Tutulmayan sözler göstermelik zirve

Birleşmiş Milletler (BM) İklim Konferansı (COP 25) İspanya'nın başkenti Madrid'de başladı. 13 Aralık tarihlerine kadar devam edecek olan zirvede 2015 Paris Anlaşması'nda alınan "karbondioksit salınımının düşürülmesi kararının" eylem planı masaya yatırılacak.

Tam adı Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 25. Taraflar Konferansı olan zirveye, anlaşmaya taraf olan 197 ülkenin delegeleri ile uluslararası kurumlar ve sivil toplum kuruluşları temsilcileri katıldı. COP 25 zirvesinin Şili'nin başkenti Santiago'da düzenlenmesi düşünülüyordu ancak ülkede baş gösteren protesto gösterileri nedeniyle konferanslar Madrid'e alındı.

Zirve, Paris Anlaşması’nın uygulanmaya başlayacağı yıl olan 2020 yılı öncesinde düzenlenen son iklim zirvesi olduğu için öneme sahip. Diğer taraftan ülkeler, yine 2020 yılında Paris Anlaşması'na göre 2015 yılında verdikleri hedefleri yenilemekle de yükümlü. Zirve, bu sürecin başlayacağı ilk etkinlik olma özelliği de taşıyor.

Paris Anlaşması imzalanırken ülkeler, sözleşmenin bilimsel kuruluşu olan IPCC’ye üç konuda, 1.5°C ısınma için yapılması gerekenler, iklim değişikliği toprak ve arazi kullanımı arasındaki ilişki ve iklim krizi ile okyanuslar ile ilişkisi üzerine, rapor hazırlama yetkisi vermişti. Madrid’te yapılan zirve, bu raporların tamamlanmasından sonra düzenlenen iklim resmi iklim zirvesi olduğundan dolayı da büyük önem taşıyor. Daha önce Suudi Arabistan, İran, Kuveyt ve ABD 1.5°C Raporu’nun zirve metinlerine girmesine karşı çıkmıştı.

Paris İklim Anlaşması sözleri tutuldu mu?

Paris Anlaşması’na uyum konusu da ayrıca bir tartışma konusu. Uluslararası Ekoloji Fonu (FEU) raporlarına göre 2015 Paris Anlaşması'na imza atan 184 ülkeden 136'sının, istenilen karbon salınımı değerinin üzerinde kirlilik yarattığı belirtiliyor. Aralarında Türkiye ve Rusya'nın da bulunduğu 10 ülke henüz karbon salınımı konusunda gerekli verileri paylaşmadı. Ülkelerin açıkladığı rakamlar doğrultusunda FEU raporu, sadece İsviçre, Norveç, Ukrayna ve 28 Avrupa Birliği ülkesinin istenilen düzeyde karbon salınımı hedeflediğini ortaya koyuyor. Anlaşmayı onaylayan ülkelerden ABD ise, anlaşmadan geri çekilmek için yasal başvuruda bulundu.

Bir önceki iklim zirvesi COP 24 ise 2018 Aralık'ında Polonya'nın Katowice şehrinde gerçekleşti. Zirve öncesi 152 ülkede protesto düzenleyen iklim aktivistleri ise hükümetlerin iklim krizi konusunda samimi davranışlarda bulunmadığını, yeterli önlem almadıklarını ve ciddi eylemler beklediklerini belirtiyor.

Ülkeler fosil yakıta yatırıma devam ediyor

Küresel sıcaklıklar artmaya, ve iklim krizinin etkileri gün geçtikçe daha yoğun ve derin bir biçimde hissedilmeye devam ederken, küresel emisyonlar da artmaya devam ediyor. İklim krizini önlemek için adımlar atılsa da oldukça yetersiz. Özellikle BM Çevre Programı’nın yayımladığı son iki rapor, bu gerçeği gerçeği gözler önüne serdi. Production Gap raporuna göre, ülkeler yeni fosil yakıt tesisleri planlamaya halen devam ediyor, bu planların ortaya koyduğu "Üretim Açığı" da giderek derinleşiyor ve küresel ısıtmayı geri dönülemez noktaya doğru itiyor.

