TÜİK’ten çok tartışılacak değişiklik: Kira, fatura ve gıdanın enflasyon hesabındaki payı azaldı
Tartışmaların göbeğinde olan TÜİK, enflasyon hesabında güncellemeye gitti. Artık doğalgaz, elektrik, kira ve gıdadaki fiyat artışları enflasyonu eskisinden daha az etkileyecek
EKONOMİ SERVİSİ
TÜİK, 15 Temmuz 2018’den bu yana Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’a bağlı. Özellikle 2018 sonunda enflasyonun döviz kuruyla beraber sert şekilde yükselmesi gözleri TÜİK’e çevirdi. Tam da bu süreçte 15 yılın rekorunu kıran eylül enflasyonunun açıklanmasının hemen ardından, TÜİK Başkan Yardımcısı Enver Taştı görevinden alındı. O dönemin kulislerinde, görev değişikliğinin nedeninin yüksek enflasyon olduğu konuşuldu. Halkın alım gücünün düşmesiyle beraber TÜİK’in açıkladığı enflasyona güven azaldı. Ancak bugüne dek güvensizliğin dayanağı iddialarla sınırlı kaldı.
Öte yandan dün açıklanan ocak ayı enflasyonuyla beraber TÜİK çok tartışılacak bir karara da imza attı. Kurum enflasyon hesabını yaparken kullandığı ağırlıkları 2020 yılında güncelledi. Ancak söz konusu güncellemede gıdanın, kira ve faturaların, giyim ve ayakkabının, ulaştırmanın payı azaltılırken, içki ve sigara, lokanta ve oteller, sağlık ve eğitimin payı artırıldı. Söz konusu değişikliğin dayanağını enflasyon hesabında kullanılan hane halkı bütçe anketi oluşturdu. Buna göre TÜİK iki yıl önceki anketten faydalanıyor.
| Yüzde | 2019 ağırlığı | 2020 ağırlığı |
| Gıda ve içecekler: | 23,29 | 22,77 |
| Giyim ve Ayakkabı: | 7,24 | 6,96 |
| Kira ve faturalar: | 15,16 | 14,34 |
| Ev eşyaları: | 8,33 | 7,77 |
| Sağlık: | 2,58 | 2,80 |
| Ulaştırma: | 16,78 | 15,62 |
| Haberleşme: | 3,96 | 3,80 |
| Eğlence ve kültür: | 3,29 | 3,26 |
| Eğitim: | 2,4 | 2,58 |
| Lokanta ve oteller: | 7,86 | 8,67 |
| Çeşitli mal ve hizmetler: | 5,15 | 5,37 |
TÜİK, ENGEL YASASI'YLA ZITLAŞTI
TÜİK’ten yapılan açıklamada güncellemenin hangi gerekçeyle bu şekilde yapıldığı belirtilmedi. Ancak mevcut düzenleme akıllara iktisatçıların üzerinde uzlaştığı Engel Yasası’nı getirdi. Engel Yasası alım gücü arttıkça, gıdaya yapılan toplam harcama artsa bile, gelirden gıdaya harcanan oranın azaldığı gösteren gözlem. Başka bir deyişle yasaya göre alım gücü azaldıkça kişilerin kolayca vazgeçemedikleri gıda gibi ürünlerin toplam harcama içindeki payı artıyor. Öte yandan gıda enflasyonu yıllık enflasyonun üzerinde olmasına rağmen, işsizlik ve tüketici borçluluğu artmasına rağmen TÜİK hesabındaki gıdanın tüketim içindeki payının azalması tepki çekiyor.
ERDOĞDU: “TÜİK, İNSANLARLA ALAY EDİYOR”
TÜİK’in enflasyon hesabında yaptığı güncelleme muhalefetin de gündemindeydi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu söz konusu güncellemeye ilişkin olarak “İnsanlar hayatta kalma mücadelesi verirken, TÜİK insanlarla alay ediyor” yorumu yaptı. Erdoğdu’nun konuya ilişkin açıklamasında şu ifadelere yer verildi; “İktidarın enflasyonu düşürme formülü bu ay belli oldu. Enflasyon düşmüyorsa vatandaşı etkileyen ana grupların dağılımını düşürüyorlar. Hükümet enflasyonu düşürmekte kararlı. Ama bunu hayatı ucuzlatarak değil, halkın en fazla tükettiği mal ve hizmetlerin ağırlığını azaltarak yapmakta kararlılar. Onlar için halkın yaşadığı pahalılık ve vatandaşın refah seviyesi önemli değil. Rakamlarla oynayarak halka açıkça yalan söylüyorlar. Bunun için de devletin resmi kurumunu alet ediyorlar. İnsanlar hayatta kalma mücadelesi verirken, insanlarla adeta alay edercesine enflasyon paketinde vatandaşın en çok tükettiği kalemlerin ağırlığını düşürüyorlar. Oysa vatandaş, geçen yıl Ocak ayında 100 TL’ye aldığı ürünü bu yılın Ocak ayında 108 liraya alıyorsa enflasyonun yüzde 8 olacağını, ama aynı ürünü bu yıl 150 liraya alıyorsa yaşadığı enflasyonun yüzde 50 olduğunu yaşayarak biliyor.”
