Ucuz ekmek talebi katlandı

İsmail ARI

AKP’li belediyelerin geçtiğimiz aylarda İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin (İBB) Halk Ekmek büfelerine yönelik müdahaleleri ve engellemeleri gündem olurken, Halk Ekmek büfeleri önündeki uzun kuyruklar da her geçen gün artıyor.

İBB Halk Ekmek Yönetim Kurulu Başkan Vekili Özgen Nama, Kartal Halk Ekmek Fabrikası’nda BirGün’ün sorularını yanıtladı. Kartal Halk Ekmek Fabrikası’nın ardından Ümraniye Santral Metro Durağı çıkışındaki Halk Ekmek büfesine gittik. AKP'li Ümraniye Belediyesi’nin , İBB'nin yetki alanındaki noktaya konulurken engellemeye çalıştığı büfeyi işleten Filiz Birge ve ekmek kuyruğundaki yurttaşlarla konuştuk.

“Göreve geldiğimizde İstanbul’un üçte ikisinde halk ekmek büfesi olmadığını gördük” diyen Halk Ekmek Yönetim Kurulu Başkan Vekili Nama, “Kent yoksullarının yaşadığı Sultanbeyli’de” sadece iki tane Halk Ekmek büfesi vardı ve biz bu sayıyı hızla arttırdık. Detaylı araştırınca, 25 yıldır Sultanbeyli’yi yöneten kadroların çoğunun o bölgedeki fırıncılar olduğunu gördük. Şile’de de 25 yıldır büfe yoktu ve biz götürdük. En fazla ekmek satılan büfelerimizden biri artık Şile’de” dedi.

EKMEK ÜRETİMİ İKİ KATINA ÇIKTI

Pandemiyle beraber Halk Ekmek’e talep arttı mı? İstanbul’da günlük ekmek satışları AKP döneminde ne kadardı şimdi ne kadar?

25 Haziran seçimlerinde İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu göreve geldiğinde bir durumsallık analizi yaptırdı ve bu analizin Halk Ekmek boyutuyla da biz ilgilendik. O dönemde Halk Ekmek’e dair iki, üç tane dikkat çeken tespit ettik. İstanbul’un üçte ikisinde Halk Ekmek büfesi olmadığını gördük. Yani İstanbul'un 900 küsür mahallesinin sadece 350 tanesinde Halk Ekmek büfesi vardı. Diğer 600 mahallesinde hiç Halk Ekmek büfesi yoktu ve İstanbul’un her köşesine Halk Ekmek ulaştırmak için kolları sıvadık.

Halk Ekmek’i ücretsiz alan aileler var ve bu mahallelerde 17 bin aileye her gün üçer ekmek bedava veriliyor. Eğer o ailenin oturduğu mahallede Halk Ekmek büfesi yoksa o hizmeti alamıyor. Dolayısıyla o yurttaşın mahallesine büfe gitmesi gerekiyor. Verimlilik analizi yaptırdığımız Kartal, Cebeci ve Edirnekapı Halk Ekmek Fabrikası’nda üretim iyileştirmesi yaptık. Böylelikle aynı kadrolarla ve fabrikalarla daha önce 700, 800 bin normal somun ekmek üretilirken , bugün verimliliği arttırarak ve atıl hale gelmiş kapasiteyi aktifleştirerek 1 milyon 500 bin ekmek üretebilir duruma geldik. Ekmeğe olan talep kış aylarında yükselir ama yaz aylarında da düşer ve şu anda 1 milyon 200 bin civarında günlük üretimimiz devam ediyor.

Özgen Nama - İsmail Arı

İstanbul’un hangi ilçelerinde, bölgelerinde Halk Emek’e daha fazla talep var?

İstanbul’un her tarafında Halk Ekmek’e çok fazla talep var. Örneğin Kadıköy ve Bakırköy. Hani buralara kaymak tabaka diyorlar ya orada da çok fazla talep var. Halk Ekmek sadece ucuz ekmek üretmiyor, çok nitelikli ve farklı ürünler üretiyor. Mesela galeta, bebe bisküvisi, kurabiye üretiyor. Dolayısıyla her ekmeğe, her ürüne, her bölgede de ihtiyaç duyuluyor. Tam buğday ekmeğimize buralarda çok talep var ama İstanbul’un çeperlerinde ise 1 TL’ye sattığımız somon ekmeğe talep fazla oluyor.

HİÇBİR ZAMAN BÖYLE KUYRUKLAR OLMADI

Halk Ekmek’e neden bu kadar fazla talep var? Neden büfelerin önünde kuyruklar var?

