Tosyalı’ya yarım asırlık arazi kıyağı

İsmail ARI

Türkiye Varlık Fonu’nun (TVF) yönetim kurulu üyesi olan, kamudan milyonlarca liralık ihaleler alan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'a yakınlığıyla bilinen Fuat Tosyalı’nın şirketine bir kıyak daha yapıldığı ortaya çıktı. Fuat Tosyalı’nın yönetim kurulu başkanı olduğu Tosyalı Holding, doğa ve yaşam savunucularının tüm itirazlarına rağmen hayata geçirilen Zonguldak Çaycuma’daki Filyos Vadisi projesi kapsamında milyarlarca liraya gübre üretim tesisi inşa edecek. Tesisin inşa edileceği arazi ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 49 yıllığına Tosyalı Holding’e tahsis edildi.

MALİYETİ 16,5 MİLYAR TL

Fuat Tosyalı’nın yönetim kurulu başkanı olduğu Tosyalı Holding’e bağlı Tosyalı Gübre Sanayi Şirketi, 29 Aralık 2021’de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na “Filyos Entegre Gübre Üretim Tesisi’ni” inşa etmek için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) başvurusu yaptı.

ÇED dosyasında yer alan bilgilere göre, tesis 1 milyar 235 milyon dolara inşa edilecek. Tesisin maliyeti güncel kurla 16 milyar 500 milyon TL’yi buluyor. Gübre üretim tesisiyle yılda 1 milyon 485 bin ton gübre üretilmesi planlanıyor.

49 YILLIĞINA TAHSİS

ÇED dosyasında, Gübre Üretim Tesisi’nin inşa edileceği arazinin de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından tahsis edildiği belirtildi. Dosyada, “Proje alanı için Tosyalı Gübre Sanayi A.Ş.’ye ön yer tahsisi yapılmış olup Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 49 yıllık irtifak hakkı tesis edilecektir” denildi.

İŞLETMESİ DE TOSYALI’DA

Filyos Limanı'nın da içinde bulunduğu bin 900 hektarlık alan, 1994’te Bakanlar Kurulu kararı ile Serbest Bölge, 2015’te ise Endüstri Bölgesi ilan edildi. Liman inşaatı sürerken, bir yandan da milyarlarca liralık yatırımla kurulan Filyos Endüstri Bölgesi’nin işletmesinin, ihale yapılmadan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank'ın tek imzasıyla Tosyalı Holding’e verildiği ortaya çıkmıştı.

ÇILGIN PROJEYMİŞ

İçerisinde Filyos Limanı, Filyos Endüstri Bölgesi, Filyos Serbest Bölgesi ve Serbest Bölge Gelişme Alanı'nı barındıran havza, Filyos Vadisi Projesi olarak adlandırılıyor. Filyos Vadisi Projesi’nin bir parçası olan ve 2’nci Abdülhamit’in hayali olarak lanse edilen Filyos Limanı’nın yapımı için yaklaşık 2 milyar 200 milyon TL harcandı. Filyos Vadisi’nde yer alan endüstri bölgesiyle beraber bu projenin toplam maliyeti 5 milyar TL’yi buldu.
Yapımına 2016 yılında başlanan Filyos Limanı'nın açılışı da 4 Haziran 2021 tarihinde AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katıldığı bir törenle yapıldı. Filyos Limanı da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın “çılgın proje” olarak nitelendirdiği projeler arasında.

***

MHP’li Başkan bile projeye karşı çıkmıştı

Zonguldak’ın yanı sıra Bartın ve Karabük’ü de kapsayan Filyos Endüstri Bölgesi Projesi’ne ilişkin 2019 yılında konuşan MHP’li Karabük Belediye Başkanı Rafet Vergili, “Filyos’ta baştan her şey yapılmış zaten. Tosyalı Grubu’na endüstri bölgesinin idaresi verilmiş. Onların planı ve programı dâhilinde burada endüstriyel gelişme sağlanması planlanıyor. Bu projenin verimli olacağına inanmıyorum” demişti.

Proje ile bölge ekolojisinin geri dönülemez yaralar alacağı uyarısında bulunan TEMA Vakfı’ndan yapılan açıklamada ise “Liman inşaatının ve işletmesinin en önemli etkileri deniz ve kıyı ekolojisi üzerinde olacak. Filyos Vadisi Projesi kapsamında serbest bölge, endüstri bölgesi, liman, sanayi ve depolama alanları gibi yapılar inşa edilecek” ifadeleri yer almıştı.

Projenin hayata geçmesinin ardından büyük zarar göreceği öngörülen bölgede, koruma altında olan bitki ve hayvan türleri yaşıyor. Bölge, “Amasra Önemli Kuş Alanı” ve “Amasra Kıyıları Önemli Doğa Alanı” sınırları içinde yer alıyor. Türkiye’nin taraf olduğu Ramsar Sözleşmesi’ne göre de bölgedeki tüm sulak alanların koruma altına alınması gerekiyor. Liman inşaatının, bölgedeki balık yuvalarına da zarar vereceği düşünülüyor. Çevre örgütleri projenin, Zonguldak’ta hava kirliliğini daha da artıracağını belirtiyor.