Uzmanlardan enflasyon yorumu: Faiz indirimine alan açıldı; asıl zamlar bu ay

Merve ATICI

Türkiye İstatistik Kurumu, (TÜİK) ekim ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. TÜİK rakamlarına göre, ekim ayında enflasyon yüzde 2,29 arttı, yıllık bazda ise 19.89 oldu. TÜİK yurt içi üretici fiyat endeksinin de (Yİ-ÜFE) aylık yüzde 5,24, yıllık ise yüzde 46,31 olduğunu duyurdu.

Pahalılığın her geçen gün yurttaşı daha fazla zorladığı, her gün yeni zam kararları alınan bu dönemde, açıklanan rakamların ‘gerçekliği’ ise tartışma konusu oldu.

Enflasyonun gıda fiyatları, sigara ve yakıt fiyatlarına gelen zam ve TL'deki devam eden değer kaybının etkisiyle ekimde yıllık bazda yüzde 20’nin üzerinde açıklanması bekleniyordu.

Konuyu BirGün’e değerlendiren uzmanlar, açıklanan rakamların çok üzerinde bir enflasyondan söz ederken, söz konusu rakamın Merkez Bankası'nın para politikası belirlemede uyguladığı yönteme 'alan açmak' olduğuna dikkat çekti.

EKONOMİST GÜRSES: ESAS ZAM KASIM AYINDA

Yıllık enflasyonun yüzde 23-24 seviyesinde olduğunun düşündüğünü söyleyen Ekonomist Uğur Gürses, Merkez Bankası’nın çekirdek enflasyona bakarak para politikası belirlemeye ve faiz indirimi uygulamaya yönelik tavrının kendini göstermeyi sürdürdüğünü söyledi.

Yıllık enflasyon rakamı belirlenirken bazı artışların hesaba katılmadığına dikkati çeken Gürses, ulaştırma hizmetlerinden örnek verdi. Şehirlerarası otobüs fiyatlarının ve araç kiralama ücretlerinin yüzde 3,5 oranında düştüğünü kaydeden Gürses, motorin fiyatının yüzde 6.6 arttığı bir ayda bu indirimin mümkün olmadığını ve esas zammın kasım ayında yansımasını beklediğini kaydetti.

Ülkede enflasyonun yüzde 20-30 arasında olmasına rağmen, para politikasının çekirdek enflasyon baz alınarak belirlenmesinin döviz kurunda artmaya yol açtığına dikkati çeken Gürses, “Zamlar artıyor böyle olunca enflasyon artıyor. Bu durumda en büyük hasarı düşük gelirli alıyor” dedi.

Ekonomist Uğur Gürses

'KAYBEDEN YİNE ASGARİ ÜCRETLİ'

Ülkede yoksul tanımına giren 16-17 milyon insan olduğunu hatırlatan Gürses, çalışan nüfusun büyük bölümünün de asgari ücret aldığını ifade etti. Bu sene asgari ücrete enflasyon üzerinde bir zam yapılmasını beklediğini aktaran Gürses, gelir dağılımı düzeltilmeden ve enflasyon düşürülmeden yapılan her durumun ‘etkisiz’ kalacağını söyledi.

Gürses, şunları söyledi:

"Muhtemelen asgari ücrete zam bu sene enflasyon üzerinde uygulanacak ama işveren bunu fiyatlara yansıtacak. Yani kaybeden yine asgari ücretliler. Yapılması gereken enflasyonun düşürülmesi. Asgari ücretin örneğin yüzde 30 artırılması çalışanın lehine gibi görülse de gelir dağılımı düzeltilemeden, enflasyon düşürülmeden yapılan her durum etkisiz kalacak. Vatandaş enflasyon döngüsünün içine sokulacak."

DOÇ. DR. ​ÇİFTER: MERKEZ BANKASI'NIN FAİZ İNDİRİMİ İÇİN ALAN AÇILDI

Altınbaş Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Atilla Çifter’e göre, açıklanan rakam Merkez Bankası’nın faiz indirme politikasına alan açmış oldu. Merkez Bankası’nın faiz indirimi uygulayarak ‘tüm problemlerin çözüleceğine’ ilişkin bir inancın olduğunu kaydeden Çifter, “Faiz indirimi için alan oluşturuldu. Merkez şu an 50 baz puan kadar indirim oluştuğunu düşünebilir çünkü faizi indirerek tüm sorunları çözeceğine inanıyor” dedi.

Geçtiğimiz ay açıklanan (1 Ekim) İstanbul Ticaret Odası (İTO) İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi verilerini de hatırlatan Çifter, İstanbul'da, eylül ayında bir önceki aya kıyasla perakende fiyatlarda yüzde 2,22, toptan fiyatlarda ise yüzde 2,90'lık artış kaydedildiğini, rakamların TÜİK’in açıklayacağı yıllık enflasyon ile de paralellik göstermesinin beklendiğini kaydetti. Beklenen enflasyon rakamının yüzde 20'nin üzerinde olduğunu söyleyen Çifter, döviz kurlarına dikkat çekti: "Enflasyon beklenen kadar artmadıysa döviz kurunun düşmesi gerekir ancak düşmedi. Piyasa, TÜİK’in rakamlarının çok üzerinde tepki veriyor. Gelecek aylara bakılması gerekiyor."

Doç. Dr. Atilla Çifter

'ENFLASYONUN KONTOL ALTINDA TUTULMA ŞANSI YOK'

TÜİK’in tüketici fiyat endeksini (TÜFE) yüzde 20’nin altında göstermesine karşın piyasaların üzerindeki baskının devam ettiğine dikkati çeken Çifter, “TÜİK’e göre yansıma hala tam gerçekleşmedi ancak yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) fiyatını baz alınca zamların fiyatlara daha fazla yansıyacağını söyledi. Üretici maliyetleri üzerindeki çift yönlü baskıdan söz eden Çifter, şöyle konuştu:

"Döviz kuru düşmediği için üretici üzerinde iki yönlü baskı var. İthal edilen ürünler ve üretici maliyeti doğrudan doğruya etkilenecek döviz kuru artmaya devam ederse enflasyonun kontol altında tutulma şansı yok."