Vade kısa, faiz yüksek

BirGün ANKARA 

Dünya Bankası'nın yeni raporuna göre, gelişmekte olan ülkeler 2023 yılında dış borç yükümlülüklerini yerine getirmek için 1,4 milyon dolarlık rekor düzeyde harcama yaptı.

Raporun öne çıkardığı temel bulgulara göre 2023 yılında düşük ve orta gelirli ülkelerin Çin harici toplam borç faiz maliyetleri 971,1 milyar dolarla tarihi zirvesini gördü.

Bir önceki yıla kıyasla yüzde 20’lik artışın sebebi, borçların rekor seviyeye yükselmesi, faizlerin son 20 yılın en yüksek oranına çıkması ve tüm bunlarla bağlantılı şekilde yerel para birimlerinin dolar karşısındaki değer kaybı olarak belirtildi.

Raporun Türkiye ile ilgili bölümünde ise dış borçların 2010 yılından 2023 yılına kadarki 13 yılda 316 milyar dolardan 499 milyar dolara çıktığı ifade edildi. Bu miktar, Türkiye’nin GSYİH’sinin yüzde 46’sına denk geliyor. 2019 yılından itibaren toplam borç miktarı her yıl 10-20 milyar dolar aralığında seyrederken 2022 ila 2023 yılları arasında toplam dış borçta 40 milyar dolarlık artış dikkat çekti.

Bu artışta raporda ifade edilen faiz artışı gibi etkenlerin yanı sıra, uluslararası finans kuruluşlarına giderek daha fazla borçlanma eğiliminin de etkili olduğu belirtildi:

• Borçlanma içerisinde uluslararası finans kuruluşlarının payı yalnızca yüzde 17.

• Türkiye’nin Dünya Bankası’na borcu 12 milyar dolar, bu da toplam borcun yüzde 8’i.

• Avrupa Yatırım Bankası’ndan alınan borç ise toplam borcun yüzde 5’i.

Özellikle pandemi sonrası 2022 yılından itibaren Türkiye Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası gibi kurumlardan daha fazla borç aldı. Türkiye’nin ülkelere olan dış borçları ise toplam borçlarının yüzde 3’ünü oluşturuyor. Bunların başında da Fransa, Birleşik Arap Emirlikleri ve Japonya geliyor. Ancak Türkiye’nin dış borçlarının büyük kısmı özel borçlardan oluşuyor. Toplam borcun yüzde 79’u, yabancı yatırımlara yönelik borçlar. Bunun da büyük çoğunluğunu tahvil sahipleri oluşturuyor. Bu da dış borç konusunda yeni bir sorun yaratıyor. Türkiye’nin uzun vadeli dış borç stoku ise 318 milyar dolar olarak hesaplanıyor.  Ancak yabancı yatırımlara ödenmesi gereken borç 117 milyar doların üzerine çıktı. Amerikan finans sisteminin faizleri artırmasının bir başka yansıması da Türkiye’nin uzun vadeli faiz ödemelerinin 2019’dan 2022’ye kadar aynı seyrederken, 2023 yılında 4 milyar dolar artarak 15 milyar doları bulması oldu.