Tek adam rejimi 2 yaşında: Kuyruk ekonomisi
Başkanlık Sistemi’ne geçilmesinin ardından 2 yılda çalışan sayısı 2,3 milyon azaldı, bu dönemde işsiz sayısı Cumhuriyet rekoru kırdı. İş bulma ümidini kaybedenler ise ilk kez 1 milyonun üzerine çıktı, borç ise cabası
Ekonomi Servisi
Bugün itibariyle Başkanlık Sistemi 2’nci yaşını doldurdu. 24 Haziran 2018’den bu yana işsizlik arttı, fiyatlar yükseldi, ülke ekonomisi küçüldü. Halbuki başkanlık sistemi için huzur getirecek, refah getirecek deniyordu.
2 yılın ekonomik verilerine resmi veriler ışığında mercek tutan CHP Milletvekili Çetin Osman Budak karamsar tabloyu gözler önüne serdi. 2 yılda iş arayıp bulamayanların sayısı arttı, çalışan sayısı azaldı, kamu borcu katlandı, rezervler eridi. İşte Başkanlık Sistemiyle idare edilen Türkiye ekonomisinin 2 yıllık bilançosu…
***
İŞ KUYRUĞU
İki senede istihdamdaki kayıp 2 milyon 336 bine ulaştı. 2018 Mart ayında istihdam edilen kişi sayısı 28 milyon 499 bindi. Geçen mart ayında istihdam 26 milyon 133 bine düştü. İstihdam kaybı yaşamayan sektör yok. Çalışan sayısı tarımda 778 bin, inşaatta 779 bin, hizmetler sektöründe ise 699 bin kişi azaldı.
2020 itibariyle her 4 işsizden 1’i 1 yıldan uzun süredir iş arıyor ancak bulamıyor. Ümidini kaybeden yurttaşlar ise işsiz sayılmıyor. Ancak bu kişileri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) raporluyor. 2018 yılında 635 bin kişi olan iş bulma ümidini kaybedenlerin sayısı 2 yılda yüzde 85 artarak 1 milyon 174 bin kişiye ulaştı. Bu sayı ölçüm tarihinin en yükseği olarak kayda geçti.
***
BORÇ KUYRUĞU
Ücretlerine enflasyonun altında zam yapılan çalışanların bankalara borcu her geçen gün arttı. 3 milyon 598 bin kişi borçlarını ödeyemediği için bankaların takibinde. Borç sarmalına sürüklenen yurttaşların ömrü icra dairelerinde geçiyor. İcra dosyalarına adliyelerde yer bulamıyorlar. İcra dosyası sayısı 2019 yılı sonunda 31 milyon 485 bine yükseldi.
Başkanlık sisteminin geldiği 2018’in 2’nci çeyreğinde kamunun net borcu 296 milyar liraydı. Aradan geçen sadece 1,5 yılın sonunda bu tutar yüzde 134 arttı. 2019’un son çeyreğinde kamu net borcu 693 milyar liraya yükseldi.
Salgın döneminde bile borç dağıtılmaya devam edildi. Temel ihtiyaç kredisi adı altında yurttaşın geleceği ipotek altına alındı.
***
TANZİM KUYRUĞU
Özellikle gıda enflasyonu yoksulun en büyük sorunlarından oldu. 2019’un şubatında yerel seçimler öncesi tanzim satış çadırları kuruldu. Metrelerce uzanan kuyruklar iktidarın işine gelmedi. Seçimlerden sonra tanzim çadırları bir gecede söküldü.
2 yılda fiyatlar yüzde 45 oranında arttı. Türk-İş’in açıkladığı açlık sınırı 2018 yılının Mayıs ayında 1686 lirayken, 2020’nin Mayıs ayında 2348 liraya yükseldi.
Tarımda tüketicinin hali buyken üreticiler için de 2 yıl çok zor geçti. Soğanlar tarlada kaldı, Rize’de hasat zamanı kaçak çay tırı devrildi.
Çiftçi sayısı ise azalmaya devam ediyor. Tarımda çalışan sayısı 2 yılda 778 bin azaldı.