Tütün avansa dikiliyor
Dikim dönemi yaklaşan Ege tütünü, iklim koşulları ve yetersiz teşviklerden dolayı zor günler geçiriyor. Sözleşmelerde tütün fiyatı belirtilmezken çiftçiler avans parasına tütün üretmek zorunda kalacak.
Berkay SAĞOL
Tarımın en yoksul kesimlerinden biri olan tütün üreticilerinin borçları her geçen gün daha da artmaya devam ederken, üreticiler tütünden vazgeçmeyi sürdürüyor. Tütün üreticileri girdi maliyetlerinin artması, borçlar ve imzalanan sözleşmelerde tütünün kilogram fiyatının belirlenmemesi sebebiyle mağdur oluyor. Üreticiler ocak ayında şirketin kilogram başı 55 lira dayatmasına karşı Uşak, Denizli ve Manisa’da eylemler yaparak şirketin 55 lira olarak belirlediği rakama karşı eylem yaparak 100 lira talep etmişti. Şirketlerle daha sonra 70 lira karşılığında anlaşan tütün üreticileri için yeniden dikim dönemi yaklaşıyor. Sözleşmelerde fiyat belirlenmediği için tütün üreticileri, şirketten aldıkları avanslarla tütün üretmek zorunda kalacak.
Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı verilerine göre; 2021 yılında Ege Bölgesi’nde 27 bin 217 tütün üreticisi bulunurken bu sayı 2022’de 26 bin 33’e düştü. 2021 yılında 555 bin 596 dekar olan üretim alanı 2022 yılında 537 bin 38 dekar olarak kayıtlara geçti. 2021 yılında 47 bin 332 ton olan tütün üretimi ise 32 bin 663 tona kadar düştü.
Uşak’ta tütün üreticiliği yapan ve Çiftçi-Sen Yönetim Kurulu üyesi olan Esat Yıldız, “Tütün üreticileri her yıl üretimden kaçıyor. Her yıl üretim alanı, üretilen tütün miktarı ve üretici sayısı gittikçe düşüyor. 2023 yılının mahsulünün fideleri toprağa atıldı. 15 Nisan’dan itibaren yetişir. 20 Mayıs’a kadar dikim biter. 2023 yılı sözleşmeleri bu yıl mayıs ayına sarkar. 2022 mahsulünün kantarı hâlâ sürüyor. 2023 yılı için tüccar çok yüksek avanslar veriyor. Ton başına şimdiden en az 60 bin lira alanlar var, bu rakam 80 bin liraya kadar çıkıyor. Bundan dolayı 2023 mahsulü sözleşmesi mayıs ayında imzalanacak ama fiyat kaşesi verilmeyecek” dedi.
Yıldız, “2023 yılı mahsulü en az 130 lira olması gerekiyor. Şirket 110-115 liraya anlaşmaya çalışacak. Bu yıl tüm kalite tütünler 70 liraya satıldı ama seneye fiyat tütünün kalitesine göre belirlenir. Böyle olunca kilogramını 115 liradan da, 70 liradan da satan olur. En az 130 liranın altında verilen her fiyat üreticiyi zarar ettirir. Zarar eden çiftçi seneye tütün ekmez, üretici sayısı azalmaya devam eder” diye konuştu.
Üreticilerin 2023 yılının fiyatını sormadığını avansa razı olduğunu söyleyen Yıldız, şunları dile getirdi: “Üretici mecburen bir an önce avans almaya çalışıyor çünkü hepsi bankaya borçlu. Tütün üreticilerinin yüzde 90’ı bankaya borçlu. Bu yüzde 90’ın yüzde 60’ı ikinci, yüzde 40’ı ise üçüncü bir bankaya borçlu. Böyle bir borç döndürme olayı var. Üreticiler avansı alacak ki bankaya borcunu ödesin ve dikime başlasın.”