Uçak krizinde özür restleşmesi

Türkiye'nin 'sınır ihlali' gerekçesiyle Rus jetinin düşürmesinin ardından başlayan krizde Türkiye'ye oldukça sert eleştiriler getiren Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin geri adım atmadı. Bir kez daha sırtlarından bıçaklandığını belirten Putin, özür beklediklerini dile getirdi.
Kremlin Sarayı'nda 15 yabancı ülke elçisinden güven mektuplarını teslim aldığı törende konuşan Putin, jetin düşürülmesini, “Terörizmle mücadelede ortak ve müttefikimiz olarak gördüklerimizden haince ve açıklanamaz bir sırtından bıçaklama” diye yorumladı.
Ankara'dan anlaşılır bir açıklama alamadıklarını belirten Putin, "Görünüyor ki Türkiye Hükümeti kasten Türkiye-Rusya ilişkilerini durma noktasına sürüklüyor, buna üzülüyoruz" dedi.

Rusya lideri, şu ifadeleri kullandı; "Sırtımıza indirilen darbenin ardından Türkiye’den hâlâ beklediğimiz yanıtları alamıyoruz. Türkiye'deki üst düzey siyasi ve askeri yönetiminden gerçekçi izahat ve özür gelmedi. Uçağımızı vurdukları için tazminat ödemeye hazır olduklarını da söylemediler. Nihayetinde uluslararası hukuk çiğnenerek yapılan bu davranışın sorumlularının cezalandırılacağı beyanı da gelmedi.”

Erdoğan'ın sert bir dille reddettiği, Türkiye’nin IŞİD’le petrol ticaretinde bulunduğu imasını da tekrarlayan Putin, "Teröristler ve onların yasadışı petrol, insan, uyuşturucu, tarihi eser ve silah kaçakçılığı sadece gizlenmekle kalmıyor aynı zamanda birileri bunu devam ettirerek bundan yüzlerce milyar dolar para kazanıyor" diye konuştu.

'Türkiye'den gerçekçi bir açıklama bekliyoruz'
n Krizin başından beri uçaklarının sınır ihlali yapmadığını savunan Rusya'dan Putin'i destekleyen bir açıklama da Kremlin'den geldi. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Türkiye'den gerçekçi bir açıklama beklediklerini söyledi.

Basın toplantısı düzenleyen Peskov, "Türkiye’den uçağımızın düşürülmesine ilişkin halen gerçekçi bir açıklama bekliyoruz. Türkiye'yle ikili ilişkilerimize verilen böylesi yıkıcı bir hasarın düzeltilmesi çok zor. Uçağımızın düşürülmesi, çok ciddi sonuçları olan çok ciddi bir olay. Diğer yandan biz ikili ilişkilerimize, karşılıklı çıkara dayanan ve büyük perspektifleri olan ortaklık ilişkilerimize çok kıymet veriyorduk" dedi.

Putin ile Erdoğan’ın Paris’teki İklim Zirvesi’nde bir araya gelebilecekleri iddiasına da değinen Peskov, böyle bir ziyaretin öngörülmediğini açıkladı. Peskov, “Erdoğan ve Putin’in, 30 Kasım’da Paris’te düzenlenecek İklim Zirvesi’nde ayrıca bir görüşme yapması öngörülmüyor. Liderlerin arasında planlanmış bir telefon görüşmesi olduğu konusunda da bilgim yok” ifadelerini kullandı.
Batılı ülkelerin Rus uçağının düşürülmesine ilişkin tepkileri konusunda da dikkatlerini tarafsız değerlendirmelere yoğunlaştırdıklarını belirten Kremlin Sözcüsü, Rusya’nın hava sahasını ihlal etmediği yönündeki görüşünü hatırlattı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, uçak krizinin yaşandığı günden bu yana ilk kez Rusya Lideri Putin’in eleştirilerine ‘cevap’ verdi. Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı’nın ‘özür bekliyoruz’ hakkında “Özür dilemesi gereken onlar” diye konuştu.
Erdoğan, dün Rusya’dan gelen ‘özür’ açıklamasına kısa bir süre sonra yanıt verdi. CNN International'a bir mülakat veren Erdoğan, Rus Lider Putin’in açıklamasının sorulması üzerine “Türkiye, sınırlarımızı ihlal eden Rus uçağını düşürdüğü için özür dilemeyecek. Özür dilemesi gereken bir taraf varsa bu hava sahamızı ihlal edenlerdir. Pilotlarımız ve silahlı kuvvetlerimiz angajman kurallarına göre görevlerini yerine getirmişlerdir. Olayın özü budur” yanıtını verdi.

