Rusya Batı’da siyaseti şekillendiriyor mu? ABD’de Donald Trump’ın Rusya ile girdiği çetrefilli işler başını ağrıtacak gibi görünüyor. Bunun yanı sıra Brexit, Katalonya referandumu gibi gelişmelerde Rusya’nın etkisi konuşuluyor. Uzmanlar Batı’nın üzerine kurulu olduğu prensipler ya da Batı’nın bütünlüğünü etkileyebilecek kritik gelişmelerde Rusya’nın müdahil olmaya çalıştığını söylüyor.

Sosyal medyada yayılan ve kamuoyunu etkileyen yalan haberlerin seçim sonuçlarını etkilediği söyleniyor. Genellikle yalan haberlerle spesifik seçmen grupları hedefleniyor ve kritik durumlarda yüzde 1’lik bir etkinin sistemi etkilemesi hesabı yapılıyor. Rusya’daki bot fabrikaları sır değil. Kimi ülkelerin yalan haberlerle baş etme gücü ve kapasitesi de ortada.

Peki Rusya’nın Türkiye’deki siyasete yanlış haber yaymak yoluyla dahli var mı? Kadir Has Üniversitesi’nden Doç. Dr. Akın Ünver, EDAM projesi kapsamında konuyu araştırmış. Akın Ünver, Türkiye’nin Rusya için büyük önem teşkil ettiğini söylüyor. Birinci neden Türkiye’nin Batı ile Rusya arasında bir nevi kalkan olması. Bir diğer neden Türkiye’nin Rusya’nın askeri operasyonlarının tam ortasında yer alması; Suriye, Ukrayna, Ege ve Kafkaslar. Ünver’e göre Rusya’nın Türkiye’de etkisini kolaylaştırıcı faktörler de var. Türkiye’de sosyal medyada çok fazla bot ve troll kullanımı var. Twitter, Facebook ve Instagram Avrupa ülkelerinden daha yaygın olarak Türkiye’de kullanılıyor. Yani Türkiye’de bir yalan haberi üretip piyasaya sürmek ve bu yalan habere alıcı bulmak da çok kolay.

Akın Ünver, en yoğun Rus etkisini, 24 Kasım 2015’te Türkiye, Rus savaş jetini düşürdükten sonra tespit etmiş. Toplam 173 bin 482 tweet LDA denilen bir metotla incelenmiş. Bu metotla tweet nere kaynaklı, bot mu değil mi, botlar tarafından rt’leniyor mu vb. tespit ediliyor.

Akın Ünver’in araştırmasında gördüğü durum şu, Rus jeti düşürüldükten sonra, piyasaya Türkiye’nin IŞİD petrolünü aldığı yolunda haberler sürülüyor. Söz konusu haberler o dönem yayıldıktan sonra da Batı medyasında da geniş geniş tartışılmıştı. Ünver, Türkiye’nin IŞİD petrolü aldığı yolundaki haberlerin Erdoğan-Putin görüşmesi sonrasında ise kesildiğine dikkat çekiyor.

Hatırlayacak olursak, jet düşürüldükten sonra Türkiye, jeti Türkiye-Rusya ilişkilerini bozmak için FETÖ’cülerin düşürdüğünü ima etmiş, bir süre sonra Erdoğan Rus halkına yönelik bir özür mektubu yayımlamış, sonunda da Türkiye’nin istediği Erdoğan-Putin görüşmesi gerçekleşmişti. Bu görüşme gerçekleşene kadar Rusya vizeleri kaldırmış, Türkiye turist gelişini durdurmuş, Türkiye’den meyve ve sebze alımını kesmişti. Rusya’nın attığı adımların Türkiye’ye faturası ağır oldu. Ünver’in tespitleri, Türkiye’nin IŞİD’den petrol aldığı yönünde haberlerin ortaya saçılmasının da bu adımlardan biri olabileceğini gösteriyor.


Akın Ünver, daha sonra da, 24 Haziran seçimlerini ele almış. Seçim öncesi, sosyal medyadan yayılan ve etkili olan yalan haberler var. Biri Erdoğan’ın Meral Akşener’e zilli dediği, bir diğeri Muharrem İnce’nin camide zeybek oynadığı, bir başkası da Muharrem İnce’nin 15 Temmuz gecesini zeybek oynayarak geçirdiği yönünde. Bu haberler çokça rt’lenmiş ve sosyal medyada üzerlerine çokça yorum yapılmış. Ne var ki söz konusu bu yalan haberler Türkiye kaynaklı, Rusya’nın dahli görünmüyor.