Toplumda derin bir yoksulluk yaşanıyor. Bu derin yoksulluğun fotoğrafı da Halk Ekmek büfeleri önündeki kuyruklar. Toplumda son 19 yılda ciddi bir gelir kaybı yaşandı ve yoksul sayısı arttı. Halk Ekmek 70li yıllarda halkçı Belediye Başkanı Sayın Ahmet İsvan tarafından kuruldu. O günden sonra 12 Eylül darbesi oldu, 84 Kararları, Körfez Savaşı, 28 Şubat, 2001 Krizi, 2008 krizi ve 2011 krizi oldu, her zaman Halk Ekmek’teki ekmek fiyatı ile fırınlardaki ekmek fiyatı arasında yarı yarıya bir fark oluyor. Ancak, hiçbir zaman bu kuyruk görüntüleri olmuyordu. Bu dönem derin bir yoksulluk olduğu için insanlar gidip o ekmek kuyruklarında bekliyor. Bir anne, bir baba, bir genç düşünün, kim o ekmek kuyruklarında saatlerce beklemek ister? O kuyrukları böyle okumamak, anlamak lazım. O kuyruklarda atanamamış öğretmenler, iflas eden esnaf, işini kaybetmiş yurttaş ve kent yoksulları var.

AKP’YE FAZLA OY VERİLEN YERLERE BÜFE GÖTÜRÜYORUZ

Büfelerin AKP’li belediyeler tarafından engellenmesi de çok tartışıldı. Hangi gerekçelerle engellendi? Yine engellemeler olacak mı?

Maalesef yer yer engellemelerle karşılaşıyoruz. Ortada İBB Belediye Meclisi’nde AKP’li ve MHP’li üyelerinde oy verdiği ve oybirliğiyle alınan bir karar var ama kendi oy verdikleri kararı tanımıyorlar. Çeşitli kabalıklarla karşı karşıya kaldığımız dönemler oldu. O dönemlerde Covid-19’a yakalandım ve 20-25 gün tedavi gördüm. Maalesef hatırlamak istemediğim ve geride kalmasını istediğim tablolar. Biz yine büfe koymaya devam edeceğiz ve umarım bundan sonra da halkın ekmeğine engel çıkarmazlar. Hep anlamaya çalıştık, neden engellemek istediklerini. Hukuki değil. İnsani değil. Biz Kadıköy'e büfe götürmekten çok Ümraniye’ye büfe götürüyoruz. AKP’ye daha fazla oy verilen yere hizmet götürüyoruz ve bu yüzden bu engellemeleri anlamıyoruz?

SULTANBEYLİ’DE İKİ BÜFE VARDI

Yani AKP’li ilçelerde Halk Ekmek’e talep daha mı fazla?

İstanbul’un her tarafında talep var ama 25 yıl boyun AKP’nin yönettiği bir İstanbul var. Sultanbeyli 94’lü yıllarda kuruldu ve biz gelene kadar sadece iki tane büfe vardı. Buna karşın Kadıköy’de 17 tane büfe vardı. Kadıköy’de 17 tane büfe varken kent yoksullarının çok fazla yaşadığı Sultanbeyli’de büfe sayısının ikide kalmasını anlamaya çalışıyoruz. Bizim şimdi orada 9-10 büfemiz oldu ve 20’ye çıkarmamız gerekiyor. Hiçbir ilçe arasında ayrımcılık yapmıyoruz ve tüm ilçelere eşit davranıyoruz.

25 YIL BOYUNCA BÜFE YERLEŞTİRİLMEMİŞ

Peki ya diğer ilçelerde durum nasıldı?

Sultanbeyli’de detaylı araştırınca, 25 yıl boyunca Sultanbeyli’yi yöneten kadroların çoğunun o bölgedeki fırıncılar olduğunu gördük. Ayrıca, örneğin Şile’de 25 yıldır büfe yoktu. Koca bir ilçede hiç büfe yoktu. Şile’ye biz büfe götürdük ve şu an da en fazla ekmek satan büfelerimizden biri Şile’de. Hiç büfe olmayan ilçeler vardı. Halkın Ekmek’i büyütmeye ve yurttaşlara ekmeği en uygun fiyata ulaştırmaya devam edeceğiz. Bu kentte Halk Ekmek herkesin sofrasında olacak, vatandaşın ekmeğe erişimde bir sorun olmayacak. Biz bunu için çalışmaya devam ediyoruz.

Üretim kapasitesini arttıracak mısınız?

Şu anda Hadımköy’de dördüncü fabrikamızı yapıyoruz ve yıl sonu itibariyle bitecek, önümüzdeki yılın ilk çeyreğinde üretime başlayacak. Dünyanın en teknolojik fabrikasını kuruyoruz. Orada daha çok ambalajlı ekmek üreteceğiz. Somun ekmek olarak da 600 bin ekmek üretim kapasitesi olacak.

