Varlık Fonu’nda borç krizi kapıya dayandı

AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın başında bulunduğu Türkiye Varlık Fonu, borç krizine sürükleniyor. Denetim raporları Varlık Fonu’nun borçlanma fonuna dönüştüğünü ortaya koyarken bazı kritik alanların bilgi eksikliğinden kaynaklı raporlanamadığı belirtildi.

Türkiye Varlık Fonu’nun (TVF) 2023 bağımsız denetim raporu, TVF’nin toplam yükümlülüklerinin 2023 yılı itibarıyla 7,88 trilyon TL’ye yükseldiğini ortaya koydu. Bir önceki yıl bu rakam 4,69 trilyon TL seviyesindeydi. Özellikle kısa vadeli borçlar, yüzde 71 artışla 6,6 trilyon TL’ye ulaştı. Bu artışın büyük bir kısmı, finans sektörü faaliyetlerinden kaynaklanan borçlardan meydana geldi.

Uzun vadeli borçlar ise yüzde 51 artarak 1,25 trilyon TL seviyesine ulaştı. Enerji sektöründe faaliyet gösteren BOTAŞ gibi iştiraklerin artan finansman ihtiyacı, bu borç artışında belirleyici oldu. Ayrıca Vakıfbank ve Halkbank gibi büyük bankalara 2023 yılında toplamda 62 milyar TL sermaye desteği sağlandığı belirtildi. Bu destekler, Hazine’nin ihraç ettiği borç senetleriyle finanse edildi. TVF tarafından bankalara yapılan sermaye desteği sonrasında ortaklık paylarındaki değişimle ilgili detaylara yer verildi. TVF’nin Halkbank’taki payı 2023 yılında önemli bir artış gösterdi. 2022’de yüzde 87,7 olan TVF’nin payı, 2023’te yüzde 91,49’a yükseldi. Vakıfbank’ta da benzer şekilde sermaye artırımı yapılarak TVF’nin payı yüzde 74,79 seviyesine çıkarıldı. Bu da 2022’de yüzde 64.85 olan paydan önemli bir artış gösteriyor.

Denetim raporunda, 31 şirket, 46 gayrimenkul ve 2 oyun lisansını bünyesinde tutan TVF’nin bazı kritik alanlarda şeffaflık eksiği olduğu vurgulandı. Buna göre, Fon içerisinde yer alan önemli kuruluşlar, denetçilerden belge gizledi ve açık bulgulara erişilmesini engelledi. TVF’nin iştirakleriyle gerçekleştirdiği işlemler hakkında detaylı bilgi verilmemesi, Halkbank, Vakıfbank ve BOTAŞ gibi büyük iştiraklerin finansal ilişkileri tam olarak raporlanamaması, TVF’ye ait varlıkların, özellikle altyapı yatırımları ve taşınmazların değerlemesine ilişkin verilerin sınırlı olması, TVF Maden Alt Fonu ve TVF Lisans ve İmtiyaz Alt Fonu gibi alt fonların faaliyetlerinin yeterince detaylandırılmaması denetim raporunda verilen sınırlı olumlu görüşün temel nedenleri olarak sıralandı.

BOTAŞ’ın 7 milyar 789 milyon TL tutarındaki uzun vadeli alacaklarını incelemek isteyen denetçiler, gizlilik gerekçesiyle denetim yapamadı. Denetim sırasında BOTAŞ’ın stok alım fiyatlarına dair yeterli bilgi sağlanamadığına ve bu nedenle denetim ekibinin maliyet doğrulaması yapma konusunda sıkıntı yaşadığına işaret edilerek şu tespite yer verildi:

“BOTAŞ’ın 31 Aralık 2023 itibarıyla satışların maliyeti ve stokları konsolide finansal tablolarda sırasıyla 428.845 milyon TL ve 52.350 milyon TL tutarındadır. 31 Aralık 2023 tarihinde sona eren yıla ait stok alım fiyatlarının gizlilik unsuru taşıması sebebiyle stok birim maliyetlerine ilişkin yeterli ve uygun denetim kanıtı elde edilememiş olup, birim maliyetlerinin denetimine ilişkin olarak alternatif prosedürlerle de tatmin edici bir kanaate ulaşılamamıştır.”