Tüketim arttıkça sermaye kazandı
İktidarın özelleştirme politikaları devletin elektrik üretimindeki payını azalttıkça sermayenin payı büyüdü. Tüketim artmasına rağmen iktidar, santral özelleştirmeleri ile devletin üretimdeki payını yüzde 19’a geriletti.
Ekonomi Servisi
Denetim ve vergi danışmanlığı şirketi KPMG ve APLUS Enerji’nin beraber hazırladığı 2024 yılı “Enerji Sektör Raporu”nda, elektriğe artan talebe dikkat çekildi. Artan talebe rağmen devletin elektrik üretimindeki payı ise erimeye devam ediyor.
Özelleştirme ve teşvikler, üretimde devletin payını yüzde 19,5 seviyesine geriletti. Elektrik Üretim Anonim Şirketi’ne (EÜAŞ) ait santralların kurulu güçteki payı 2010 senesinde yüzde 48,9 iken 2024 ilk yarı sonu itibarıyla yüzde 19,5 seviyesine geriledi. Elektrik üretimi yapan özel şirketler ise 2010 yılında yüzde 43,5 olan kurulu güçteki paylarını yüzde 64,6'ya çıkardı.
EÜAŞ ismi son dönemde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın tek yetkilisi olduğu Varlık Fonu’na devredilmesi olasılığı ile anılıyor. EÜAŞ’a bağlı çalışan santral ve tesisler de özelleştirilmeye devam ediyor. Son olarak geçtiğimiz ağustosta Çanakkale, Iğdır ve Kırıkkale'deki bazı rüzgar elektrik santralı (RES) ile hidroelektrik santrallarının (HES) 2027'ye kadar özelleştirilmesi kararlaştırılmıştı. Geçtiğimiz hafta da Ankara'da bulunan Çayırhan Termik Santralı ve ona bağlı tesislerin özelleştirilmesi için ihale şartları açıklanmıştı.
Ülkede elektrik tüketimi de artmayı sürdürüyor. Türkiye'de 2000-2023 yılları arasında elektrik talebinin yıllık bileşik büyüme oranı yüzde 4,2 olarak kaydedildi. 2023'ün ilk yarısında bir önceki seneye kıyasla daha az elektrik tüketimi gerçekleşirken yılın ikinci yarısında önceki yıla kıyasla artış yaşandı. 2023'ün ikinci yarısındaki her ayda elektrik talebi bir önceki yıla kıyasla arttı. Rapora göre bu artışta, hava sıcaklıkları etkili oldu.
Türkiye'de 2024'ün ilk yarısında bir önceki senenin ilk yarısına kıyasla ortalama yüzde 5,9 daha fazla elektrik tüketimi gerçekleşti. Tüketimde haziran ayında bir önceki senenin aynı dönemine kıyasla yüzde 14'lük artış yaşandı. Elektriği, en çok sanayi sektörü tüketti. Sanayinin 2024 yılının ilk 6 ayındaki toplam tüketimdeki payı yüzde 28, tarımsal faaliyetlerin payı yüzde 3, aydınlatmanın ise yüzde 2 oldu.
2024 yılının ilk yarısında Türkiye’deki enerji şirketleri en çok Gürcistan ve Suriye’ye elektrik ihraç etti.
Üretimde de yılın ilk 6 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre artış kaydedildi. 2023 yılının ilk 6 ayında gerçekleşen üretim 153.579 GWh iken 2024 yılının ilk 6 ayında yüzde 6,8 oranında bir artışla 163.959 GWh'a ulaştı. 2024 yılının ilk 6 ayında toplam üretim içerisinde yerli kaynakların payı yüzde 66'ya ulaşırken ithal kaynakların payı ise yüzde 34'e geriledi.