14 BİN AİLEYE ÜCRETSİZ BEBE BİSKÜVİSİ

Halk Ekmek’in geçmiş yıllardaki harcamaları çok tartışılmıştı…

Artık Halk Ekmek hiç kimseye, hiç bir yere sponsor olmuyor. Bizim dönemimizde Halk Ekmek hiçbir yere sponsor olmamıştır. Bir kuruş sponsorluk ve reklam harcaması yapılmadı. Yoksula Halka Ekmeği ucuza veriyoruz ve ekmeği ucuza vermemize rağmen bir kuruş zarar etmiyoruz. Bu kurumlar yıllarca böyle yönetilebilirdi. Ayrıca 14 bin aile de haftada iki gün ürettiğimiz bebe bisküvisini ücretsiz alıyor. Bu da bizim dönemimizle başladı ve daha da yaygınlaştıracağız, dayanışmayı…

***

BİR BÜFEDE BİN 500 EKMEK SATILIYOR

Kartal Halk Ekmek Fabrikası’ndan sonra AKP'li Ümraniye Belediyesi’nin İBB'nin yetki alanındaki noktaya konulurken engellemeye çalıştığı Halk Ekmek büfesine gittik. Büfeyi işleten Filiz Birge günde yaklaşık bin 500 ekmek sattığını belirterek, “Daha önce çok zor şartlarda evlere temizliğe giderek geçimimi sağlamaya çalışıyordum. Bana bu fırsat tanındığı için çok mutluyum ve hiç beklemediğim bir anda oldu. Halkın desteği bana ve Halk Ekmek’e çok fazla. Burası çok yoğun ve bu büfede günde ortalama bin 300 ile bin 500 arasında ekmek satıyorum. Her gün halk soruyor, ‘o engellemeden sonra rahatsız eden var mı?’ diyorlar. Halk ekmeğine sahip çıkıyor. Açtığımdan beri sadece bir defa yemek yiyebildim burada çünkü öğleden sonra çok yoğun oluyor. Fiyatlar konusunda da şikayet eden yok. Destek olmak için gelen ekmek alan da çok. Engellemelerden sonra yurttaşlar destek olmak için geliyor” diye konuştu.

***

YARI FİYATINA EKMEK ALIYORUZ

Ekmek kuyruğundaki yurttaşlar ise Halk Ekmek büfelerinin engellenmesine karşı çıkıyor. Mikrofon uzattığımız yurttaşlar ucuz ekmeğe ihtiyaç duyduklarını ifade ediyor.

Ayhan Tabak isimli bir yurttaş, “Halk Ekmek’e çok ihtiyaç vardı ve engellenmesi doğru değildi” derken Galip Güneş isimli bir yurttaş ise şunları söyledi: “Bu büfenin kurulmasına yönelik engellemelere her partiden vatandaşlar karşı çıktı. İnsanlar 2 TL’ye ekmek alacağına burada 1 TL’ye alıyor ama bunu bile insanlara çok görüyorlar. Böyle bir düzen var. Bu büfe kurulmadan önce fırından 2 TL’ye ekmek alıyorduk.”

HALKIN GELİRİ AZALDI

Kamil Kurt isimli yurttaş da Halk Ekmek benzeri uygulamaların tüm kentlerde yayılması gerektiğini belirterek şu ifadeleri kullandı: “Halk Ekmek büfelerine yönelik engellemeler tamamen usule aykırı. Belediye hizmeti halkın refah seviyesini yükseltmekle alakalı bir durum. Yerel yönetimlerdeki yetkililerin görevi vatandaşların hizmet beklentilerini karşılamaktır. Bu büfelerin yaygınlaşması çok olumlu bir durum. Hatta İstanbul’da olduğu gibi tüm Türkiye’de yapılması gereken bir şey. Kooperatifler yaygınlaştırılarak belediyeler eliyle halka ulaştırılmalı. Halkın gelirleri azaldı. Hükümetin bu konuda çaba sarf eden yerel yönetimlere müdahale etmemesi lazım.”

SAĞLIKLI VE UCUZ EKMEK

Sevgi Çeytel de büfe önündeki ekmek kuyruğuna dikkat çekerek, “Burada kuyruklar oluşuyor. İhtiyaç olmasa insanlar burada beklemez herhalde. Hem sağlıklı ve temiz ekmek yiyoruz. Fiyat olarak çok avantajlı ve geçim sıkıntısı olan insanlar da ekmeğe ulaşabiliyor. Hem çeşitli, hem de sağlıklı ekmeğe kolay ulaşabiliyoruz” dedi.