Üniversiteli işsizlikte bunlar ‘iyi’ günlerimiz

OZAN GÜNDOĞDU

TÜrkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre Türkiye’de 1,5 milyon genç işsiz var. Ancak genç işsizlik tanımında yaş aralığının 15 ila 24 olması ülke gençliğinin gerçeğini gizliyor. Zira özellikle her ile bir üniversite projesiyle son yıllarda hızla artan üniversite sayısı 15-24 yaş arasındaki gençleri işgücünün dışında bırakıyor. Böylece genç işsizlik sayı olarak rekor kırsa dahi gerçekler rekordan çok daha fazlası.

Ülkede ağustos ayı itibariyle istihdam edilen 28 milyon 529 bin yurttaş bulunuyor. İstihdamın yaklaşık yüzde 25’i üniversite mezunlarından oluşuyor. Bir başka deyişle ülke ekonomisi 7 milyon 126 bin üniversite mezunu kişi istihdam edebiliyor. Ancak ülkedeki üniversiteli işgücünü bekleyen tehdit de bu sayıda gizli. Çünkü 2018/2019 eğitim yılında üniversite mezunu çalışandan daha fazla sayıda üniversite öğrencisi bulunuyor. Yaklaşık sayılarla 7,1 milyon ünversiteli çalışana karşılık bir kaç yıl içinde mezun olacak 7,7 milyon üniversiteli var. Dolayısıyla üniversitede eğitim gördüğü için işgücüne katılmayan gençler mezun olunca işsizlik ordusu büyüdükçe büyüyor. Ülkenin en yakıcı sorunlarından biri üniversiteli işsizliğine mercek tuttuk.

HER İLE ÜNİVERSİTE PROJESİ İFLAS ETTİ

Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) verilerine göre 2018’de 454 bin 995 lisans bölümü öğrencisi mezun oldu. Bu sayıya önlisans, yüksek lisans ve doktora mezunları da eklenince üniversiteden mezun olan sayısı 845 bin 859’a çıkıyor. Mezun olunan dönemin genellikle haziran, temmuz ayları olduğu düşünülürse durumun dramatikliği daha net anlaşılıyor. Çünkü TÜİK’in verilerine göre üniversiteli işsiz sayısı son 5 yıldır haziran ve temmuz aylarında artıyor. (İlgili veriler tablodaki gibi)

Başka bir ifadeyle 2013’te üniversiteye kayıt yaptıran 581 bin lisans öğrencisinin yaklaşık 450 bini 2018’de mezun oldu. Fakat ülke ekonomisi bu büyüklükte bir işgücü artışını organize edebilecek şekilde planlanmadı. 2014’te lisans bölümlerine yeni kayıt yaptıran öğrenci sayısı 707 bine fırladı. Bu öğrenciler henüz mezun olmadığı için işgücüne dahil değil. 2015’te yeni kayıt yaptıran sayısı 789 bine çıktı. Son 3 yıldır yeni kayıt yaptıran sayısı 650 binin altına hiç inmedi. Üstelik bu sayı sadece lisans öğrencilerinden oluşuyor. Sayıya önlisans, yüksek lisans ve doktora bölümleri dahil değil. Bunlar da eklendiğinde 2018/2019 sezonunda üniversiteye kayıt yaptıran toplam öğrenci sayısı 1 milyon 492 bini yakalıyor. 2015’ten sonra üniversiteye girenler henüz mezun olmuş değiller. Üniversitelerde açık öğretim hariç sadece örgün eğitim gören lisans bölümü öğrencisi yaklaşık 2 milyon gencin önemli kısmı izleyen dönemlerde işsizlik ordusuna katılacak.

MEZUN SAYISI İSTİHDAMDAN 2 KAT HIZLI ARTIYOR

Özellikle ekonomik büyümenin yavaşlamasıyla beraber çığ gibi büyüyen üniversiteli işsizliği kontrolden çıkıyor. Son 5 yılda ortalama 797 bin kişi, 2018’de ise 845 bin kişi üniversiteden mezun oldu. Ancak bu sayıya karşılık istihdamdaki üniversite mezunu sayısı geçen yıl 6,8 milyonken bu yıl 7,1 milyona yükselebildi.

GENÇ İŞSİZLİK TANIMI GERÇEĞİ GİZLİYOR

TÜİK’e göre genç işsiz sayısı ağustos ayı itibariyle 1,5 milyonu geçmiş durumda. Ancak TÜİK işsizi iş arayıp bulamayan olarak tanımladığı için üniversite öğrencileri hesaba dahil edilmiyor. Öte yandan genç işsizlik tanımı ise 15 ile 24 yaş arası olarak belirleniyor. Fakat lisans bölümlerinde örgün eğitim gören toplam 1 milyon 940 bin üniversitelinin yüzde 17’si 25 ve daha yüksek yaştakilerden oluşuyor.

İŞSİZLİK ÖNCESİ SON DURAK YÜKSEK LİSANS

Üniversitede okuyan öğrenciler de umutsuz tablonun farkında. Lisans bölümünden mezun olduktan sonra iş bulma ümidi olmayan gençler işsizlik öncesi son durak olarak yüksek lisansı görüyor. Son 5 yılda yüksek lisansa kayıt yaptıranların sayısı her geçen yıl giderek artıyor. Yıllara göre yüksek lisansa yeni kayıt yaptıran öğrenci sayıları şu şekilde;

2014/2015: 85 bin 425 yeni kayıt

2015/2016: 113 bin 759 yeni kayıt

2016/2017: 115 bin 423 yeni kayıt

2017/2018: 131 bin 228 yeni kayıt

2018/2019: 119 bin 956 yeni kayıt

HAZİRANDA MEZUN OLAN İŞSİZLER ORDUSUNA KATILIYOR

Gençler haziran, temmuz aylarında üniversiteden mezun olunca iş aramaya koyuluyorlar. Ancak bu süreçte bir çoğu işsiz kalıyor. Bir çoğu ise iş aramaktan ümidini kesiyor ve işsiz sayısı düşüyor. Haziran ve temmuz aylarındaki üniversite mezunu işsiz sayıları şöyle gelişiyor;

Üniversite mezunu işsiz sayısı

YIL Mayıs Hazİran Temmuz
2014 484 bin 550 bin 657 bin
2015 619 bin 648 bin 720 bin
2016 688 bin 785 bin 925 bin
2017 839 bin 928 bin 1 milyon 35 bin
2018 817 bin 907 bin 1 milyon 30 bin
2019 1 milyon 7 bin 1 milyon 57 bin 1 milyon 178 bin

MEZUN OLAN NE YAPIYOR?

Umudunu keserek işgücüne katılmıyor

Ağustos ayı itibariyle 613 bin kişi TÜİK anketine “iş aramaktan ümidimi kestim” cevabını verdi

Ev işleriyle meşgul olmaya başlıyor

2018 ağustos ayından bu yılın ağustos ayına dek ev işleriyle meşgul olduğunu söyleyerek iş gücüne katılmayanların sayısı 468 bin kişi arttı. Bugün çoğu kadın 11 milyon 417 bin kişi ev işleriyle meşgul olduğu gerekçesiyle işgücünün dışında.

Yüksek lisansa kayıt oluyor

2013/2014 eğitim döneminde 265 bin 895 olan yüksek lisans yapan öğrenci sayısı 2018/2019 eğitim döneminde 394 bin 174’e çıktı. Yeni kayıt yaptıran öğrenci sayısı her yıl artıyor.