Rusya Devlet Başkanı Putin’in sert eleştirilerine de Erdoğan’dan dün ilk kez yanıt geldi. Kaçak Saray’da muhtarlara konuşan Erdoğan, Rusya’nın “DAEŞ'le mücadele görüntüsü altında Suriye'de sadece rejim karşıtı muhalifleri hedef aldığını” savundu. Cumhurbaşkanı, “Kusura bakmayın Daiş’le mücadele ettiğiniz falan yok. Siz Lazkiyenin kuzeyini kuşatıp rejimle el ele sivilleri öldürüyorsunuz” ifadelerini kullandı.

Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “IŞİD Türkiye’ye petrol ve petrol ürünü satıyor” iddiasına da yanıt verdi ve “DAEŞ'ten petrol aldığımızı iddia edenler bunu ispatla mükelleftir. Aksi takdirde bu ülkeye kimse iftira atamaz ben onları müfteri olmakla suçlarım” dedi. Sözlerinin devamında IŞİD’e karşı en büyük mücadeleyi Türkiye’nin verdiği, örgütün en büyük destekçisinin ise Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad olduğu iddialarını sıralayan Erdoğan, “Biz bu noktaya gelmek istemezdik. DAİŞ’in arkasında bir güç aranacaksa ilk bakılacak yer Esed rejimi ve onunla hareket eden ülkeler olmalıdır. DAEŞ petrolü de Esed’e satıyor” dedi.
Erdoğan, Putin’in önceki gün radikalleşmeyi kastederek yaptığı “Türkiye'deki mevcut yönetiminin ülkeyi İslamlaştırma yolunda bir politika izlediği görülüyor” açıklamasını da anlamazdan geldi ve “Böyle bir açıklama olabilir mi? Türkiye'nin yüzde 99'u Müslüman bunu nasıl söylersin?” diye ‘cevap’ verdi.

Çavuşoğlu: Özre gerek yok ama üzgünüz
TÜrkiye ile Rusya arasında ‘özür’ tartışmasına Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da katıldı. Kuzey Kıbrıs’ta Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile gerçekleştirdiği görüşme sonrası konuşan Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, “Haklı olduğumuz bir konuda özür gerekmez. Üzüntülerimizi çok defa ilettik ve iletmeye devam ediyoruz. Rusya ile krizi tırmandırmak istemiyoruz” dedi.

Yine yalanladılar
Öte yandan Çavuşoğlu, Erdoğan’ın ile Putin’le mutlaka görüşeceğini, kendisinin de Rus mevkidaşı ile Belgrad’da 3-4 Aralık’ta bir araya geleceğini açıkladı. Ancak Rus kanadı Dışişleri Bakanları’nın yapacağı iddia edilen görüşmeyi daha önce olduğu gibi yalanladı. Erdoğan ve Putin görüşmesi iddiası da Rus tarafından henüz teyit edilemedi.

Ne cevap ne de randevu verdi
n Erdoğan, France 24 kanalına da konuştu. “Rus uçağının düşürülme olayından sonra Putin’i telefonla aradım, cevap vermedi. 30 Kasım’da Paris’te görüşme konusunda talepte bulundum ama henüz yanıt alamadım” diyen Erdoğan “Uçağın Rus uçağı olduğunu bilseydik, farklı davranırdık” ifadelerini de kullandı.

