Tütüncünün kaderi patronların elinde
Ege Bölgesi’nde uluslararası firmalarla gerçekleştirilen tütün alım sözleşmelerine bile müdahil olamayan tütün üreticileri, bu firmaların maliyetin altında önerdiği fiyatlara mecbur bırakılıyor.
Aycan KARADAĞ
Ege’de tütün fidelerinin dikimine başlandı. AKP’nin iktidara gelmesinden sonra tütün üretiminin düşüşü her yıl azalarak devam ediyor. Son yıllarda girdi maliyetlerinin artması, iklim şartları ve yeterli teşvik olmamasından dolayı tütün üretimi adeta bitme noktasına geldi.
Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı verilerine göre; 2003 yılında 145 bin 409 tütün üreticisi bulunan Ege Bölgesi’nde, 2021 yılında bu sayı 27 bin 217’ye düştü. 2003 yılında 1 milyon 266 bin 700 dekar olan üretim alanı, 2021 yılında 555 bin 596 dekar olarak kayıtlara geçti. 2003’te 95 bin 978 ton olan tütün üretimi ise 2021 yılına gelindiğinde 47 bin 332 ton olarak gerçekleşti.
Tüm bu olumsuzluklara rağmen uluslararası firmalar daha fazla kazanmak için tütün üreticilerine maliyetin altında olan 50-55 TL bandında fiyat önermeye hazırlanıyor. Üreticiler 65-75 TL bandının altında fiyatın ise tütüncüyü bitirmek olduğunu söylüyor. Üreticiler ayrıca, firmalar ile aralarında düzenlenen ‘tütün alım-satım sözleşmesi’ hazırlanmasında firmaların söz sahibi olduklarını belirtti. Tütün üreticileri sözleşmelerin önemli bir kısmına müdahil olamadıklarını, verilen fiyat ve miktarı kabullenmek zorunda kaldıklarını dile getirdi.
TÜTÜNCÜ BORÇ BATAĞINDA
Uşak’ta tütün üreticiliği yapan ve Çiftçi-Sen Yönetim Kurulu üyesi Esat Yıldız, “Tütün üretim sözleşmeleri nisan ayı sonuna kadar yapılmak zorunda. Tütün ekimi yapan çiftçilerin hepsi sözleşme imzaladı. Ama kimsenin elinde sözleşme örneği yok. İşin daha vahimi bu sözleşmelerde fiyat yazmıyor. Yani bu sözleşmeye göre üretim yapan çiftçi, tütünü kaç TL’den satacak belli değil. Ancak tütün şirketlerinin 50-55 TL arasında fiyat belirleyeceği üretici arasında konuşuluyor. Bu durumda üretici zarar eder. Zarar eden çiftçi seneye tütün ekmez. Geçen yıl bir kilo tütün parasıyla 5 litre mazot alırken eğer fiyatlar 50-55 TL civarında kalırsa ancak 2 buçuk litre mazot alabilecek. Tarlalar hazırlandı, fideler dikilmeye başlandı fakat henüz fiyatı bilmiyorlar. Zor günler geçiren tütün üreticileri olarak bu yıl en az 60-70 TL fiyat bekliyoruz” diye konuştu.
Yıldız sözlerine şunları ekledi: “Seneye tütün ekmeyeceğim diyen birçok arkadaşımız var. Tütüncü borç batağında. Destek yok, çözüm yok. Sonuç da böyle oluyor. Üreticiler, avansları ödeyemiyor. Girdi maliyetleri çok yüksek. Kredi borçları çok yüksek. Üreticinin bu sürecin altından kalkması çok zor.”
ÜRETİM PLANI YOK
CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakırlıoğlu da,“Tarım sektörünün en önemli sorunu üretim planının olmaması. Bu ülkede ne kadar tütün üretilmesi gerekiyor, fiyat dengesi nasıl olacak belli değil. Firmalar sözleşme imzalayacak çiftçi bulmakta zorlandıklarında avansları artırıyor, talep fazla ise fiyatları düşürüyor. Piyasa tamamen firmaların çıkarlarına göre oluşuyor. Çiftçiler, özellikle sözleşmeli tarım yapan tütün üreticileri uluslararası tütün firmalarının insafına terk edilmiş. Genç nesil de tütün tarımının zorluğu ve gelirinin azlığı nedeniyle tütüncülükten uzaklaştı, kalan yaşlı çiftçi de tütünden uzaklaşırsa, tekrar tütüne dönmeleri mümkün görünmüyor. Böyle giderse seneye tütün üretecek çiftçi bulamayacağız” ifadelerini kullandı.