TOKİ ihalelerine ‘istisna’ örtüsü

İktidarın yandaşa rant aktarımında en etkin araçlarından biri olarak bilinen TOKİ ihalelerinde yolsuzluğu ve kayırmayı büyük ölçüde önleyen açık ihale usulünü tercih giderek azalıyor. Açık yöntemle yapılan ihale oranı bir yılda yüzde 78’den 71’e geriledi.

Hükümet temsilcilerinin, açıklanmasından “Yanarız” diyecek kadar korktuğu bazı yıllarda TBMM’ye gönderilmeyen Sayıştay raporlarının 2017 yılına ilişkin olanı sistemin işleyişine ilişkin önemli tespitler içeriyor.

Buna göre, 2016 yılındaki ihalelerin yüzde 78,23’i açık ihale usulü ile yapılırken 2017 yılında bu oran yüzde 71,15’e geriledi.

TOKİ 2017 yılında 11.7 milyar lira tutarında 208 ihale gerçekleştirdi. Bunlardan 148’i açık ihale yöntemi ile yapılırken yüzde 19.7’si “Doğal afet, salgın hastalık, öngörülemeyen durumlar, savunma ve güvenlikle ilgili özel koşullar, özellikli işlerde” kullanılması gereken pazarlık usulü, yüzde 7.21’i ihale mevzuatı dışına çıkmak için “z” ye kadar giden bentlerle düzenlenen istisnalar kapsamında, yüzde 1.92’si belli istekliler arasında yapıldı.

2016 yılında pazarlık usulü ve istisna kapsamında yapılan ihalelerin sayısının artmasının nedeni, Milli Savunma Bakanlığı sınır protokolleri ihaleleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü karakol ihaleleri ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın riskli alanlarda yapılan ihalelerdeki artışlardan kaynaklandığı bildirildi.

İhaleyi alan yattı

TOKİ ihalelerindeki gecikmelere ilişkin de tespitlerin yer aldığı rapora göre, “diğer kamu kuruluşlarından kaynaklanan sebepler, vaziyet planı revizyonu, imar planı, mülkiyet ve kamulaştırma, ihale sınırları içindeki yapıların boşaltılmaması ve diğer altyapı bağlantı sorunları” gibi nedenlerle 2016 yılında 129 yapımda ek süre verilirken 2017’de bu sayı 118’e geriledi.

Ancak ihale sonrası “Güvenlik problemleri, ruhsatların geç alınması ve projelerin geç onaylanması, ilave imalat ve iş artışı” gibi nedenlerle gecikme bir yılda yüzde 51 oranında artarak 154’ten 233’e çıktı. Raporda, “bu sorunların büyük kısmının ihale öncesinde öngörülebilecek nitelikte hususlar olduğunun” altı çizildi.