Toplu sözleşmeler pahalılığa yenildi

Umut SERDAROĞLU

İktidarın ekonomi politikalarının derinleştirdiği kriz toplumu yoksulluk girdabına atarken emekçilerin aldığı ücretlerde de ciddi erime yaşandı. Taban ücreti belirten bir gösterge olması gereken asgari ücret ortalama ücrete dönüştü. Asgari ücrete yapılan son zam, diğer ücretlere yansıtılmadığı için on binler asgari ücretliye dönüştü.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Temmuz 2021 istatistiklerine göre 20 farklı işkolunda çalışan 15 milyon 27 bin 910 işçi bulunuyor. Bu işçilerin 2 milyon 123 bin 685’i sendikalı. Bu oran çalışan işçilerin yüzde 14’ünün sendikalı olduğu anlamına geliyor. Birçok işyerinde ise örgütlenmesini tamamlayıp Çalışma Bakanlığı’ndan yetki alan sendikalar toplu iş sözleşmeleri imzaladı. Bu sözleşmeler 2021 yılında yürürlükte olan net 2 bin 825 liralık asgari ücret üzerinden belirlendi. Hal böyle olunca ocak ayında birçok işyerinde emekçilerin maaşları 2021’de asgari ücretin üzerindeyken 2022’de asgari ücretin altında kaldı.

700 bin işçinin maaşı ne olacak?

700 bin kamu işçisini ilgilendiren ve geçen ağustos ayında Türk-İş ve Hak-İş ile Çalışma Bakanlığı arasında imzalanan toplu sözleşme çerçeve protokolünde belirlenen tutar da asgari ücrete yapılan zammın altında kaldı. Yapılan anlaşmayla kamu işçilerinin maaşlarına ilk 6 ay için yüzde 12, sonraki 6'şar aylık dönemler için yüzde 5 ve enflasyon farkı kadar zam yapıldı. Buna göre 315 bin işçinin maaşı 3 bin 506 lira oldu. Kamuda işçilerinin ortalama net maaşı ise 4 bin 100 lira olarak belirlenmişti. Bir sonraki toplu sözleşme 2023 yılının ağustos ayında imzalanacak.

Ayrıca 2021 yılında asgari ücretin belirlendiği Aralık ayına kadar kamuda işçi sendikaları 322 farklı işyerinde toplu sözleşme imzaladı. Bu toplu sözleşmelerde belirlenen ücretler de asgari ücretin altında kaldı. Sendikalar şimdi çıkış yolu arıyor.

Türkiye Sağlık İşçileri Sendikası (Türkiye Sağlık-İş) Genel Başkanı Hakan Toy, beklenen enflasyon ve gerçekleşen enflasyon arasındaki uçurumdan dolayı kamu işçilerinde uygulanan yüzde 12 ve ikinci dilimdeki yüzde 5’lik artışın komik kaldığını söyledi.

Asgari ücretin 4 bin 250 liraya çıkmasının kamu işçilerinin brüt ücretini asgari ücret seviyelerinde bıraktığını, daha önce net kazançlarının asgari ücretin üstünde olduğunu belirten Toy, ortaya çıkan durum nedeniyle Çalışma Bakanlığı ile görüştüklerini belirtti. Toy “Hazırlıklar bittiğinde Türk-İş ve kamu işveren sendikası olan TÜHİS bir araya gelerek imzalanan toplu iş sözleşmelerinde düzenlemeye gideceğiz. Tüm kamu işçilerinin ücretleri yeniden düzenlenerek 200 lira bandının üstüne çıkması gerekir. Yeniden açıklanacak enflasyonun altında kalmamalı.”

Düzenleme ve iyileştirme istiyoruz

Petrol-İş Sendikası Genel Başkanı Süleyman Akyüz de 50’ye yakın işyerinde toplu sözleşme imzaladıklarını belirtti. Belirlenen zamlı ücretin asgari ücretin altında kalan işyerleri olduğunu belirten Akyüz “Enflasyonun beklenenden yüksek çıkması ve asgari ücret zammı sonrası asgari ücretin altında kalan yerler oldu. Bu iş yerlerinde düzeltmeler ve iyileştirmeler istiyoruz” dedi.

Tez-Koop-İş TİS Uzmanı Av. Tülay Uzunay Javanshir de şunları söyledi: “Sendikamız tarafından 2020-2021 yıllarında kamu ve özel sektör işyerleri olmak üzere yaklaşık yüz elli toplu iş sözleşmesi üyeleri adına imzalanmıştır. Pahallık ve art arda tüm harcama kalemlerine gelen zamlar nedeniyle alım gücü kaybı yaşayan üyelerimizin mağduriyetlerinin giderilmesi için 2020-2021 yıllarında imzaladığımız ve yürürlük süresi devam eden toplu iş sözleşmelerimize ek protokoller ve düzenlemeler yapmaktayız. Kamu işyerlerine ve özel sektörde üyelerimize ağırlaşan ekonomik koşulların hissiyatını azaltabilmek için ücret uyarlama talebimiz oluyor.”