‘Ücretsiz özel hastane’ yalanı

Dr. Ergün DEMİR - Dr. Güray KILIÇ

Hastalar birçok branşta ve yan dallarda Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) üzerinden randevu alamadıkları için kamu sağlık hizmetine ulaşamıyor. Parası olanlar veya borç para bulabilenler ise özel sağlık kuruluşlarına yönelmek zorunda kalıyor. Özel hastane ve sağlık kuruluşuna müracaat eden hastalardan kanun gereği yasal olarak her türlü tıbbi işlem için SUT bedellerinin yüzde 200’ü ücret alındığı herkesin malumu. Bunun kaldırılmasına ilişkin bir düzenleme yapılmamışken ATV isimli TV kanalı, haber bülteninde yayımlanan “SGK’dan devrim gibi karar, özel hastaneler ücretsiz oluyor, sağlık hizmetine ulaşım kolaylaşıyor” şeklindeki gerçek dışı haber ile ne amaçlıyor? Haberden sonra yüzlerce vatandaşın, ücretsiz sanarak özel hastanelere akın ettikleri ortaya çıktı. Umarız RTÜK, gerekli incelemeyi başlatır.

SAĞLIKTA ALGI YÖNETİMİ

2 Haziran 2022 tarihinde ATV haber bülteninde yayımlanan haberde, “Sosyal Güvenlik Kurumu özel hastanelerde muayene olmak isteyenler için özel bir düzenlemeye gidiyor. Yeni sistemde muayene, tahlil ve tedavinin tamamen ücretsiz olması planlanıyor” dendi. SGK’nin “özel hastane devlet hastanesi ayrımını ortadan kaldıracağı ve özel hastanelerin ücretsiz olacağı” belirtildi. ATV’yi ve a-haber’i izleyen vatandaşlar, özel hastanelerin ücretsiz olduğu haberine inanarak hastanelere akın ettiklerinde, böyle bir uygulamanın olmadığının gerçeği ile karşılaştı. Önce sosyal güvenlik sistemi ve sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için birkaç bilinen gerçeği hatırlatalım…

Sosyal güvenlik sistemi sigortalılara ve hak sahiplerine prime dayalı katkılar üzerinden güvence sağlıyor. Sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan genel sağlık sigortalısı ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler yararlandırılıyor. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSS) çerçevesinde sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan yararlanabilmek için;

•Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması

•Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması (tecil ve taksitlendirmeleri devam edenler hariç)

•BAĞ-KUR tabii olanlar sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması şart.

•SGK sağlık hizmetlerini finanse eden esas kurum. Kurum, GSS kapsamında sigortalılara ve hak sahiplerine sunulan sağlık hizmetlerini kamu-özel ayrımı yapmaksızın tüm sağlık hizmet sunucularından protokol ve sözleşmeler yoluyla satın alıyor; GSS fon gelirlerden de sağlık hizmet sunucularına sundukları hizmet karşılığı olarak ödeme yapıyor. Sözleşme yapmayan sağlık hizmeti sunucularından alınan sağlık hizmetlerinin bedelleri ise acil sağlık hizmetleri dışında SGK tarafından karşılanıyor.

•5510 sayılı Kanun’un 68. maddesinde katılım payı ve ilave ücret alınması hükmü var. Sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler tarafından; ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi, vücut dışı protez ve ortezle, ayakta tedavide sağlanan ilaçlar… Kurumca belirlenecek hastalık gruplarına göre yatarak tedavide finansmanı sağlanan sağlık hizmetlerinde SGK’ya katılım payı ödenir.

•5510 sayılı Kanun’un 73. maddesinde ilave ücret alınması uygulamasında, “Kurumla sözleşmeli, vakıf üniversiteleri ile özel sağlık kurum ve kuruluşlarınca; kurumca belirlenen her türlü tıbbi işlem için SUT bedellerinin yüzde 200 ilave ücret alınabilir” deniliyor.

YALANLAR VE GERÇEKLER

1. SGK hâlihazırda 875’i kamu, 135’i üniversite ve bin 419’u özel olmak üzere toplam 2 bin 429 sağlık hizmeti sunucusuyla yaptığı sözleşmelerle sağlık hizmeti satın alıyor.

2. Haber “SGK ile özel sağlık kuruluşları tarafından yapılan kısmi branş/sağlık hizmeti sözleşmesi’ uygulamasına ilişkin.

3. Kardiyoloji, kardiyovasküler cerrahi, tıbbi onkoloji, radyasyon onkolojisi, doku organ nakli, acil ve hiperbarik oksijen tedavisi için bin 419 özel sağlık hizmeti sunucusunun sadece 24’ü kısmi branş/sağlık hizmeti sözleşmesi olan sağlık hizmet sunucusudur. SGK, duyurusundan sonra 18 hastane tam anlaşma yapmayacaklarını açıkladılar.

