Toplanma alanı var ama altyapısı yok

6 Şubat depremlerinden bu yana herkes sadece olası Marmara depreminden bahsederken diğer bölgelerdeki deprem riskleri her geçen gün artıyor.

Birinci derece deprem bölgesi olan kentlerden biri olan ve Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fay hattının kesiştiği Bingöl’’e ilişkin uzmanların uyarıları sürüyor. Geçen hafta Bingöl’de yaşanan depremin ardından Deprem Uzmanı ve Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, kritik bölgeye ilişkin “Büyük deprem beklediğimiz yer. Deprem dirençli kentler için çalışmalar hızlanmalı” uyarısında bulundu. Jeoloji Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Okan Tüysüz de Yedisu Fayı’nın kırılması durumunda 7.2 büyüklüğünde bir deprem üretebileceğini söyledi. Uzmanların uyarılarının dikkate alınması yönünde çağrı yapan mühendisler, Bingöl’ün bir an önce olası afete hazırlanması gerektiğini kaydetti.

YANILGI OLMASIN

TMMOB Bingöl İl Koordinasyon Kurulu (İKK) Sekreteri Canfidal Boldaş, Maraş merkezli depremlerden sonra Bingöl’de 13 bin 262 binanın tarandığını söyledi. Bu binalardan 3 bin 425 binaya yıkım kararı verildiğini anlatan Boldaş, “Depremin üzerinden 2 sene geçmesine rağmen bu binaların yüzde 10’u hâlâ yıkılmadı. Bingöl’ün depremsellik riski çok yüksek. Bu 2 sene içinde bir deprem yaşanmış olsaydı, bu acil yıkılması gereken binalar, yurttaşlarımızın hayatını kaybetmesine sebep olacaktı” dedi.

Kentin yapı stokunun yüzde 75’inin yenilendiğinin ifade edildiğini kaydeden Boldaş, “2003 depreminden sonra deprem yaşanan her merkez gibi 3-5 yıllık bir süreçte yapılaşma süreci normal vakte göre daha hızlı ilerledi. 2007 yılında deprem mevzuatı güncellendi. Yani 1997 yılındaki afet yönetmeliği 2007 yılında deprem bölgelerinde inşa edilecek yapılar yönetmeliğine dönüştürüldü. 2003’ten 2007’ye kadar birçok yapı yapıldı. Dolayısıyla o yapılar deprem yönetmeliğine uygun da yapılmadı. Onların üretim yılında deprem yönetmeliği ortada yoktu. Dolayısıyla o yapılar riskli diyemeyiz ancak risk analizine tabi tutulması gerektiğini belirtebiliriz. Bu bir yanılgı olmasın. ‘Yapı stokunun yüzde 75’i yenilendi’ demek yanlış stratejiye sebep olur. Öncelikli olarak 2003 öncesi ve 2003- 2007 arasında yapılan yapıların risk analizleri incelenmeli. Ayrıca kentte taranmamış tek bir yapı kalmamalı” diye konuştu.

KOMİSYON KURULMALI

Kentteki kaçak yapılaşmaya da dikkat çeken Boldaş, 2002’den bu yana 9 kez imar affı yasası çıkarıldığını kaydederek şöyle devam etti: “Son olarak 2018’de çıktı. Kaçak yapılaşma, bu imar affı yasasıyla ‘hem teknik hem hukuki olarak’ meşrulaştırıldı. Bingöl genelinde 9 kez çıkan imar affı yasasında 8 bin 509 yapı kayıt belgesi verildi. Bu 8 bin 509 yapı kayıt belgesine sahip binaların durumu ne? Bunlardan sonra kaçak yapılaşma söz konusu oldu mu? Tüm soruların netleşmesi için ‘afet yönetimi komisyonu’ kurulmasını önerdik. Acilen yapı stokunun risk analizinin belirlenmesi gerekiyor. Ama henüz çalışmalar eksik.”

ZAMAN KALMADI

Kentteki riskli mahallelere de öncelik tanınması gerektiğini belirten Boldaş, “En riskli olarak görülen mahallelerden biri merkezdeki Maden Sokağı. Konut ve ticari alana sahip sokakta acil dönüşüm şart. Saray Mahallesi ve bu mahalledeki temel yapı dediğimiz bölge de riskli. Bu üç bölgenin acil dönüştürülmesi gerekiyor. Bu alanları zamana yayma lüksü yok” dedi.

Boldaş, özellikle Yedisu ilçesi özelinde çalışmaların yapılması gerektiğini de vurgulayarak “Bu ilçe; Bingöl, Erzincan ve Tunceli üçgeninde yer alıyor ve yol alternatifi yok. Tek karayolu mevcut. Hem dar hem de bir cepheden kayalık bir duvar eşliğinde ilerlemesi var. Deprem de Yedisu- Karlıova bölgesinde bekleniyor. Kaya hareketleri eğer düzensiz olur da çökmeler olursa Yedisu İlçesi’nde müdahale amaçlı bile ulaşım çok zorlanacak. Yedisu’ya has bir müdahale planının yapılması gerekiyor. Olası bir depremde bizi en çok kaygılandıran ilçe burası” ifadelerini kullandı.

***

İNCELEME ŞART

Depreme karşı hazırlık yapılması gerektiğini vurgulayan Boldaş, “Merkezde 35, diğer ilçelerde 20 olmak üzere toplam 55 adet toplanma alanı olan kentte toplanma alanlarının altyapıları incelenmedi. Ayrıca merkezde 5 olmak üzere toplam 14 çadırkent alanı var. Sadece alan belirlendi, altyapı çalışmaları yapılmadı” dedi.

***

ÇEVRE İLLER DE YIKILABİLİR

Olası bir depremde çevre iller de risk altında. Özellikle Dersim, Erzurum ve Muş’un da etkilenmesi bekleniyor. TMMOB Dersim İKK sekreteri Uğur Beycan, Dersim’de çok sayıda eski binanın olduğunu ve yıkılacak yapı stoku öngörülerinin üstünde olduğunu kaydederek şu uyarılarda bulunmuştu: "Kent merkezinde 3 bin 600 bina bulunuyor bu binalardan yüzde 36’sının yıkılacağını düşünüyoruz" demişti.