Tıbbi malzeme tedarikçilerine 3 yıldır ödeme yapılmıyor: Tanıdığı olan parasını alıyor

Ozan GÜNDOĞDU

ABD Türkiye Büyükelçisi David Satterfield, gündeme bomba gibi düşen bir açıklama yaptı. Satterfield ABD’li ilaç şirketlerinin Türkiye’den 2,3 milyar dolar alacağı olduğunu, bunun uzun süredir tahsil edilemediğini, eğer tahsilat yapılamazsa şirketlerin Türkiye’ye ilaç göndermeyi kesebileceğini duyurdu.

Satterfield’in açıklamasına göre Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak geçen yıl 230 milyon dolar olan borcun ödeneceği taahhüt etmişti. Ancak aradan geçen bir yılda herhangi bir ödeme yapılmadığı gibi borcun da 10 katına çıkarak 2,3 milyar dolara ulaştığı Satterfield tarafından kaydedildi. Reuters Ajansı’nın aktardığı habere göre Satterfield, Türkiye’nin bazı ABD’li ilaç şirketleriyle pazarlık yaparak şirketlerin bazı alacaklarından vazgeçmeye çalıştığını söyledi.

Tahsilat için araya tanıdık sokuluyor

Öte yandan sorun yalnızca ABD’li ilaç şirketlerine özel bir durum değil. Yerli ilaç ve tıbbi ekipman satan şirketler de uzunca bir süredir kamudan alacaklı konumdalar. O kadar ki, bazı şirketlerin alacaklarının vadesinin üzerinden 36 ay geçmiş olmasına rağmen henüz borçlarını tahsil edebilmiş değiller. Sektör temsilcilerinin beyanlarına göre özellikle üniversite hastanelerinden alacakların tahsil edilmesi giderek zorlaşıyor. Şirketlerin çoğunun sahipleri alacaklı konumda oldukları için hükümetle aralarının açılmasını istemiyor ve bu nedenle basına demeç vermiyorlar. İsmini açıklamak istemeyen bir tıbbi cihaz satıcısı sektörde Sağlık Bakanlığı’nda tanıdığı olanların tahsilatını yapabildiğini ancak tanıdığı olmayanların alacaklarından feragat etmesinin istendiğini aktarıyor.

36 aydır parasını alamayanlar var

Ortopedi ve Omurga Cerrahisi Tıbbi Malzeme İmalatçıları İthalatçıları ve İhracatçıları Derneği (ORDER) Yönetim Kurulu Başkanı Erkin Delikanlı sorularımızı yanıtlayan iş insanlarından biri. Delikanlı “Kamu hastanelerinde vadenin üzerine 16 ay, üniversite hastanelerinde ise 36 ay geçmesine rağmen alacağını tahsil edemeyen şirketler var” diyor. Öte yandan Delikanlı sektörün global şirketlerin kontrolüne geçme riskinden bahsediyor ve şunları söylüyor; “Yerelleşmeden bahsediliyor ancak sektörün yerli temsilcileri, küresel şirketler kadar güçlü sermaye yapısına sahip değil. Yerli şirketlerin acilen tahsilat yapması gerekiyor, aksi halde ne ithalat ne de ihracat devam edebilir. İlerleyen dönemde özellikle ameliyatlar için ekipman bulmakta zorlanılabilir”. Sorun sadece bunlarla da sınırlı değil, kamudan alacaklarını tahsil edemeyen sektör, giderlerini finanse edebilmek, giderek artan oranda borçlanıyor. ORDER Başkanı Delikanlı’ya göre alacağın tahsil edilememesi durumunda bu şirketlerin bankalara olan borçlarının ödenmesi de zorlaşacak.

Biriken borç 19 milyar lira

Peki devletin piyasaya toplam borcu ne kadar? Delikanlı’nın verdiği bilgilere göre bu tutar 19 milyar liraya ulaşmış durumda. Bakanlık ise bu tutar için şirketlerle masaya oturarak şirketlerden alacaklarının yüzde 30’u ile yüzde 60’ı arasında bir tutardan feragat etmesini istiyor.

Tüm bu sorunlar akıllara sağlık sektörünün bankalara ne kadar borcu olduğunu getiriyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre temmuz ayı itibariyle sektörün bankalara olan nakdi kredi borcu toplamı 25 milyar 815 milyon lira. Geçen yılın aynı ayında bu tutar 20 milyar 341 milyon liraydı. 1 yıllık borç artışı yüzde 27 düzeyinde olan sektörün gözü kulağı ay sonuna kadar süreceği söylenen pazarlıklarda.

***

‘Maliye değil pazarlık bakanlığı’

CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, ABD’nin Ankara Büyükelçisi David Satterfield’ın 2.3 milyar dolarlık ilaç borcu uyarısının ardından Ankara’da pazarlığa başlandığını duyurdu. Emir, “Maliye Bakanlığı, şu anda Ankara’da firmalarla pazarlığa oturdu. Tıbbi cihaz borçlarında yüzde 60 feragat istemişlerdi, şimdi de ilaçta yüzde 20 feragat istiyorlar. Maliye Bakanlığını Pazarlık Bakanlığına çevirdiler. Ülkenin itibarını yerle bir ediyorlar” dedi. Emir’in açıklamaları şu şekilde;

“Üniversite ve kamu hastanelerinin tıbbi cihaz ve ilaçta piyasaya olan borcu Büyükelçi Satterfield’ın dediği gibi 2,3 milyar dolara ulaştı, yani bugünkü kurla 18 milyar TL’ye yaklaştı. Borcun yüzde 60’ı ilaç depolarına, yüzde 40’ı da tıbbi cihaz ve medikal firmalarına yönelik. ABD’li Büyükelçi’nin uyarısının ardından da Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileri şu anda Ankara’da ilaç firmalarının temsilcileriyle pazarlığa oturmuş durumda”.