Uçak krizinde ikinci perde
Öyle görünüyor ki neo-Osmanlıcıların da bölgesel güç olma hevesiyle oluşumunda büyük katkıda bulunduğu “Suriye bataklığı” kurutulmadan Türkiye ile Rusya arasındaki uçak krizlerinin de sonu gelmeyecek. Ve her ihlal karşılıklı restleşmelerle iki ülke arasında dibe vuran ilişkileri onarılmaz bir boyuta taşıyacak. F-16 jetleri tarafından 24 Kasım’da Rus S-24 bombardıman uçağının düşürülmesinin yarattığı kriz sürerken, yaşanan yeni ihlal ve sonrasında gelişenler basit bir sınır ihlalinin ötesinde anlama sahip.
Suriye “yeni soğuk savaş”ın sıcak cephesi. Küresel aktörlerin egemenlik ve pay kapma mücadelesine sahne oluyor. Bu Yeni Soğuk Savaş’ın tarafları belli. Bir tarafta ABD liderliğindeki Atlantik Cephesi, öte yanda Rusya, İran, Çin gibi NATO ittifakı dışındaki aktörler. Kavga büyük ve gün geçtikçe kendisini daha fazla hissettiriyor. Bölgeye çılgınca askeri yığınak yapılıyor, gemiler, uçaklar, füze sistemleri gönderildi, daha da gönderiliyor. Akdeniz havzası adeta bir açık savaş cephaneliğine dönüştürüldü. Bütün bunlar karşılıklı gövde gösterisinin yansımaları.
•••
Rusya 30 Eylül’den itibaren fiilen Suriye’de. Savaşın artık doğrudan bir tarafı. Lazkiye’deki Basil Esed hava üssünden kalkan jetler o tarihten bu yana birçok noktayı vuruyor. Hava saldırıları sayesinde Lazkiye kırsalından püskürtülen cihatçılar kuzeydeki Türkiye sınırına sıkıştırılmış durumda. Savaşın ne zaman, nerede, hangi aşamada son bulacağı meçhul. Karşılıklı bilek güreşinin galibinin kim olacağını öngörmek de bugünden mümkün değil. Bilinen şu ki rejimin bekası sağlanmadan, cihatçılar kovulmadan Rusya’nın Suriye’den çekilmesi söz konusu değil. Bölgesel çıkarları da buna elvermiyor.
Sınır hattında bombardıman gerçekleştirilirken iki ülke arasındaki dağlık sınır hattı düşünüldüğünde ihlallerin yaşanmaması mümkün değil. Benzer ihlallerin bundan sonra da yaşanacağı aşikâr. Sorun bu ihlallere ne tür reflekslerin verileceğine dair. Kasım ayında düşürülen uçak üzerinden Rusya’ya gönderilen mesaj Moskova tarafından kabul görmüş değil. Putin yönetimi mevcut pozisyonunu koruyarak, elini daha da güçlendirdi. Bunu yaparken de Türkiye’yi köşeye sıkıştırdı, Türk savaş uçaklarının sınıra yaklaşmalarını adeta yasakladı.
•••
ABD ve NATO garantisine rağmen AKP hükümeti köşeye sıkıştığının farkında. Manevra alanı gün geçtikçe daralıyor. Rusya ile dalaşmanın kendi sıkletini aştığı çok kısa süre içerisinde gördü. Her fırsatta “milli”ciliğe vurgu yapan neo-Osmanlıcıların uçak düşer düşmez NATO ve ABD’ye başvurmaları bundan. Bu kriz AKP’nin tek başına atlatabileceği bir kriz değil. AKP’nin kendisi de bunu biliyor. “Rusya bunun sonucuna katlanmak zorunda kalabilir” efelenmelerinin bu nedenle bir karşılığı yok. Putin’den randevu talebinde bulunan Tayyip Erdoğan’ın sınırı ihlalinin NATO bölgesinde gerçekleştiğini belirterek, uluslararası toplumu duyarlı olmaya davet etmesi bunun göstergesi.
Sorun şu ki, sınır ihlallerinin her an sıcak bir çatışmaya dönüşme ihtimali hiç de az değil. ABD Türkiye üzerinden Rusya’yı kışkırtarak bu tuzağa düşürme arayışında. Suriye krizini Ortadoğu’nun dizaynı için kullanmak isteyen küresel aktörlerin hamleleri zincirleme bir tepkiye yol açabilir. ABD önderliğindeki Batı’nın Şam rejimine yönelik hamlelerini Rusya, Çin ve İran eksenli blok bugüne kadar bir şekilde savuşturmasını bildi. Ancak bundan sonrası için ne olur bir muamma.
•••
ABD’yi arkasına alarak Moskova’ya efelenen Türkiye’ye misilleme olarak Rusya’nın da Suriye’de yeni “angajman kuralları”nı devreye soktuğu ve Suriye hava sahasına giren Türk uçaklarını düşürme emri verdiği iddiaları düşündürücü. Kremlin’den gelen “Hava sahasını ihlâl iddiası Türkiye’nin kasıtlı provokasyonudur” açıklamasını da dikkate almakta fayda var.
Krizin her an sıcak bir çatışmaya dönüşmesi ihtimali yok değil. Emperyalistler arasındaki güç mücadelesinde her şey her an olabilir. ABD öncülüğündeki Batı İttifakı’nın Türkiye üzerinden Rusya’yı kışkırtarak savaşa çekme hamleleri kendisini gün geçtikçe daha fazla açığa vuruyor. Sınır hattında iki ülke arasında ilişkiler bıçak sırtında ve her şey bir kıvılcıma bakıyor. Düşürülecek olası bir uçak bölgesel bir savaşın kapılarını sonuna kadar aralayabilir.