Yangın, yağma, talan

Gökay BAŞCAN

Ülkenin dört bir tarafından yükselen alevlerin ağaçları kül etmesine seyirci kalan AKP iktidarı, yağma ve talanla da ormanları yok ediyor. Yangınlar daha çok yaz aylarında gündemimizde olsa da AKP ormanları her mevsim sermayeye peşkeş çekiyor. 2021 yılında yaklaşık 140 bin hektar yanarken ormancılık dışı faaliyete açılan ormanlık alanı 42 bin hektarı geçti. Ormanlar üzerindeki tehdidi artıran odun üretimi ise geçen yıl 36 milyon 133 bin metreküp oldu.

YANGINLAR ÜLKEYİ KUŞATTI

Ülkenin en büyük orman yangınlarının yaşandığı geçen yıldan ders çıkarılmadı. Haziran ayının sonunda Muğla Marmaris’te başlayan yangında 4 bin 500 hektar alan kül oldu. Ardından yangın haberleri Muğla’nın Datça ilçesi, İzmir’in Çeşme ve Bergama ilçelerinden geldi. Datça’da 13 Temmuz’da başlayan ve önceki gün öğle saatlerinden kontrol altına alındı. Yangında ilk belirlemelere göre 728 hektar alan zarar gördü.

Orman Genel Müdürlüğü’nün (OGM) Ormancılık İstatistikleri’ne göre, 2020 yılında çıkan 26 yangında sadece 478 hektar alan yandı. Marmaris ve Datça’daki yanan alan miktarı, 1 yılda toplam Muğla’da çıkan 26 yangında yanan alan sayısından yaklaşık 11 kat fazla. Yine OGM’nin verilerine göre, ülke genelinde 2018 yılında 5 bin 644 hektar ormanlık alan yanarken, 2021 yılında bu sayı 139 bin 503 hektara yükseldi. Bu artış, yangın sayısındaki büyük bir artış olmamasına rağmen yaşandı. 2018 yılında 2 bin 168 adet yangın çıkarken 2021’de 2 bin 793 yangın çıktı.

SERMAYE ORMANLARDA KOL GEZİYOR

Ormanları yok eden sadece yangınlar değil. OGM’nin verilerine göre, bugüne kadar 788 bin hektarlık ormanlık alan ormancılık dışı faaliyetlere açıldı. Yeni verilere göre ise sadece 2021 yılında 42 bin 471 hektar ormanlık alan sermayeye peşkeş çekildi. Bu sermayenin başında da madencilik ve enerji sektörü geliyor. 2021’de 16 bin 648 hektarlık alan maden şirketlerine peşkeş çekilirken, 10 bin 950 hektarı ise Datça’daki yangına neden olan enerji sektörüne verildi.

DOLAR YÜKSELDİ TEHDİT ARTTI

Ülkenin dört bir tarafında ‘gençleştirme’ adı altında orman tıraşlaması yapılıyor. Odun üretimi nedeniyle kesilen milyonlarca ağaç ‘kül oluyor’. Ormanları sermayeye peşkeş çekmenin bir diğer yöntemi ise odun üretimindeki artış oldu. Doların artması ormanları endüstriyel üretimin tehdidi altına soktu. MDF üretiminde dünyada 3’üncü Avrupa’da 1’inci olan mobilya sektörü gözünü iç pazara yani ülke sınırlarındaki ormanlara çevirdi. Daha önce hammadde ithalatı yapılırken üretim ve ihracatta artış yaşandı. Yine OGM’nin verilerine göre 2005 yılında 13,9 milyon metreküp olan odun üretimi 2021 yılında 36 milyon 133 bine yükseldi. 2005 ile 2017 arasında orun üretimde yüzde 35’lik artış yaşanırken 2017 ile 2021 yılları arasında yüzde 69,5 artırıldı.

İZİNLER VE AŞIRI ÜRETİM YANGINLARDAN DAHA BÜYÜK SORUN

Son verileri ve yangınları değerlendiren İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Ekoloji Ana Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Hem ormanlardan verilen izinler hem de aşırı odun üretimi orman yangınlarından daha önemli sorunlardır” dedi.

Ormanlara yangınlardan çok daha fazla zarar veren uygulamaların var olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Tolunay, günümüze kadar 537 bin hektarı 2004 yılından sonra olmak üzere 788 bin hektardan daha fazla orman alanı üzerinde çeşitli tesis ve madencilik faaliyetine izin verildiğini belirtti.

İZİNLER ARTIYOR

Yanan alanların yeniden orman olma olasılığı varken izinle faaliyet yürütülen alanların eski haline dönüşmediğini belirten Prof. Dr. Tolunay, “Kamuoyu tarafından ormanlardan verilen maden izinleri bilinse de ve zaman zaman bu konuda da tepkiler konulsa da, son on yılda enerji sektörüne verilen izinler maden izinlerinden fazladır ve 137 bin hektarı aşmıştır. Enerji izinleri aynı zamanda orman yangınlarına yol açtığı için ayrıca önemlidir. Örneğin Çeşme-Ovacık ve Datça’daki yangınların elektrik nakil hatları ve trafolardan çıktığı yetkililerce açıklandı. Geçen yıl ise enerji tesislerinden çıkan 124 yangında 37 bin hektar orman alanı yanmıştı. 2004-2021 yılları arasında ortalama olarak yılda 16 bin hektar kadar bir ormanlık alan yanarken ormanlardan verilen izinlerle kaybedilen orman alanı miktarı 30 bin hektar kadardır. Üstelik yanan orman alanları birkaç yıl içinde doğal yollarla ya da ağaçlandırılarak yeniden orman haline getirilirken izin verilen orman alanlarının çoğunun bir daha orman olması olasılığı bulunmamaktadır” ifadelerini kullandı. Son olarak aşırı odun üretimine değinen Prof. Dr. Tolunay, “Aşırı odun üretimi yapılan ormanlar, orman niteliğini kaybetmezken ormanlardaki ağaç sayısı ve ağaç serveti azalmakta. Bu durum aynı zamanda ormanların tuttuğu karbon miktarının da azalmasıyla sonuçlanmakta” dedi.