Yine UNEP tarafından yayımlanan Emisyon Açığı Raporu’na göre ise küresel emisyonlarda son on yılda, yıllık ortalama yüzde 1.5 artış kaydedildi. Küresel ısıtmayı 2030 yılına kadar 1.5°C sınırında tutmak için ise yılda yüzde 7.6 oranında emisyon azaltımı yapılması gerekiyor. Bu hedefe ulaşmak için ise bugünden başlamak şart.

Zirve’nin müzakere gündeminin büyük kısmını ülkelerin vereceği bu iklim planları ve giderek derinleşen iklim krizi oluşturuyor. İklim krizinin etkileriş sebebiyle özellikle gelişmemiş ülkelerde zarar gören insanların kayıplarının konuşulduğu “kayıp-zarar” gündem, ve karbon piyasaları konuları da yine zirvenin önemli gündemlerinden.

Anlaşma, Türkiye’siz uygulanmaya başlayacak

COP25’e Türkiye adına ise Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum katıldı.

Türkiye, Rusya’nın Eylül ayında Paris Anlaşması’nı onaylaması ile G20 üyeleri içerisinde bu Paris İklim Anlaşması’nı onaylamayan tek ülke konumunda. Türkiye’nin anlaşmayı onaylayıp onaylamayacağına dair pozisyonunda ise her hangi bir değişiklik bulunmuyor. Türkiye, anlaşma çerçevesinde iklim finansmanına erişebilmeyi ve gelişmekte olan ülke olarak yeniden sınıflandırmayı talep ediyor. Türkiye’nin anlaşmanın dışında olduğu mevcut durumda bir değişiklik olmaz ise Paris Anlaşması, Türkiye taraf olmadan uygulanmaya başlayacak.

***

Dünyamız sürekli ısınıyor

Dünya ülkelerinin yüzde 75’i 2020 ile 2030 arasında hedeflenen değerlerden uzak. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) yaptığı son araştırma, atmosfere karışan sera gazlarının son birkaç senede artış gösterdiğini ortaya koyuyor. Buna göre 2018 yılında fosil yakıtlar her 1 milyon molekülde 407.8 karbondioksit parçacığının atmosfere karışmasına sebep oldu. WMO bu oranı 2017’de ortalama 405.5 olarak açıklamıştı. Bu oran 2015’te milyonda 400’ü geçince bilim insanları uyarıda bulunmuş ve uluslararası bir iklim anlaşması yapılması için Paris İklim Antlaşması
hazırlanmıştı.

***

Belediyeler adım atıyor

Bir yandan Türkiye’nin Paris Anlaşması’nda dair reddeden tutumu devam ederken, belediyeler ise iklim krizi konusunda giderek artan bir biçimde harekete geçmeye başladı. İklim krizinin Türkiye için de büyük bir sorun olduğunun farkına varan belediyeler, emisyonlarını azaltmak ve kentlerini iklim krizinin yıkıcı etkilerine karşı korumak için bir araya geliyor. 3 - 5 Aralık’ta İstanbul’da Boğaziçi Üniversitesi’nde düzenlenecek İklim için Kentler Çalıştayı ve İklim Eylem Planı Eğitimi’ne katılacak en az 17 belediye, 5 Aralık’ta 13:00’da belediye başkanlarının da katılımı ile bir basın toplantısı düzenleyecek, İklim için Kentler Deklerasyonu’nu kamuoyu ile paylaşacaklar. Bu deklerasyon Türkiye için bir ilk olacak.

Belediyelerin deklarasyonda, Paris Anlaşması’nın ve bilimin ortaya koyduğu hedeflere uygun olarak hareket etme taahüdü verecek ve bu amaçla İklim Eylem Planıları hazırlayacaklarını kamuoyuna duyuracaklar.

Basın toplantısında açıklamayı Adana Büyükşehir Belediyesi Başkanı Sayın Zeydan Kayalar’ın katılması ve deklerasyonu kamuoyu ile paylaşması bekleniyor.

Deklarasyonu imzalama süreci halen devam ediyor. Bu Pazartesi itibari ile Adana Büyükşehir Belediyesi, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Dersim Belediyesi’nin aralarında bulunduğu 18 belediye deklarasyonu imzaladı. Kesin sayı, basın toplantısı günü netleşecek.