Tersine Dünya çocuk atölyeleri: Oynayarak, deneyerek, sorgulayarak, hata yaparak

Mutlu Erol Kahya

Türkiye’de eğitimin ne denli niteliksiz ve gerici olduğu artık toplumun büyük bir kesimi için bir tartışma meselesi olmaktan çıktı. Müfredattan aydın, ilerici yazarlar çıkarıldı ve hatta Adile Naşit’e bile düşman kesildiler. Çocuklar, Ensar başta olmak üzere okullara giren tarikatlara ve cemaatlere mecbur bırakılıyor. Bunun karşısında neler yapılabilir sorusunun yanıtlarından birisini Tersine Dünya Çocuk Atölyeleri ile vermeye çalışıyor.

Eğitimdeki tüm bu gerici kuşatmaya karşı Tersine Dünya Atölyeleri tam da burada devreye giriyor. Tersine Dünya; aydınlık bir geleceği inşa etmek için çocukların; toplumumuzun ilerici, özgürlükçü birikimi ile bir araya gelmesini, bilimsel ve eleştirel düşünceyi onlarla tanıştırmayı hedef alıyor. Geri dönüşüm, bilimsel deneyler, hayvan hakları ve cinsel istismara karşı birçok atölyeyi çocuklar ile buluşturan Tersine Dünya, mevcut eğitim sistemini ‘tersine’ adımlayarak çocuklara başka bir dünyanın mümkün olduğunu gösteriyor. Üstelik bu atölyelere giriş sınavsız ve ödev de yok.
Atölyeler gönüllü olarak katkı koyan eğitim bilimleri fakültesi öğrencileri, psikologlar, öğrenci toplulukları ve akademisyenlerin çalışmaları ile birçok mahallede sürüyor. Biz de bu hafta çocukların kahkahalarıyla süslediği bahçelere, Tersine Dünya Atölyelerine konuk olduk.

Dilan Özek ve Eylül Güller

“Yeni bir dünya için en güzel başlangıç çocuklar”
İlk durağımız olan Batıkent Kültür Evi’nin bahçesinin ev sahipliği yaptığı Tersine Dünya Atölyesinde. Bizi burada gönüllü olarak çalışmalarını sürdüren Dilan Özek ve Eylül Güller karşıladı. Dilan PDR, Eylül ise psikoloji öğrencisi. Onlardan Tersine Dünya Atölyelerini ve burada neler yaptıklarını kısaca anlatmalarını istedik. Sözü ilk Dilan alıyor ve “Yeni bir dünya için en güzel başlangıç çocuklar.” ifadesini kullanıyor. Dilan aydınlık bir geleceği inşa etmek için çalıştıklarını belirtirken, “Biz mevcut eğitim sistemini tersine çevirerek çocuklara bir de buradan bakın demek istediğimiz bir pencere açıyoruz” diyor.

Arife Kıymaz

“Burada dünya tersine dönüyor”
Haftanın hemen hemen her günü çocuklar ile bir araya geldiklerini ifade eden Eylül ise haftada bir gün diğer atölyelerdeki çocuklar ile birlikte ortak etkinliklerde buluştuklarını belirterek, “Geçen hafta diğer mahallelerdeki atölyelerimize katılan çocuklar ile birlikte havuzdaydık. Bu hafta ise hep birlikte Oyuncak Müzesi’ne bir gezi düzenledik” diyor. Eylül, gerçekleştirdikleri atölyelerde sabit kuralların olmadığını ve her şeyin çocukların kendi ellerinde olduğunu ve kendi hayal güçleriyle değiştirebildiklerini ifade ederek, “Burada dünya tersine dönüyor” diyor.

Deniz Mutlu​

“Başka bir yere güvenebilir miydim gerçekten bilmiyorum”
Atölyenin sonlarına doğru Efe’yi almaya gelen velisi Arife Kıymaz ile görüşüyoruz. Arife Kıymaz, Efe’nin geçen yazdan beri Tersine Dünya’nın atölyelerine katıldığını ve burada olmasından çok memnun olduğunu ifade ederek sözlerine şöyle devam ediyor: “Efe atölyelere katıldığı günden bu yana kendine olan özgüveni yerine geldi. Buradaki atölyelerden ve kurduğu ilişkilerden dolayı inanılmaz mutlu. Ne yazık ki neredeyse her gün çocuklara dair birçok kötü haber duyuyoruz. Burası haricinde başka bir yere güvenebilir miydim gerçekten bilmiyorum…”

Hazal Acar

ODTÜ, Yüzüncü Yıl ve Çiğdem Tersine Dünya Atölyelerinde gönüllü olarak katkı sağlayan ODTÜ’de doktora öğrencisi olan Deniz Mutlu ise Tersine Dünya’yı, alternatif bir eğitim sisteminin ve öğrenme biçiminin var olabildiğine inanan insanların bir araya gelerek kurduğu bir oluşum olarak özetliyor. Atölyeleri ise “oynayarak, deneyerek, sorgulayarak, hata yaparak” diye açıklıyor.