4. Kısmi branş/sağlık hizmeti sözleşmesi olan sağlık hizmeti sunucusuna başvuru oranı özel sağlık hizmet sunucularına yapılan başvuruların yalnızca yüzde 1’ine tekabül ediyor.

5. SGK’nin özel sağlık hizmet sunucularına yapılan başvuruların yüzde 1’inde vatandaşların yaşadığı cepten ödeme sorununu 15 yıl sonra görmesi önemli. Ancak geri kalan yüzde 99’unun ilave ücret uygulamasında yüzde 200 ve ötesi ücret alınmasını ve kurallara uyulmamasını etkin denetleme yapmayarak görmezden gelmesi ve yasaya aykırı davranan hastaneler hakkında cezai işlem yapmaması söz konusu.

6. Vatandaşların sağlık hizmetlerine erişebilmeleri için sadece primlerini düzenli ödemeleri yeterli değil. Aynı zamanda SGK’ye katılım payı, özel sağlık kuruluşlarına ilave ücret, ilaç ve medikal şirketlere ise ilaç ve tıbbi malzeme fark ücreti ödemek zorunda.

7. 5510 sayılı Sosyal Sigorta ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 68. Maddesi’nde katılım payı alınması, 73. Maddesi’nde sağlık hizmetlerinin sağlanma yöntemi ve sağlık giderlerinin ödenmesi; kamu idaresi sağlık hizmeti sunucuları dışındaki vakıf üniversiteleri dahil sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularınca, kurumca belirlenen sağlık hizmetleri bedeline ek olarak, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerden ilave ücret alınması hükmü mevcut. İki katına kadar alınabilecek ilave ücretin tavanını belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. Bu tavan dahilinde alınabilecek ilave ücret oranları Kurumca belirlenir.

8. SGK Sağlık Uygulama Tebliğinde; Katılım payı alınması, Katılım payı alınmayacak haller, sağlık hizmetleri ve kişiler, ilave ücret alınması, ilave ücret alınmayacak kişiler, ilave ücret alınmayacak sağlık hizmetleri hükümleri vardır. İlave ücret alınmayacak sağlık hizmetleri: Acil servislerde verilen ve Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) Listesi’nde yer alan “Yeşil alan muayenesi” adı altında Kuruma fatura edilebilen sağlık hizmetleri hariç olmak üzere, acil haller nedeniyle sunulan sağlık hizmetleri, yoğun bakım hizmetleri, yanık tedavisi hizmetleri, kanser tedavisi (radyoterapi, kemoterapi, radyo izotop tedavileri), yenidoğana verilen sağlık hizmetleri, organ, doku ve kök hücre nakillerine ilişkin sağlık hizmetleri, doğumsal anomaliler için yapılan cerrahi işlemlere yönelik sağlık hizmetleri, hemodiyaliz tedavileri…

9. 5510 sayılı Kanun’un ilgili maddeleri ile SUT maddelerinde “Özel hastaneler ücretsizdir” hükmü yoktur.

10. Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin hastanelerden ücretsiz yararlanabilmeleri için 5510 sayılı Kanun 68 ve 73. maddeleri ile SGK Sağlık Uygulama Tebliği’nde değişiklik yapılması gerekmekte. Böyle bir değişiklik henüz yapılmadı. Ayrıca ilave ücret tavanını belirleyen Cumhurbaşkanı tarafından da bir karar açıklanmadı.

SONUÇ OLARAK

Yukarıda belirtiğimiz 5510 sayılı SSGSS Kanunu ve Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği’nin ilgili madde hükümlerine göre ATV’de yayımlanan "SGK’den devrim gibi karar, özel hastaneler ücretsiz oluyor" haberi gerçeği yansıtmıyor. Bu gerçekdışı ve çarpıtılmış haber vatandaşların sağlık hizmetine erişmemesi, sağlığın ticarileştirilmesi sonucu vatandaşın muayene ve tedavi olabilmesi için ödemek zorunda kaldığı katılım payı, ilave ücret, fark ücreti konusundaki tepkisinin üzerinin örtülmesi için yapılan bir algı yönetme haberidir. Oysa genel sağlık sigortası fon gelirleri, genel sağlık sigortası kapsamında sağlanan sağlık hizmetlerini karşılamak için yeterli geliyor. GSS kapsamında sunulan sağlık hizmetlerinin nitelik ve niceliğinin artırılması, kamusal sağlık yatırımları yapılması ve kapsamlı koruvyucu ve önleyici sağlık atılımları gerçekleştirilmesi için yeterli kaynak bulunuyor.