteyen buyursun gelsin. Yoksa çekilsinler önümüzden biz kendi işimize bakalım” ifadelerini kullandı.
WASHİNGTON’DAN UYARI
ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya İlişkileri Müsteşar Yardımcısı Vekili Philip Reeker, Türkiye’nin Ege ve Doğu Akdeniz politikalarını eleştirerek bu faaliyetlerin NATO ittifakının birliğine zarar verdiğine dair endişelerini dile getirdi. Yunan gazetesi Kathimerini’nin haberine göre ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo adına Amerikan Helenik Enstitüsü’ne (AHI) mektup gönderen Reeker, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de istikrara tehdit oluşturduğunu ileri sürdü.
AB’DE GÜNDEM AKDENİZ
Doğu Akdeniz’deki gerilim, AB dışişleri bakanlarının bugün Berlin’de başlayacak iki günlük toplantılarında da gündemin ana konularından birisi olacak. Berlin’deki Savunma Bakanları zirvesine katılan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise, “Türkiye ve Yunanistan yıllardır önemli NATO müttefikleridir. İttifak ruhu ve uluslararası hukuk temelinde Doğu Akdeniz’deki durumu çözmenin bir yolunu bulmalıyız” dedi. Stoltenberg, Doğu Akdeniz’deki tansiyonun diyalog yoluyla düşürülmesini istediklerini söyledi.
***
Gerginlik kimseye yaramaz
Galatasaray Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Doç. Dr. Ali Faik Demir: Doğu Akdeniz ve Ortadoğu’daki bu yeni enerji pastasından herkes bir dilim almak, bölgede konum elde etmek istiyor. Pandemi süreci, sınırların kapatılması ülke liderlerini kendi ülkelerinde zor duruma soktu. Liderler iç siyasette yaşadıkları bu gerilimleri dış kazanımlarla bertaraf etmek ve gündem değiştirmek istiyorlar. Özellikle Macron’a bakıldığı zaman Fransa’da ciddi açmaz ve handikaplar içerisinde. Fransa’nın Doğu Akdeniz’de öne çıkan aktör olması, savaş gemilerini göndermesi, Yunanistan ile anlaşması bir anlamda iç politikada yaşadığı başarısızlığını dış politika ile telafi çabası olarak görülebilir. Kıbrıs ve Yunanistan’ın buradaki duruşu, feveranları çok anlaşılır bir şey. Ama bu Fransa için söylenemez. Almanya’nın sorunun büyümesini istemeyen, itidalli bir hali var. Avrupa’nın artık yeni bir şımarık çocuğu var, o da Fransa. Evvelden sorun yaratan, Avrupa’yı zora sokan bir Kıbrıs ve Yunanistan vardı. Fransa’nın bu tavrı sadece Avrupa’yı değil, NATO’yu da etkiliyor. Doğu Akdeniz’e sınırı olmayan, kıyısı bulunmayan bir ülkenin Doğu Akdeniz ile bu kadar ilgilenmesinin arkasında çok iyi niyet aramak mümkün değil.
PAY KAPMA KAVGASI
Burada öne çıkan en önemli şey doğalgaz pastası. AB’nin doğalgaz için muhtaç olduğu Rusya’yı bypass etme çabası için bu çok önemli. Tüm planlar, Avrupa’nın Rusya’ya bağımlılığını azaltmak üzerine kurulu. Fakat Almanya’nın Rusya ile AB’deki çoğu ülkenin aksine olumlu bir ilişkisi var. Eski şansölye Gerhard Schröder’in GAZPROM’daki konumu göz önüne alındığı zaman Almanya-Rusya dengesi farklı bir yerden okunabilir. Burada farklı dengeler söz konusu. Türkiye’nin sınırları ihlal ediliyor ama Mısır, Yunanistan ve Fransa kendileri açısından Doğu Akdeniz’de bir güvenlik sorunu olduğunu ileri sürüyor. Şu soruyu sormak lazım, tehdit kim? Sadece Türkiye gözüküyor. Bu da başka bir garipliği ifade ediyor. Türkiye’nin tehdit olması için birilerinin sahasına girmiş olması lazım, kimsenin sahasına girmiş değil. Sahasına girilen tek ülke Türkiye. Yunanistan’ın Türkiye’yi sıkıştırma stratejisi art niyetli ve uluslararası hukuka aykırı. Almanya çok akılcı davranarak Türkiye ile ilişkisine önem veriyor. Bugün (dün) Fransız basını da yazdı; “Macron doğru adımlar mı atıyor?” diye.
RUSYA SESSİZ, ALMANYA DEVREDE
ABD, özellikle de Rusya sessiz. Almanya rol aldı, NATO da devreye girdi; “Bir dakika burada ne yapılıyor?’, Her şey hukuki bir çerçevede olmalı” diye tepki veriyorlar. Mısır’ı dışarda bırakırsak Yunanistan, Fransa, Türkiye gibi NATO üyesi ülkelerin yeni güvenlik sorunlarının olduğu bir zamanda, göç dalgasının özellikle Akdeniz sahasından geleceği hesaplandığında böyle bir gerginlik yaşaması kimseye yaramaz. Bu aşamada gerilim bir savaşa dönmez, büyük çatışma olmaz ama gerginlikte kimse geri adım atmak istemiyor. Bu sorunun çözümü şimdilik ancak gerilimin “dondurulması” olabilir. Nihai barış olmaz ama yükselen ateşin indirilmesi mümkün.”