Üç kuruş maaşa fıtık garantili iş!
Market çalışanları, temizlikten ağır sevkiyata, kasadan depo taşımacılığına kadar onlarca işi tek başına yapıyor. Çalışanlar, “Yüzlerce kiloluk paletleri indiriyoruz, genç yaşta fıtığa yakalanıyoruz” diyor.
Ebru ÇELİK
Üç harfli zincir marketlerde çalışanların son dönemde sosyal medyaya düşen ağır yük taşıma, saldırı, bayılma ve bıkkınlık görüntüleri oldukça tartışma yarattı. Temizlikten kasaya, çıraklıktan hamallığa, kadar bu zincir marketlerde çalışanlar her işi yapmak zorunda kalıyor.
10 No’lu torba işkoluna bağlı olan market sektöründe, baskılardan ve işkolundan dolayı örgütlenmek ve hak aramak ise engelleniyor. Düşük ücretlere saatlerce, ayakta çalışan emekçilere onlarca görev veriliyor. Çalışanlar yıllık izinlerini dahi üstlerinin keyfine göre kullanıyor. Market sektöründe yaşanan sorunları Mağaza ve Market İşçileri Sendikası’ndan Saliha Bahadırlı ve 8 yıldır bu sektörde çalışan C.B. anlattı.
İŞÇİLERDE FITIK KRONİKLEŞTİ
Bahadırlı, market çalışanlarının haftada en az 2-3 defa gelen sevkıyat günlerinde yüzlerce kiloluk paletleri indirmek, kaldırmak ve yerleştirmek zorunda kaldığını belirtti. Bahadırlı şöyle devam etti: “Her marketin sevkıyattan sorumlu çalışanı olması gerekirken ŞOK ve A101 mağazalarında sevkıyatı kadın-erkek, güçlü-güçsüz fark etmeksizin kasiyerler veya müdür, müdür yardımcısı indiriyor. ŞOK market istihdamıyla da övünürken, kadın çalışanları yüzlerce kiloluk sevkıyat altında eziliyor, ayaklarına düşürüyor. Personel yetersizliği sebebiyle bu işler çoğu zaman tek kişi tarafından yapılıyor. Bu durum, genç yaşta bel ve boyun fıtıkları, sırt, bacak ve ayak ağrıları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor.”
“Sürekli ayakta durmak kan dolaşımını olumsuz etkiliyor, ayaklarda yaralar oluşuyor ve ‘varis’ gibi hastalıklar genç yaşta görülmeye başlıyor” diyen Bahadırlı devamında “Bazı çalışanlar, gün boyu mola veremeden, hatta yemek yiyemeden çalışmak zorunda kalıyor. Bu hem fiziksel yorgunluk hem de sinir ve stres seviyesini artırıyor. Bu iş yükünün yanı sıra üstleri haricinde müşterilerin de psikolojik ve fiziksel şiddetine maruz kalıyor. Mağaza çalışanlarının geneli örgütsüz olduğundan dolayı kamuoyu mağazalarda yaşanan sorunlar olay anında oradaysalar görebiliyorlar ancak” ifadelerini kullandı.
İŞ GÜVENLİĞİ YOK
Marketlerde iş güvenliği önlemlerinin yeterince uygulanmadığını hatırlatan Bahadırlı, kaygan zeminler, uygunsuz depolar, yetersiz denetimlerin kazalara ön ayak olduğunu vurguladı.
∗∗∗
HER GÜN SAATLERCE AYAKTA DURUYORLAR
Bir diğer sorunun ise mağazada çalışan bir kişi haftalık iznini kullandığında veya rapor aldığında diğer çalışanların full çekmesi olduğunu söyleyen C.B., “Sabah 8, akşam 9. Bu saatler arasında full çekiyoruz ve hangi şirkette çalıştığınız önemli değil. Tüm mağazalarda sistem bu şekilde. Günlerce 13 saat çalışmak zorunda kalıyoruz. Bu sorun yine yıllık izin problemini ortaya çıkarıyor. Ben A101 mağazasında, mağaza sorumlularımla aram iyi değil diye mayıs ayında almak istediğim yıllık iznimi kasım ayında alabildim” dedi.
A101’de çalıştığı süreçte birçok sorunla karşılaştığını aktaran C.B., “3 ayda bir envanter sayımı oluyor. Bu envanterde eksik çıkan ürünlerin parası bizden alınıyordu. Aynı zamanda tüm şirketlerde, kasada para açığı olursa o gün kasada duran çalışan ödüyor” diyerek ayrıca son kullanma tarihi yaklaşmış ürünleri baskıyla sattırmak istediklerini, satamadıkları takdirde ‘Satamıyorsanız siz alacaksınız’ dediklerini aktardı.
Geçtiğimiz günlerde kasada rahatsızlanan kadın çalışanın durumunu değerlendiren C.B., konuşasına şu şekilde devam etti: “O çalışan hasta olmuş olabilir ve müdürüyle anlaşamadığı için izin alamamış olabilir. Mağazada tek ise vardiya değişeceği arkadaşını bekliyor da olabilir. BİM’de geçen gün gruplara ‘her kasada oturmak için sandalye olacak. Ancak, hasta veya rahatsızsanız bu durumu bildirip o şekilde oturabilirsiniz’ mesajı geldi. Bu olayı ŞOK ya da A101 mağazalarında asla göremezsiniz. Devamlı kameralardan kasiyerler izlenir yasak olmasına rağmen. Bir kasiyer eğer oturuyorsa müdürü-bölge sorumlusu tarafından mobbinge uğrar. Günlerce mağaza açıp, kapasa da kasa başında yemek yiyemez, oturamaz. Günün sonunda 30 yaşında ve bu sektörde 5 yıl çalışan her market işçisi bel fıtığı olur ve o şekilde çalışma hayatına devam eder. En yakın örneği de benim.”
∗∗∗
HER ALANDA ŞİDDET
Market depolarında hijyen sorunu da ciddi boyutlarda. “Depolarda su baskını, böcek ve fare gibi haşereler görülüyor. Fare kapanlarının bulunması bile normal karşılanıyor. Bazı çalışanlar, bu sağlıksız depolarda yemek molası vermek zorunda bırakılıyor” diye konuşan Bahadırlı, talepleri şöyle sıraladı:
Marketlerin düzenli olarak denetlenmesi,
• Yeterli sayıda personel istihdam edilmesi,
• İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyulmasının zorunlu hale getirilmesi,
• Görev tanımlarının netleştirilmesi,
• Çalışanların sendikal haklarının korunması,
• Mola ve yemek haklarının güvence altına alınması.
∗∗∗
BİNLERCE İŞÇİNİN SORUNLARI ORTAK
8 yıldır mağaza-market sektöründe çalışan C.B. ise market çalışanlarının sorunlarının en başında, mağaza sorumluları ve bölge sorumlularının olduğunu, sorumlu kişilerle çalışanların arasının iyi olmaması haline birçok sorunla karşılaştıklarını anlattı. C.B., “Sorumlu kişilerle çalışanlar arasında en ufak bir sorun olduğunda molalar, haftalık izinler, yıllık izinler sorumluların keyfine kalıyor” diye konuştu.
