Trump’ın planı tutmadı

DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD Başkanı Donald Trump’ın uzunca süredir kamuoyunu oyaladığı “Yüzyılın Anlaşması” ya da “Ortadoğu Barış Planı”, İsrail’in Filistin’i ilhak planı çıktı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Beyaz Saray’da yaptığı basın toplantısında sözde barış planını açıklayan Trump, “Her zaman İsrail devleti ve Yahudi halkı ile birlikte duracağım. Onların emniyetini, güvenliğini ve tarihi yurtlarında yaşama haklarını kuvvetle savunuyorum. Barış zamanı!” dedi.

Trump yönetimi tarafından basına dağıtılan nüshadan planın “Refah için barış, İsrail ve Filistin halklarının hayatlarını düzeltme vizyonu” isimli olduğu ve Trump’ın 80 sayfa demesine rağmen 181 sayfadan oluştuğu ortaya çıktı. Öte yandan basın toplantısı için Türk gazetecilere akreditasyon verilmediği ortaya çıktı.

‘BAŞKENT’ KUDÜS

Sözde barış planında Kudüs’ün bölünmemiş bir şekilde İsrail’in başkenti olması öngörülüyor. Filistin’e “koşullu” bir bağımsız devlet öngörülüyor, koşulların yerine getirilmesi için dört yıllık bir süre tanınıyor.

Filistin’in Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimlerinde İsrail egemenliğini tanıması karşılığı dört yıllığına yerleşim inşaatı faaliyetlerinin durması, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde (UCM) şikayette bulunmaya son verilmesi, Gazze ile Batı Şeria’nın birbirine erişimi için köprü ve yeraltı tüneli oluşturulması, Filistin’in askersiz devlet olması ve Ürdün Nehri’nin batısında güvenlikten İsrail’in sorumlu olması da uydurma planın diğer detayları oldu.

İŞGALİN HARİTASI

Kudüs’ü İsrail’in “bölünmez” başkenti olarak ilan eden Trump, sözde “barış planı” kapsamında öngörülen İsrail ve Filistin devletlerinin sınırlarını gösteren bir harita paylaştı. Planı oluşturma aşamasında Filistin’i tümüyle dışlayan Trump’ın söz konusu haritayla İsrail’in işgal ettiği Filistin topraklarını ilhak etmesinin önünü açtığı görüldü.

Mevcut işgal durumu ‘meşru sınırlar’ olarak kabul edilen haritada, İsrail’in işgali altındaki 15 yerleşim yeri İsrail toprağı olarak ifade edildi. İsrail’in 1967’de işgal ettiği Batı Şeria’da 250’ye yakın yasadışı Yahudi yerleşim birimi bulunuyor. Bu yerlerde ikamet eden 400 binden fazla Yahudi yerleşimci, Batı Şeria’da işgal altında yaşayan Filistinliler için hayatı daha da zor hale getiriyor.

İLHAK SİNYALİ

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Trump’ın projesine verdiği desteği hatırlattı. Basına açıklama yapan Netanyahu, ABD barış planı çerçevesinde Filistin’in başkentinin, Kudüs’ün kenar mahallelerinden Ebu Dis olmasının öngörüldüğünü dile getirdi. Netanyahu, “İsrail Filistinlilere, sürecin sonucunda, koşullu ve sınırlı bir egemenlik teklif ediyor. Kudüs’ün İsrail’in başkenti olması için ABD’den onay aldık” dedi.

‘KUDÜS SATILIK DEĞİLDİR’

Filistin yönetimi, İsrail’in istekleri doğrultusunda hazırlanan planı reddettiğini açıkladı. İşgal altındaki Batı Şeria’nın Ramallah kentinde Filistinli liderlerle bir araya gelen Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, “Trump’ın bu saçma sözlerini duyduktan sonra ‘Yüzyılın Anlaşması’ olarak adlandırılan planına bin kere hayır diyoruz. Diz çökmeyecek ve teslim olmayacağız. Komplolar ve sözde barış planı başarısızlığa ve yok olmaya mahkumdur. Yeni bir hak doğurmayacak ve bağlayıcılığı olmayacaktır. Kudüs satılık değildir” dedi.

Filistin Halk Kurtuluş Cephesi (FHKC) Genel Komutanlığı, “Yüzyılın Anlaşmasını kabul eden herkes Filistin veya Arap olması fark etmeksizin haindir” açıklaması yaparken Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) de “ABD artık barış için aktör değil. Diğer uluslar, İsrail’e baskı yapmalı” dedi. Hamas, söz konusu planın ‘agresif’ ve ‘safsata’ olduğunu açıkladı.