'Rusya TIR garajını da bombaladı'
Türkiye'den Suriye'ye geçen TIR konvoyunun Azez'de Rusya'ya ait olduğu öne sürülen savaş uçakları tarafından bombalanmasının ardından, dün de aynı bölgede yer alan TIR garajı da yine savaş uçakları tarafından bombalandı. Bombanın boş alana düştüğü ve saldırıda can kaybı yaşanmadığı belirtildi.

Rusya'ya ait savaş uçaklarının Halep yolu üzerinde TIR'ların park ettiği alana öğle saatlerinde hava saldırısı düzenlediği iddia edildi. Kilis'e yaklaşık dört kilometre mesafedeki Azez'de bir fırının da bulunduğu bölgeye yönelik saldırıda uçaklardan atılan bombaların, fırının yanındaki boş araziye düştüğü belirtildi. Ölen ve yaralanan olmadığı öğrenilen saldırı sonrası uçaklardan atılan bombanın düştüğü arazide büyük çukur oluştuğu bildirildi.
Patlamanın ardından Azez'deki sivil savunma görevlileri, bombanın düştüğü yerde inceleme yapıp, bazı parçalardan örnekler aldı.
Azez'de dün öğleden sonra Türkiye'den Suriye'ye geçen TIR konvoyuna yapılan saldırıda bazı şoförlerin öldüğü duyurulmuştu.

Rusya, TSK ile tüm askeri işbirliğini askıya aldı
Rusya Savunma Bakanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ile tüm işbirliği kanallarının askıya alındığını söyledi.
Önceki gün Genelkurmay’ın “Moskova ile her türlü işbirliğine hazır olunduğunu” belirtmesi sonrasında dün Rusya Savunma Bakanlığı, kazaların önlenmesi için açılan sıcak hat da dahil olmak üzere TSK ile tüm işbirliği kanallarının askıya alındığını açıkladı. Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü İgor Konaşenkov, Türkiye'deki Rus Filosu'nun temsilcisinin Karadeniz Filosu ile Türk Deniz Kuvvetleri’nin faaliyetlerinin koordine edilmesi için Moskova'ya çağrıldığını da belirtti.

Büyükelçi çağrıldı
Türkiye tarafı ise, Rusya’da temsilciliklerine yapılan saldırılar üzerine Rus Büyükelçi’sini Dışişleri Bakanlığına çağırdı.
Öte yandan Rusya, Türkiye’ye ait F-16 tarafından uçağının düşürüldüğü bölgede, İslamcı çetelerin yok edildiğini de duyurdu.

ABD ve Suudi Arabistan destekledi, Türkiye vurdu
Rus uçağının düşürülmesiyle ilgili Moskova’dan tepkiler gelmeye devam ederken, Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakınlığıyla bilinen bir internet sitesinde “Türkiye, uçağı ABD ve Suudi Arabistan desteği ile düşürdü” iddiası yer aldı.

Regnum ajansı, Rus askeri uzmanı Aleksey Leonkov’un görüşlerine yer verdiği haberinde uçağın düşürülmesine dair birçok teknik detayı paylaştı.

Leonkov, iddialarını şöyle sıraladı:
ABD uçağı Boeing E-3 Sentry AWACS, 24 Kasım’da Yunanistan’daki Preveze hava üssünden havalandı. Suudi Arabistan’ın Е-3А uçağı da Riyad’dan havalandı. İki uçağın ortak görevi Rus uçaklarının yerini tam olarak tespit etmekti. Buna göre de ‘kurbanı’ seçtiler. Amerikan uçağının görevi Rus Su-24M2’nin silah kumandasının çalışma rejimini, arama durumunda mı olduğunu veya hedefe kilitlenip kilitlenmediğini saptamaktı. AWACS’ın bu bilgileri alabildiği biliniyor.

Bilindiği gibi Su-24M2 görevden dönüyordu ve uçağın pilotaj-navigasyon kompleksi navigasyon rejiminde çalışıyordu ve aktif eyleme hazır değildi. E3 uçağı Su24M2 hakkındaki bilgileri devriye gezen iki Türk F16CJ uçağına veriyordu.

