Yayıncılar okuma oranlarını değerlendirdi: Sadık okuyucuyla ayaktayız

Işıl ÇALIŞKAN

Geçen günlerde Emek Kitap Genel Müdürü Murat Bahadır, açıkladığı araştırma sonuçlarında Türkiye’de kitap okuma oranının 10 yılda yüzde 30’dan yüzde 40’lara çıktığını ifade etti. Bahadır yaptığı açıklamada artışın etkenlerini şöyle sıraladı: “Birinci sebep, yapılan yayın sayısındaki artış. 2008'lerde yılda 30 ila 35 bin başlık yayımlanırken son yıllarda bu sayı yıllık 65-70 bin başlık kitaba çıktı. Aynı zamanda dijital platformlar da (blog, wattpad gibi) yeni nesil insanların okuma oranına katkı sağladı.”

Konuyu Can, Ayrıntı, Ağaçkakan ve Tekin Yayınevleri BirGün için değerlendirdi.

BANDROL SAYISI BİR AVUNTU

“Kitap almaktan hoşlanmıyoruz” diyerek konuya giren Can Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Cem Aktaş, bunun bir kültür meselesi olduğunu belirtiyor. Bandrol sayısındaki artışın sebebinin yalnızca bir avuntu olduğunu söyleyen Aktaş, “Aileyle çözülür, okulla çözülür, devletle çözülür. Çözmek istedikten sonra çözülür. Ama gidecek yolun çok olduğunu bilmezsek ve ne kadar da çok bandrol satılıyor, satılan bandrol sayısı ne de güzel artıyor dersek sorunlar çözülmez ve kendimizi avutmuş oluruz. Bence kişi başına düşen kitap sayısı ve sektör en az 6-7 kat büyümeli. Yayıncılar olarak kendimizi mühim hissetmek ve mühim göstermek için sektörün büyüklüğünü şişirirsek de hiçbir şeyi çözmüş olamayız” diyor.

AYAKTA KALMAMIZIN BİR AMACI VAR

Türkiye’de yayınevlerinin pazar şartlarına inatla direndiğini belirten İnkilap Kitabevi Genel Müdürü Aren Şenorkyan, “2019’u hatırlayın, KDV kalktı, daha öncesinde de dolar yükseldi. Bunlara rağmen ayakta kalmak zorundayız. Bunun başka da bir yolu yok zaten. Yayıncılıkta inatçıyız ki bunu 93’üncü yılımızdan da anlayabilirsiniz. 1927 yılından bu yana ülkenin geçirdiği, siyasal baskıları, ekonomik belirsizlikleri düşünün. 93 yıldır direniyoruz çünkü İnkılap eğitime, kültüre, daha ileriye dönük 7’den 70’e herkese kitaplarıyla katkı sunmak istiyor. Evet, ayakta kalmamızın bir amacı var. İnatçılık bu sektörde önemli, direnmek ve daha çok insana kitaplarımızla ulaşmak adına” diye konuşuyor.

ASIL PROBLEM KÜÇÜK YAYINCILARDA

Ayrıntı Yayınları’ndan İlbay Kahraman, son 10 yılda bu artışın gerçekleşmesinin bir efsaneden ibaret olduğunu söylüyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bu, bandrol sayısına bakarak söylenemez. Bandrol sayısı alınan kitap sayısını göstermiyor. Büyük bir artış olmadı. Ama bu yüzde 10 artışın ağırlığı da eğitim kitaplarında. Dijital kitap artışının bizdeki yansıması da yüzde 2 civarında. Bu da ciddi bir artış değil. Bizim kemik bir okuyucu kitlemiz var. Onlar bize sahip çıkıyor, onlarla ayakta kalıyoruz. Yayın politikalarıyla bir şekilde kitabı satıp okuyuculara ulaşıyoruz. Asıl problem küçük yayıncılarda. Onlar bir batağın içindeler. Orta ve büyük yayıncılar için de durum pek parlak olmasa da asıl problem onlarda. Yine de dijitalin yakın zamanda yerini alacağını düşünmüyorum. Basılı kitap daha çok uzun süre ayakta kalır.”