KÖRFEZDEN ABD’YE DESTEK

ABD’nin sözde barış planına kimi Körfez ülkesinden destek geldi. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, “Trump’ın Filistin-İsrail barışı için çabalarını memnuniyetle karşılıyoruz” açıklaması yaparken Birleşik Arap Emirlikleri, “Barış planı, ABD öncülüğündeki uluslararası bir çerçevede gerçekleştirilecek müzakerelere geri dönülmesi için önemli bir başlangıç noktası sunuyor” dedi. Katar Dışişleri Bakanlığı ise “Uluslararası meşruiyet çerçevesi bünyesinde olduğu sürece ABD’nin Arap-İsrail çatışması için sarf ettiği çabaları memnuniyetle karşılarız” dedi.

PROTESTO EDİLDİ

ABD’nin sözde barış planı Filistin’de Batı Şeria ve Gazze’de protesto edilirken Lübnan’da yaşayan Filistinli mülteciler de protesto gösterisi düzenledi. Beytüllahim, Ürdün Vadisi ve El-Halil başta olmak üzere Batı Şeria’nın çeşitli bölgelerinde Filistinliler eylem düzenledi. İsrail askerlerinin plastik mermiyle protestolara saldırısı sonucu 10 Filistinli yaralandı. Lübnan’da yaşayan Filistinli mülteciler de Trump’ı protesto etti. Başkent Beyrut’ta düzenlenen protestoda, İsrail işgaline geçit verilmeyeceği duyuruldu.

AVRUPA TEMKİNLİ

Avrupa ülkeleri Trump’ın Filistin halklarını yok sayan barış planına temkinli yaklaşarak planın detaylıca incelenmesini isterken BM anlaşmalarına işaret etti, gerilimin azaltılmasını istedi. İngiltere İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn, “Bu, İsrail’in yasadışı sömürgeciliğini garanti altına alma ve Filistin’in haklarını reddetme planıdır. Barış için bir tehdittir” tepkisi verdi.

Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, “ABD’nin önerisi sorulara yol açıyor. Her iki taraf için kabul edilebilir, müzakere edilebilir iki devletli çözümün İsrailliler ile Filistinliler arasında kalıcı barışı getirebileceğini düşünüyoruz” açıklaması yaptı. Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Agnes von der Mühll ise “Fransa, Başkan Trump’ın çabalarını memnuniyetle karşılıyor ve açıkladığı barış planını dikkatle inceleyecek” dedi.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov da planı incelediklerini belirterek“Rusya, Orta Doğu’da barışın sağlanması için her türlü çabayı gösterecek” dedi. Peskov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in İsrail Başbakanı Netanyahu ile bugün görüşeceğini söyledi.

‘KUDÜS, İSRAİL’E VERİLEMEZ’

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Kudüs, Müslümanların kutsalıdır. Kudüs’ün İsrail’e verilme planı asla kabul edilemez. Bu, Filistinlilerin haklarını yok sayma ve İsrail’in işgalini meşrulaştırma planıdır. Açıklanan plan, barışa ve çözüme hizmet etmeyecektir” açıklaması yaptı.

TBMM’de grubu bulunan siyasi partiler de ortak bildiriyle ABD’nin planını kınayan ortak bir metin açıkladı. AKP, CHP, MHP, HDP ve İYİ Parti’nin imzacı olduğu bildiride, “ABD yönetiminin yayınladığı sözde barış özünde istikrasızlık ve çatışma mahiyetindeki planı yok sayıyor ve esefle kınıyoruz” denildi.

Bir tepki de İran’dan geldi. İranDışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, “Sözde ‘barış vizyonu’, iflas etmiş bir gayrimenkul geliştiricisinin rüya projesidir. Filistinliler için birleşelim” çağrısı yaptı.

Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın yanında yer aldığını ilan ederken Lübnan Başbakanı Hassan Diyab, “Kudüs pusula olarak kalmaya devam edeceği gibi Filistin dava olarak kalacaktır” dedi. Lübnan Hizbullah da söz konusu plana ilişkin “Filistin halkının topraklarına geri dönüş hakkını gasp etmeyi; düşmanın yayılmacı hedeflerine hizmet eden sosyal, demografik gerilim ve tedirginlik yaratmayı amaçlıyor” dedi.

‘Ürdün Vadisi’nin ilhakı’ oylaması ertelendi

İsrail kabinesinin işgal altındaki Batı Şeria’da yer alan Ürdün Vadisi ve yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerini “ilhak” etmek için pazar günü yapacağı oylama belirsiz bir tarihe ertelendi. İsrail Turizm Bakanı Yariv Levin, toplantının ertelendiğini duyurdu. Netanyahu, ABD Başkanı Trump’ın sözde barış planını açıklamasının ardından, Ürdün Vadisi ve yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerinin “ilhakını” pazar günü İsrail kabinesinin oyuna sunacağını açıklamıştı.