* F16’ları, ABD’nin Türkiye’deki Patriot karadan havaya füze sistemleri de destekliyordu. F16ların uçuş izi hedefe ulaşmada üçgen (triangulasyon) yönteminin kullanıldığını gösteriyor. E3lere Rus uçağının havada nerede olduğu, hız, silah kumandası durumu bilgileri verildi.

Dolayısıyla Türk uçakları Rus uçağını tam olarak nerede beklemeleri gerektiğini biliyordu. F16 çifti 4-6 kilometre mesafeden AIM-9X Sidewinder havadan havaya füzesini fırlattı. Rus pilotların kurtulma şansı yoktu. Su24’te AIM-9X füzesine karşı savunma sistemi yoktur. Tabii bir çift Su-30CM olsaydı tehlike ortadan kalkardı ancak operasyon ayrıntılarını bildirmiş olduğumuz müttefikimizden böyle bir darbe beklenmediği için bu önlem alınmamıştı.

Türkiye’nin böylesi yüksek dakiklik ve isabet isteyen bir operasyonu tek başına yapması mümkün değildi. Türkler yine de hata yaptılar, F16lar hedefi vurmaya iki dakika geç çıktılar bu sırada Su24M2 tartışmalı sınır bölgesinden çıkmıştı (bunun için 1,5 dakika yeterliydi). Uçağın düşüşünün videosu hem Türkiye toprağında hem de Suriye toprağında planlanmıştı ancak Suriye görüntüleri daha netti. Bu hata sayesinde ikinci pilotumuz kurtulabildi.

Yandaşların ‘kafası karışık’
Türkiye’nin Rus jetini vurmasıyla başlayan kriz yandaş basının da ‘kafasını karıştırdı.’ İlk günden itibaren savaş çığırtkanlığı yapan yandaşların kimi bu kez ‘sağduyunun kazandığını’ savundu, kimi ‘sabrettik, sabrettik vurduk’ ısrarını sürdürdü, kimiyse Rusya’ya dostluk mesajları verdi! Krizin ilk gününden itibaren Rusyalı liderler Vladimir Putin ve Sergey Lavrov’un sert eleştirilerini görmezden gelen yandaşların birleştiği tek nokta ise bu tutumu sürdürmek oldu.

En ilginç başlıklardan biri, kayyum atanarak AKP çizgisine çekilen Bugün’den geldi. Rusça ve Türkçe attığı manşetinde Bugün, ‘Biz dostuz, komşuyuz. Birbirimize mecburuz” dedi.

‘Savaş’ ve ‘barış’
‘Alo Fatih’ skandalıyla bilenen HaberTürk ise, ilk sayfasını ‘Savaş ve Barış’ diye ikiye ayırırken, Putin’i savaş taraftarı, Erdoğan’ı ise ‘barış yanlısı’ gösterdi. Sabah, ‘Ne göz yumarız ne tırmandırırız’ diyerek Türkiye’nin ‘taviz vermeyeceğini’ savunurken, Akşam ‘Sabrettik’ dedi. Karşılıklı açıklamaların tansiyonu düşürdüğünü savunan Star ise, ‘gerilime ayar verildiğini’ yazdı. Takvim ise, “Yüksek tansiyonun yerini, derin bir ‘Oh’ aldı” dedi.

Rusya’dan vatandaşlarına çağrı: Türkiye’deyseniz dönün

Uçak krizi sonrası vatandaşlarına “Türkiye’yi ziyaret etmeyin” çağrısı yapan Rusya, dün de Türkiye’de bulunan vatandaşlarının ülkelerine dönmesini istedi.

Rus Dışişleri’nden yapılan açıklamada “Türkiye’de terör tehdidinin varlığını koruması nedeniyle, Rus vatandaşlarına Türkiye’ye gitmemeleri yönündeki tavsiyemizi teyit ediyoruz. Özel sebeplerden dolayı şu anda Türkiye’de bulunan vatandaşlarımıza ise Rusya’ya dönmelerini tavsiye ediyoruz” ifadeleri kullanıldı.