Tüm köyü ısrarla şirkete verdiler

Gökay BAŞCAN

Kars’ın Sarıkamış ilçesi Karakurt köyünü sular altında bırakan, insanların göç etmesine neden olan ve mahkeme tarafından iki kez iptal edilen HES projesine üçüncü kez çevresel etki değerlendirme (ÇED) olumlu kararı verildi. Bölge halkından Özkan Coşkun, “HES’ten dolayı evlerimizi terk edeli 1 yıl oldu. Her şeyimizi elimizden aldılar” dedi.

Bilsev Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş.’nin Sarıkamış’ta Aras Nehri üzerinde yapmak istediği ‘Karakurt Barajı ve HES’ projesi için 2010 yılında ÇED olumlu kararı verildi. Karara tepki gösteren bölge halkı mahkemeye başvurdu. Böylesine büyük bir projenin çalışma alanındaki kültürel varlıkların tespiti ve envanterlenmesine dair eksikliklerin söz konusu olduğu, baraj alanında sistematik ve yoğunluklu bir yüzey araştırması ile tescilliler dışındaki duruma dair somut bir çalışmanın yapılmadığını belirten Erzurum 2. İdare Mahkemesi, ÇED olumlu kararını 2020 yılında iptal etti.

VAZGEÇMEDİLER

Karar üzerine hukuku arkadan dolanan şirket, 2009/7 genelgeden faydalanarak sadece mahkemenin belirttiği hususları ‘düzelterek’ yeni bir ÇED başvurusu yaptı. ÇED dosyasını daha önce başka bir şirkete hazırlatan Bilsev Enerji, bu kez tanıdık bir ‘şirketle’ çalıştı. Projenin ÇED dosyasını, Kanal İstanbul’un da ÇED dosyasında da imzası bulunan Çınar Mühendis hazırladı. Çınar Mühendislik Müşavirlik Şirketi, Kanal İstanbul’un ÇED raporunun kabul edilmesinin ardından 2020 ile 2021 yılı kapsayan son iki yıllık dönemde kamu kurumlarından toplam 14 milyon TL değerinde ihale de aldı.

Çınar Mühendislik tarafından hazırlanan ikinci ÇED dosyasına Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yeniden ÇED olumlu kararı verdi. ÇED olumlu kararı ikinci kez mahkemeye taşındı ve geçen Mart ayında iptal edildi. Mahkeme, bölgede bir kısmı tescilli birçok kültür varlığı bulunmasına rağmen; ÇED olumlu kararında kültür varlığına rastlanmadığının belirtildiğini ifade etti. Ayrıca mahkeme kararında, ilk ÇED raporundaki eksikliklerin giderilmediğini ve kültür varlıklarının araştırılmadığına dikkat çekti.

Projeden ısrarla vazgeçmeyen şirket üçüncü ÇED dosyasını da Çınar Mühendislik’e hazırlatarak ve 2009/7 genelgesinden faydalanarak yeniden başvuru yaptı. Bakanlık, mahkeme kararlarına rağmen üçüncü başvuruya da 26 Nisan’da ÇED olumlu kararı verdi.

Barajın su toplamasıyla evlerini sel basan köylüler çatılara çıktı.

KÖY SULAR ALTINDA KALDI

Hukuki süreçler devam ederken baraj su tutmaya başladı. 2020 yılının Mayıs ayında yükselen su köyün giriş çıkışlarını kapattı, köylüler mahsur kaldı. Evleri sular altına kalan köylüler, çatılara çıkmak zorunda kaldı. Mezarlıkları da sular altında kalan köylüler mezarları taşımaya başladı. Mahkeme kararlarında da dikkat çekilen tarihi kiliseler, anıt mezarlar ve camiler de su altında kaldı.

Evlerini, tarım arazilerini ve hayvanlarını kaybettiklerini belirten bölge halkın Özkan Coşkun BirGün’e konuştu. 2020 yılında barajın su tutmaya başladığını ve evlerin su bastığını belirten Coşkun, “2021’de evlerimiz yıkıldı. Evlerimiz, bahçelerimiz sular altında kaldı. Çatılara çıktık, eylem yaptık, kimse sesimizi duymadı” dedi.

Zorunlu göç ettiklerini belirten Coşkun, “1 yıldır kirada yaşıyoruz, kimse destek vermiyor. Hayvancılık ve tarımla geçiniyorduk. Her yeri su bastığı için hayvanlarımızı, her şeyi ucuza satmak zorunda kaldık. Şimdi bir iş yapamıyoruz, 8 aylık kira borcumuz birikti. Size köy yapacağız dendi, hiçbir şey yapılmadı, yalnız bırakıldık. Kira yardımı sözü verdiler, tutmadılar” ifadelerini kullandı.

İŞ CİNAYETİ YAŞANDI

Tarihi kalıntılar ve bir köyü yok eden HES inşaatında iş cinayeti de yaşandı. 2018 yılında şantiyede çalışan işçiler sahur vakti dağıtılan tavuk dönerden zehirlendi. İşçilerden iki kişi yaşamını yitirdi.