Kimya Mühendisleri Odası Ege Şube Başkanı Fatma Mehlika Koç, içki tüketimini azaltmak için vergileri artırmanın bir çözüm olmadığını söyledi. Koç, vergileri arttırmanın, halkı kaçak ve sahte rakı tüketmeye ittiğini kaydetti.

'Vergileri arttırmak, halkı kaçak ve sahte rakı tüketmeye itiyor'

BİRGÜN EGE

Türkiye’de alkol siyasi bir simgeye dönüştürüldü. İçki zamları nedeniyle pek çok insan evde rakı yapar oldu. Peki, bu ne kadar sağlıklı?

Tarımsal kökenli etil alkol üzerine anason yağı, şeker ve su ilave edilerek yapılan içkiye rakı demek mümkün değildir. Bu içki, anason aromalı alkollü bir içkidir. Tadı, içenin zevkine kalmıştır. Burada en önemlisi kullanılan tarımsal kökenli etil alkolün kaynağını iyi bilmek gereklidir. Elde edilen bu ürünün sağlık üzerindeki kronik etkileri henüz bilinmemektedir. İyi bir rakı yapabilmek için sıkı kontrol ve iyi bir kimya bilgisi gereklidir. Damıtma işlemi için distilasyon kolonu gereklidir. Evlerde düdüklü tencere, damacana vb. aletler ile damıtma yapılmaya çalışıyor ki bu hiç doğru değildir. Damıtma esnasında, metil alkol geçişi olabilir. Rakının içindeki metil alkol miktarı izin verilen sınırın üzerinde olduğunda görme bozuklukları gibi şikâyetlere neden olur.

‘RAKI ÜRETİMİ UZMAN KONTROLÜNDE YAPILMALIDIR’

Ev koşullarında rakı yapmak ne gibi riskler taşıyor? Elde edilen şey gerçekten rakı mı?

Öncelikle rakı nedir sorusuna cevap vermek gerekmektedir. Rakı Türk Gıda Kodeksi Distile Alkollü İçkiler Tebliği’ne göre; Yalnızca suma veya tarımsal kökenli etil alkol ile karıştırılmış sumanın, 5 bin litre veya daha küçük hacimli geleneksel bakır imbiklerde, anason tohumu (Pimpinella anisum) ile ikinci kez distile edilmesiyle sadece Türkiye’de üretilen distile alkollü içkidir. Evlerde yapılan rakı, çoğunlukla “Tarımsal kökenli etil alkol” üzerine su, anason, şeker ilave edilerek rakı yapıldığı zannedilmektedir. Bu tam tabiriyle hazır çorbadan farksızdır.

Tarımsal kökenli etil alkol üzerine anason yağı koyduğunuzda elde edilen karışıma su eklendiğinde beyazlar. Fakat bu içeceğe rakı diyemeyiz. Tarımsal kökenli etil alkol, buğday, arpa, mısır, şeker kamışından elde ediliyor. Klasik rakı, meyve şekerinden damıtılarak elde edilen etil alkol ile yapılır. Rakı üretimi bir kimyasal prosestir ve mutlaka kimya mühendisleri kontrolünde, endüstriyel şartlarda, resmi otoritelerden izin alınarak yapılmalıdır.

Bunlar sahte içki olarak nitelendiriliyor mu?

Evde yapılan rakıları sahte rakı olarak değil de, kaçak üretim olarak nitelendirebiliriz. Sahte rakı dediğinizde; piyasada bulunan bir markayı ambalajı ile taklit edip, haksız kazanç sağlamaktır. Yani şişesi, kapağı, etiketi ve büyük oranda tadının taklidi yapılmaktadır. Yılların rakı içicileri bile farkı anlayamayabilir. Ayrıca, rakının ana hammaddesi etil alkol yerine daha ucuz olan metil alkol kullanılabilir ki bu da oldukça tehlikelidir. Türkiye’de distile alkolle izinsiz, ruhsatsız içki yapımı yasaktır. Evlerde kendi ürettiğiniz ürünü kullanarak 350 litreye kadar şarap yapabilirsiniz fakat distile alkollü içkileri ilgili kurumlardan izin almadan asla üretemezsiniz. Bu mevzuat rakının yanı sıra votka, konyak gibi içkileri de kapsamaktadır. Evinizde üzümden veya başka bir şekerli meyveden damıtma yaparak elde edilen alkol ile rakı yapılabilir ama bu da kaçak üretime girer.

Sahte rakı da damıtma yapılarak değil de, piyasada satılan “Tarımsal kökenli etil alkol” üzerine anason, biraz şeker ekleyerek yukarıda bahsettiğim gibi bir marka taklit edilmektedir.

‘EVDE YAPILAN ALKOL KRONİK ETKİLENMEYE NEDEN OLUYOR’

Sık sık rakıdan kaynaklı ölümler yaşanıyor ve ölen yurttaşların ölüm nedenleri metil alkolden kaynaklı olduğu yazılıyor. Metil alkolün ne gibi etkileri var? Etil alkolden farkı nedir?

Etil alkol içki yapımında kullanılabilir fakat metil alkol toksik özelliğinden dolayı içki yapımında kullanılamaz. Etil alkolün kaynama sıcaklığı 78 derece, metil alkolün ise 64,7 derecedir. Damıtma sırasında bu sıcaklıklara çok dikkat edilmelidir. Metil alkol içildiğinde vücutta formik asit ve formaldehite dönüşür, dolayısıyla formik asit ve formaldehit kaynaklı bir zehirlenme yaşanabilir. Belirlenen miktarlardan fazla alındığında ölüm, görme kaybı olabilir.

Evde içki üretenlere neler söylemek istersiniz?

Yukarıda bahsettiğim gibi evlerde iki yolla rakı üretimi yapılmakta. En kolayı tarımsal kökenli etil alkol ile yapılanı. Satın alınan alkolün kaynağı bilinmelidir. Alkol üzerindeki etiket anlayarak dikkatlice okunmalıdır. İlla ki, bu yöntem ile rakı üreteceğim deniliyorsa doğal anason yağı kullanılmalıdır. Yine de bu yöntemle elde edilen ürünü aşırı kullanmamak gerekir. Sonuçta bu yapılan ürüne rakı demek pek mümkün değildir. Diğer damıtma yöntemi ise tamamen kimya mühendisliği disiplinidir. Damıtma esansında elde edilen etil alkole metil alkol karışmaması gereklidir.

Sonuç olarak; içki tüketimini azaltmak için vergileri arttırmak bir çözüm değildir. Bu yöntem birçok ülkede denenmesine rağmen sonuç alınamamıştır. Vergileri arttırmak, halkı kaçak ve sahte rakı tüketmeye itmektedir. Burada ilk başta gelen risk ölüm riskidir. İkincisi ise uzun vadede kronik etkilenmedir. İçkinin sağlık üzerindeki zararları halka anlatılmalı ve halkımız bilinçlendirilmelidir.