“Buluşmaları çocuklarla birlikte biz gönüllüler de iple çekiyoruz”
Çocukların yetişkin dünyasının tabularına alternatif düşünceleriyle ışık tuttuğunu görmenin bu emeğin en keyif veren karşılığı olduğunu söyleyen Deniz atölyeler hakkında şunları söylüyor: “Bu buluşmaları çocuklarla birlikte biz gönüllüler de iple çekiyoruz ve keyifle katılım sağlıyoruz. Belki de Tersine Dünya’yı işler bir döngü haline getiren de bu… Edebiyat atölyesinde çocukların keyifle okunan bir öykünün içerisinde duygu ve düşünceleriyle var olabilmesini sağlıyoruz.

Tiyatro atölyesinde karşındakini algılama, anlama ve iletişim kurabilme yeteneklerini geliştirebilmesi için çabalıyoruz.

Geri dönüşüm atölyesinde ise çevresindeki atık maddeler ile eski olanı kullanarak yeni olanı yapmalarına yardımcı oluyoruz. Bir şeyleri yeniden oluşturabilmeyi, kavrayabilmeyi ve sorgulayabilmeyi öğrenmesi bilmiyorum ki ezber güden günlük hayatlarımıza yeni bir anlam katmak değildir de nedir?”

“Geleceğimizi birlikte yazdığımız bir yer”
Dünyayı daha güzel bir yer kılmanın en güzel yolunun çocukları değiştirmek olduğunu söyleyen Esat Tersine Dünya gönüllüsü ve Edebiyat öğrencisi olan Hazal Acar, “Burada çocuklar için dışarıdaki hayatın aksine rekabetsiz bir ortam yaratmaya çalışıyoruz. Farkındalık atölyesiyle çocuklara hayır deme hakkını ve beden sınırlarını öğretiyoruz. Burası hayallerimizi fırça darbeleriyle kâğıda döktüğümüz, geleceğimizi birlikte yazdığımız bir yer” diyor.

Keçiören’de ailelere, “Güzel bir gelecekleri olsun istiyorsanız siz de çocuğunuzu buraya gönderin” çağrısı yapan hem veli hem de gönüllü olan Aysu Hanım, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Çocuklarla ilgili yapılan etkinliklerde ortak bir çalışma yapıyoruz. Buranın düzenli olması ve sağlıklı bir ortam olması için çalışıyoruz. Hepimiz burada gönüllüyüz. Birbirimize destek oluyoruz. Hiç kimse, ‘Ben yapamam’ demiyor. Sadece kendi çocuklarımız için değil tüm çocuklarımız için çalışıyoruz burada. İki kızım ve bir yeğenim geliyor yaz okuluna. Kızlarımın ikisi de çok hareketliydi ve okulda da sorun yaşıyorlardı bu yüzden. Buraya geldikten sonra sakinleşti ve derslerinde de ister istemez bir artışımız oldu. Çocuklarla bir arada olduğu süreçte daha ılımlı oldu.”

***

Tersine Dünya neyi hedefliyor?

Sevi Gizem Zeybek​

Tersine Dünya’da birçok atölye mevcut. Peki bu atölyeler neyi amaçlıyor? Bu soruyu Psikolog Sevi Gizem Zeybek cevaplıyor:

“Eğitim sisteminin güncel durumuna baktığımızda sürekli değişen ve bilimsellikten uzaklaşan bir tabloyla karşılaşıyoruz. Bilim atölyelerimizle bu tablonun tersine çocuklarımızı bilimle buluşturmak temel hedeflerimizden. Felsefe ve farkındalık atölyelerimizde sevgi, hoşgörü, adalet gibi evrensel değerleri çocuklarla buluşturuyoruz. Eğitimini gerici tarikatların, cemaatlerin eline teslim eden düzenlemelerle “dindar kindar nesil” yetiştireceklerini düşünenlere inat evrensel değerleri ve laik eğitim anlayışıyla çocuklarımız ile bir aradayız. Bunun yanında son on yılda 700 kat artan istismar olaylarına karşı çocuklarımızla ve ailelerle neler yapabileceğimizi konuşuyor, “beden sınırımızı” ve “hayır deme hakkımızı” tanıyoruz. Edebiyat, müzik, spor, geri dönüşüm, sanat gibi atölyelerimizle de çocuklarımızın hayal kurmalarını ve hayallerini gerçekleştirmeleri için gerekli imkânlara ulaşmalarını sağlıyoruz.

Tersine Dünya Atölyelerinde ders yok, sınav yok, öğretmen yok; gönüllü abi-ablalarla merak etmek, keşfetmek ve deneyimleyerek öğrenmek var. Ders yok çünkü amacımız bir şeyler öğretmek değil birlikte merak etmek ve keşfetmek; biliyoruz ki en güzel öğrenme yolu adım adım sorgulayarak, üreterek, deneyimleyerek bilgiye erişmek. Sınav yok çünkü rekabet dayanışmanın en büyük düşmanı ve günümüz okullarında “sınav kaygısı” çocuklarımızın düşlerini esir almış durumda. Öğretmen yok çünkü Tersine Dünya Atölyelerinde kimse kimseden daha çok bilmiyor ya da daha çok söz hakkına sahip değil, yani herkes eşit, yani burada eğitim demokratik. Ve tabi ki para yok, çünkü eğitim çocukların en temel hakkı.”