Vanalar sonuna kadar açılıyor

Havva Gümüşkaya

Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyon yüzde 20’ye yaklaşmışken 200 baz puanlık faiz indiriminin etkisi devam ediyor. Faiz indirimi ile geçen hafta 9,66’ya kadar çıkan dolar/TL kuru yeni haftanın ilk gününde 9,85’i aşarak yeni bir rekor kırdı. Avro/TL kuru da 11,46’yı aştı.

Erdoğan’ın ekonomi çevreleri tarafından kabul görmeyen “Faiz sebep enflasyon sonuçtur” inadı nedeniyle son iki PPK toplantısında faizler toplamda 300 puan indirilmiş oldu. Kendi iktidarını ve güç odaklarını beslemeye çalışan hükümet, faiz indirimleriyle kaynak arayışına devam ediyor. Uzmanlar enflasyonun ve yüksek döviz kurunun bilinçli bir tercih olduğu görüşündeyken ekonomik gerçekliklerle açıklanamayan kararların seçim hazırlığı olduğu da vurgulanıyor.

KONUT KREDİLERİNDE FAİZLER DÜŞTÜ

Faizlerin yüzde 18’den yüzde 16’ya düşürülmesinin ardından Ziraat Bankası, Halkbank ve Vakıfbank, kredi faiz oranlarında 200 baz puana kadar değişen oranlarda indirime gitti. Üç kamu bankasından yapılan ortak açıklamada, “22 Ekim itibarıyla kurumsal kredi faiz oranlarında ürün ve vade yapısına göre 200 baz puana kadar indirim yapılmıştır” denildi.

Kamu bankaları ihtiyaç ve taşıt kredi faizlerine dokunmazken konut kredileri faiz oranlarında ise 26 Ekim 2021 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 1 milyon TL altı tutarlarda yüzde 1,29, 1 milyon TL üzerindeki tutarlarda ise yüzde 1,34 faiz oranları uygulanmaya başlamaya karar verdi.
Kamuda 1 milyon altı 120 ay vadeli konut kredi faizi yüzde 1,37-1,38 seviyelerindeydi. Kamu bankalarının ardından bazı özel bankalar da faiz indirimine gitti. Başta tüketici kesimi olmak üzere piyasanın biraz daha düşük faizlerle kredi kullanıp bununla harcama yaparak ülke ekonomisinin canlanması bekleniyor. Geçim sıkıntısı çeken geniş halk kesimlerine borçlandırma imkânı tanıyarak biraz nefes almaları amaçlanıyor. Hükümetin gelir yaratmadan kredi genişlemeleriyle uyguladığı politikalar ise seçim hazırlığı olarak yorumlandı.

Faiz indirimi en çok isteyen kesimin başında müteahhitler geliyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) verilerine göre inşaat sektörünün kredi borcu ağustos itibarıyla 341,9 milyar lira. Takibe düşen kredi borcu ise 29,3 milyar lira civarında.

Salgının başında açıklanan ekonomik kalkınma paketlerinde yine kamu bankaları öncülüğünde konut kredilerinde indirime gidilmiş ucuz kredi pompalarıyla konut satışları rekor kırmıştı. Ancak faizlerin yükselmesiyle özellikle sıfır konutların satışları azaldı. Müteahhitlerin elinde yaklaşık 1,5 milyon sıfır konutun olduğu tahmin ediliyor. Ancak konut satışları ocak- eylül döneminde geçen yıla göre yüzde 18,3 azalarak 949 bin 138’de kaldı. Konut fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 35’i yeni konutlarda ise yüzde 40 civarında.

***

İhtiyaç kredilerinde indirim yok

Yukarıdan gelen bir talimatla yapıldığı çok net bir şekilde anlaşılıyor. Finansman maliyetleri bir miktar azalacak ama döviz kuru 10 liraya doğru gidiyor. Birkaç güne 10 lirayı da aşacağını düşünüyorum. Piyasalardaki bu çalkantı çok daha yüksek maliyetlere neden olacak. Bu faiz indirimlerinin şirketlere bir yarar sağlayacağını düşünmüyorum. Esas amaç zaten ticari kredilerde en yüksek paya sahip inşaat sektörünü kurtarmak.

Prof. Dr. Şenol Babuşçu - Başkent Üni. -
Eski Ziraat Bankası G. Müdür Yard.

İnşaat sektöründeki batık oranları yüzde 10’un üzerindeydi. Müteahhitleri desteklemek amaçlı olarak konut sektörünü canlandırmak istiyorlar, bu çok açık. Müteahhitlerin elindeki konutların erimesi için çaba sarf ediliyor. Bu yönde atılan adımlar müteahhitleri kurtaracak ama birçok kesimi zora sokacak. Bireysel kredileri frenlemek için çeşitli yasal düzenlemeler yapılırken, konut kredisi faizlerini indirmek ne anlama geliyor? Ticari kredilerde indirim var, konut kredilerinde indirim var. Ancak düşük gelirlerin yararlandığı ihtiyaç kredilerinde indirim yok. Bu çok ilginç ve enteresan bir durum.