SEKTÖR KÜÇÜKLERE GÖZÜ GİBİ BAKMALI

Ağaçkakan Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Metin Solmaz bu artışı çok az bulduğunu belirtiyor. Solmaz, “Çok daha fazlasını beklerdim. Artık marketlerde bile dünya kadar kitap satılıyor. Bir de okuma oranı kitap okuru oranının çok üzerinde olabilir. Mesela bilginin kolay erişilebilir olmasıyla kurgu dışı kitaplara ihtiyaç azaldı. Keza WattPad gibi ortamlar da öyle yahut böyle bir kısım edebiyat ihtiyacını görüyor. Buna rağmen olmuş bu yüzde on artış. Bunlar harikulade gelişmeler. Bence bugün kitapla ilgili pek çok problemin kaynağı kitapçılığın geldiği yerde. Maalesef kitapçılar büyük oranda zincir kozmetik mağazaları gibi oldu. Bu da özellikle butik/küçük yayınevlerini çok etkiliyor. Hâlbuki bütün enteresanlıklar küçük yayınevlerinden başlar. Sektörün onlara gözü gibi bakması gerekir” diyor.

FUARLARLA AYAKTA DURUYORUZ

Tekin Yayınevi Genel Yayın Koordinatörü Elif Akkaya ise “Kitabın okunmasında ve buna bağlı olarak üretiminde ve satışında bir artış olduğu ortada. Son yıllarda kitap okumaya dair bir farkındalık oluştu. Okuma oranındaki artışın önemli bir nedeni de ülkenin içinde bulunduğu politik koşullar. İnsanların büyük bir kısmı merak ediyor, soruyor ve öğrenmek istiyor. Bu da bizim gibi yayınevlerinin yayımladığı kitaplara ilgiyi artırıyor. Geçen yıl başlayan ekonomik krizin üretimdeki etkileri devam etse de yayıncılar büyük fedakârlık gösteriyor. Kitap baskı adedini düşürüyor ama başlık sayısı ve çeşitliliği korumaya çalışıyor. Ülkenin her köşesinde yapılan fuarlara, etkinliklere giderek ayakta kalıyoruz. Gitmediğimiz şehir, kasaba kalmadı son 8 yıldır. Yazarlarımızla birlikte yüzlerce fuar, etkinlik ve çalışmaya katıldık. Biraz da böyle ayakta duruyoruz. İç piyasaya, mağazalara ve internet satış noktalarına ulaştırması için dağıtımcılara verdiğimiz kitabın neredeyse iki katını bu şekilde okura ulaştırıyoruz” diye konuşuyor.

Emek Kitap’ın Müdürü Bahadır:

>>Okuma oranı son 10 yılda yüzde 30’dan 40’lara kadar çıktı
>>Türkiye’de kitap sektörünün büyüklüğü 1,4 milyar dolar. Bunun yüzde 46’sını sınava hazırlık, diğer yüzde 46’sını edebiyat, araştırma, politika, yüzde 8’ini ise ithal kitaplar oluşturuyor.
>>İnternet kitapçılığının sektördeki payı yüzde 18 ila 20 aralığında. Yüzde 80’lik kesim hâlâ kitabevlerini tercih ediyor. İnterneti tercih eden yaş grubu 25-30 arası.

TYB İkinci Başkanı Koray Seçkin:

>>2019’da yayıncıların ve MEB’in bastığı kitaplarla toplam üretimi, 577 milyon 48 bin 957 adet.
>>Türkiye nüfusunda (83 milyon 154 bin 997) kişi başına üretilen kitap sayısı, 6,9 adet.
>>OKUYAY Platformu ve KONDA’nın hazırladığı Türkiye Okuma Kültürü Araştırması 2019 raporuna göre, okuduğu tespit edilen ‘okuyanlar’ kümesi Türkiye’nin yüzde 42’sini oluşturuyor.